Όσα ακολουθούν τα έχω αντλήσει από άρθρο Δημάρχου πόλης Ελληνικής που κατείχε κορυφαία θέση στην Διευθύνουσα Επιτροπή της Ενώσεως των Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος κατά τον Μεσοπόλεμο.
Το άρθρο αυτό είχε δημοσιευθεί τότε σε καθημερινή εφημερίδα των Αθηνών – αναφέρεται δε στον ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στο μέλλον της, προσδιορίζει με ενάργεια το αντικείμενό της και ορίζει την ουσιώδη προϋπόθεση επιτυχίας της στην Ελλάδα.
Ας το διαβάσουμε λοιπόν:
“Ποίος είναι ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως μέσα εις τον ειρηνικόν αγώνα δια την ευδαιμονίαν ενός Λαού; Απαντώ αδιστάκτως: Ο πρώτος. Μάλιστα. Ο πρώτος ρόλος. …
Διότι ενώ το Κράτος, κατ’ ανάγκην, περισπάται εις τας μεγάλας γενικότητας, η Τοπική Αυτοδιοίκησις είναι εκείνη που έρχεται ανά πάσαν στιγμήν εις (επαφήν) με τα άτομα.
Αυτή παίρνει επάνω της την φροντίδα των αναγκών των, την φροντίδα όλων εκείνων των λεπτομερειών αι οποίαι συμπλεκόμεναι και αθροιζόμενοι αποτελούν αυτό που ονομάζομεν καθημερινή ζωή του ανθρώπου. …
Με όσα τονίζω δεν έχω βέβαια την πρόθεσιν να μειώσω την σημασίαν του Κράτους. Κάθε άλλο. Μολονότι, υπό την πίεσιν που ασκεί το Κράτος επάνω εις τον θεσμόν της Αυτοδιοικήσεως, πολλοί κορυφαίοι της (αυτοδιοικητικής) επιστήμης και της (αυτοδιοικητικής) πράξεως … ευρέθησαν εις την ψυχικήν ανάγκην να εκσφενδονίσουν μίαν υπερήφανον επιστημονικήν αλήθειαν, ότι τα Κράτη ημπορεί μίαν ημέραν να εξαφανισθούν, η Αυτοδιοίκησις όμως ουδέποτε αποθνήσκει – επιστημονικήν αλήθειαν η οποία έχει την εξής ερμηνείαν: ότι δηλαδή δια την ευδαιμονίαν της καθημερινής ζωής μας η Τοπική Αυτοδιοίκησις είναι ο αναγκαιότερος ο στοιχειωδέστερον απαραίτητος θεσμός και δι’ αυτό χρονολογικώς υπήρξεν ο πρώτος και θα είναι, εάν όλοι οι άλλοι χαθούν, ο ύστατος θεσμός της ανθρωπίνης κοινωνίας.
Τι μεγαλυτέρα απόδειξις χρειάζεται δια την κολοσσιαίαν σημασίαν της Αυτοδιοικήσεως;
Θα ηδυνάμην να αναφέρω απείρους. Αλλά θα αρκεσθώ εις δύο πολύ κτυπητάς, διότι είναι αι πλέον πρόσφατοι μαρτυρίαι. Η μία εδόθη από την Ιταλίαν όπου προσφάτως εκυκλοφόρησε το καταστάν πολύκροτον έργον “Οι Οικοδόμοι της Ευρώπης” του άλλοτε Υπουργού των Εξωτερικών κόμητος Σφόρτζα· εις ένα σημείον του βιβλίου του ο συγγραφεύς του πιστοποιεί και υπογραμμίζει το γεγονός ότι η Τοπική Αυτοδιοίκησις είναι ο μόνος αληθινά Ιταλικός θεσμός – αι Αυτοδιοικήσεις πράγματι ήσαν, και υπό την Αυστριακήν τυραννίαν και υπό το ελεύθερο καθεστώς, το μόνον αυθεντικόν, το μόνον ζωντανόν συγκρότημα της Ιταλίας. Η άλλη μαρτυρία, ευγλωττοτέρα και προσφατωτέρα έρχεται από την Ισπανίαν· την πρώτην ημέραν που κατελύθη το μοναρχικόν καθεστώς εις ποίον παρεδόθη η νέα εξουσία; Εις τους Δημάρχους· αυτοί εκρίθησαν ότι ήσαν, και αυτοί ήσαν, οι πραγματικοί Άρχοντες του Τόπου.
Αλλ’ ας έλθωμεν εις την Ελληνικήν πραγματικότητα· τον ρόλον της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως κατά τους μαύρους αιώνας της σκλαβιάς τον γνωρίζομεν όλοι – αυτή συνετήρησεν, αυτή ενδυνάμωσε την ψυχήν του Έθνους· αυτή εμόρφωσε το πνεύμα του Ελληνισμού· αυτή εχαλύβδωνε την αλκήν· αυτή ενεφύσησε τον πόθον της ελευθερίας· αυτή εδημιούργησε την συνείδησιν της Επαναστάσεως (του 1821). Τι άλλο μεγαλύτερο θαύμα να κατορθώση;
Σήμερα είμαστε ελεύθεροι και ειρηνικοί. … Ο ρόλος της όμως είναι πάντοτε εξ ίσου σπουδαίος· … μέσα εις ελεύθερον Κράτος μοιράζεται με το Κράτος τα καθήκοντα απέναντι του Λαού.
Αλλά το Κράτος είναι το δυναμικόν κέντρον που μεριμνά δια τον εαυτόν του, δια την ελευθέραν του ύπαρξιν, το γόητρον, τα μεγάλα ιδανικά, δια τον συντονισμόν των προσπαθειών των έργων των μόχθων του Λαού … Η καθημερινή ζωή της κοινωνίας, με την απειρίαν των εκδηλώσεων και των τρόπων της, διαφεύγει του Κράτους. Η μέριμνά της ανήκει εις την Τοπικήν Αυτοδιοίκησιν. Αυτό είναι άλλως τε το αληθινόν νόημα του θεσμού. Η ερμηνεία του. Η δικαιολόγησίς του”.
Τελειώνει εδώ το πρώτο μέρος του άρθρου που φιλοξενώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν.Φιλαδέλφειας”. Αύριο θα φιλοξενήσω, πάλι εδώ, το δεύτερο μέρος του.
Κώστας Π. Παντελόγλου
