Έχω μέχρι τώρα ασχοληθεί με τα νομισματικά της Κατοχής, εδώ στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας» δυο φορές (μια στις 14 και μια άλλη στις 17 Οκτωβρίου 2013), καταχωρώντας από μια μελέτη του Αθανάσιου Ι. Σμπαρούνη, που δημοσιεύτηκε και στο σοβαρό περιοδικό «Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος» στις 28 Δεκεμβρίου 1972.
Την δεύτερη φορά ο λόγος ήταν για την Ελληνική Έκθεση της 21ης Νοεμβρίου 1941 με θέμα: «Αι Δαπάναι Κατοχής της Ελλάδος» – εκεί υποσχέθηκα ότι, πριν συνεχίσω τα γραφτά στον «Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας» για τα νομισματικά της Κατοχής, θα ήθελα να καταχωρήσω μερικά εκ των αναμνήσεων του Αθανάσιου Ι. Σμπαρούνη σχετικά με την Έκθεσή του αυτή – τούτο και πράττω ευθύς αμέσως παρακάτω:
«Σεπτέμβριος, Οκτώβριος 1941
Μελέτη περί της ικανότητος της Ελλάδος προς πληρωμήν
Η Τράπεζα της Ελλάδος, τη βοηθεία και υπαλλήλων του Υπουργείου Οικονομικών, κατήρτισεν υπόμνημα, περιέχον πληροφορίας περί της εθνικής οικονομίας και των δημοσίων οικονομικών της Ελλάδος προ του Πολέμου και προβλέψεις περί του τρέχοντος έτους.
Εις το Υπουργείον των Οικονομικών, εν συσκέψει με τους αρμοδίους της Κατοχής, εδηλώθη προς αυτούς, ότι πρέπει να κλείση η πυορρούσα πληγή των πληρωμών προς την Κατοχήν, διότι η Ελλάς, χώρα πτωχοτάτη προ του Πολέμου και σήμερον κατεστραμμένη, θα υποκύψη.
Διά να διαφωτιστούν καλύτερον, αι Κυβερνήσεις του Άξονος ώρισαν, όπως γίνη επιτόπιος εν Ελλάδι μελέτη υπό Γερμανών και Ιταλών εμπειρογνωμόνων. Προς τούτο, αφίκοντο μάλιστα δύο ειδικώς εκ Γερμανίας. Αι εργασίαι της μελέτης διηρέθησαν εις δύο τμήματα. Το πρώτον τμήμα κατήρτισε μελέτην (εκτίμησιν) του εθνικού εισοδήματος της Ελλάδος κατά το 1941. Το δεύτερον τμήμα εμελέτησε την φορολογίαν και λοιπά δημόσια οικονομικά.
Νοέμβριος, Δεκέμβριος 1941 και Ιανουάριος 1942
Έκθεσις Αθανασίου Σμπαρούνη περί των Δαπανών Κατοχής της Ελλάδος
Μετά την αναχώρησιν των Γερμανών εμπειρογνωμόνων, υπέβαλα εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν την από 21ης Νοεμβρίου 1941 Έκθεσίν μου περί των Δαπανών Κατοχής της Ελλάδος.
……………………………………………………………………………
Αποστολή της Εκθέσεως προς τους εν Αθήναις
Πληρεξουσίους του Ράιχ και της Ιταλίας
Ηρώτησα την Κυβέρνησιν, εάν εφρόνει, ότι η Έκθεσις θα έπρεπε να διαβιβασθή προς τας Αρχάς Κατοχής. Αι γνώμαι εδιχάσθησαν. Άλλοι εφρόνουν ότι η Έκθεσις, λόγω του περιεχομένου και του ύφους της, θα έχη δυσμενείς διά την Ελλάδα και
δι’ εκείνον, όστις θα την υπογράψη, συνεπείας, άλλοι εφρόνουν άλλως. Τέλος επροτάθη να στείλω εγώ την Έκθεσιν, ως εμπειρογνώμων, η δε Κυβέρνησις θα επεφυλάσσετο να χειρισθή το θέμα πολιτικώς!
Κατόπιν τούτου, διεβίβασα, διά προσωπικών επιστολών μου, την Έκθεσίν μου προς τους εν Αθήναις Πληρεξουσίους του Ράιχ και της Ιταλίας.
Μυστική κυκλοφόρησις της Εκθέσεως
Ο Πρωθυπουργός Τσολάκογλου διετύπωσε την γνώμην, όπως η Έκθεσις εκτυπωθή και κυκλοφορήση ευρύτατα. Εκρίθη όμως ορθότερον, να πολυγραφηθή η Έκθεσις και να δοθή μυστικά εις τους Πολιτικούς Αρχηγούς και εις στενόν κύκλον επαϊόντων. Τούτο εγένετο. Η δίψα της εποχής διά πληροφορίας όμως ήτο τοιαύτη, ώστε τα 300 αντίτυπα της Εκθέσεως απερροφήθησαν τάχιστα, φθάσαντα μυστικά μέχρι Κρήτης, Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδος, Ηπείρου και Μακεδονίας. Αντίτυπα εστάλησαν κρύφα προς Μέσην Ανατολήν (εις Αρχάς Βρεταννικάς, εις Προξενεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν κλπ.). Μετ’ ολίγον, το Ραδιόφωνον του Λονδίνου μετέδιδε στοιχεία της Εκθέσεως, και εστηλίτευε την πολιτικήν των Γερμανών. Ο μυστικός Τύπος της Αντιστάσεως εδημοσίευσεν αποσπάσματα εκ της Εκθέσεως και κατέκρινε τόσον τους Κατακτητάς, όσον και τους Κυβερνήτας των Αθηνών. Επίσης, η Ελληνική Πρεσβεία Βέρνης, ευρούσα εν Ελβετία γαλλικήν μετάφρασιν της Εκθέσεως, διεβίβασε ταύτην εις τον εν Λονδίνω Έλληνα Υπουργόν των Οικονομικών Κον Κυριάκον Βαρβαρέσον».
Σταματώ στο σημείο αυτό την καταχώρηση από τις αναμνήσεις του Αθανασίου Σμπαρούνη σχετικά με την Έκθεσή του της 21ης Νοεμβρίου του 1941, θα την συνεχίσω όμως αύριο πάλι την καταχώρηση αυτή, που περιλαμβάνει σημαντικές, κατά την γνώμη μου, πληροφορίες.
Κώστας Π. Παντελόγλου
Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2013
