Την Τρίτη 10 Δεκεμβρίου 2013 εγκαινίασα εδώ, στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, την νέα στήλη “Γκραμσιανές Σπουδές”, σημειώνοντας πως θα τροφοδοτήσω την στήλη αυτή με ορισμένα τουλάχιστον από μια νέα και πολύ πιο εκτεταμένη και απλωμένη στον χρόνο σχετική εργασία μου, που δίνει συνέχεια σε μια προηγούμενη, δική μου και πάλι, που είχε κυκλοφορήσει το 2009.
Ας διαβάσουν οι ενδιαφερόμενοι τα σχετικά εκεί, για να μην επαναλαμβάνω και εδώ – μαζί δε και τα όσα την ίδια μέρα σημείωσα για το έργο του Αντόνιο Γκράμσι “Γράμματα απ’ την φυλακή” (Εκδόσεις “Ηριδανός”, Αθήνα Σεπτέμβριος 1972), τα οποία περιλαμβάνονται στο δεύτερο κεφάλαιο της εν λόγω εργασίας μου.
Από το ίδιο κεφάλαιο αυτής της εργασίας είναι και όσα θα καταχωρήσω αμέσως παρακάτω, που αναφέρονται στο έργο του Αντόνιο Γκράμσι “Οι Διανοούμενοι”:
“Τον Μάιο-Ιούλιο του έτους 1972 τυπώθηκε για λογαριασμό των Εκδόσεων «Στοχαστής» (Οδός Ιπποκράτους αρ. 6 Αθήνα) το έργο του Αντόνιο Γκράμσι με τον τίτλο “Οι Διανοούμενοι” – επρόκειτο για το πρώτο μέρος του έργου του που είχε πρωτοκυκλοφορήσει στην Ιταλία το έτος 1949 με τον τίτλο “Gli intellettuali e l’ organizzazione de la cultura”.
Περιλάμβανε μια εισαγωγή του Λουτσιάνο Γκρούππι μεταφρασμένη από τον Μπάμπη Λυκούδη (σελ. 22-52) που σκοπό είχε μια ανάλυση των όρων που συνετέλεσαν στην δημιουργία του σύνολου έργου του Αντόνιο Γκράμσι και μια συσχέτιση αυτού του έργου με κλασικά κείμενα της μαρξιστικής φιλολογίας, αλλά και εισαγωγικό σημείωμα πάνω στην ζωή και το έργο του Αντόνιο Γκράμσι του Θ.Χ. Παπαδόπουλου (σελ. 7-21) στον οποίο ανήκε και η μετάφραση των “Διανοουμένων” (σελ. 53-157) μα και οι σημειώσεις και τα σχόλια επί της εισαγωγής του Λουτσιάνο Γκρούππι και των “Διανοουμένων” του Αντόνιο Γκράμσι, 193 τον αριθμό συνολικά (σελ. 159-199).
Πρέπει ακόμη να σημειώσω ότι το δοκίμιο υπό τον τίτλο “Ο σχηματισμός των διανοουμένων”, που περιλαμβάνεται στους “Διανοούμενους” του Αντόνιο Γκράμσι (σελ. 53-77), είχε δημοσιευθεί και προδικτατορικά στην ελληνική γλώσσα στο καλό μηνιαίο περιοδικό γραμμάτων και τεχνών “Επιθεώρηση Τέχνης” σε μετάφραση του Μανόλη Φουρτούνη (βλ. Έτος ΙΒ’, Τόμος ΚΔ’, Αριθμός Τεύχους 143-144, Νοέμβριος Δεκέμβριος 1966, σελ. 356-365).
Ένα μικρό σημείωμα των Εκδόσεων “Στοχαστής” προηγείτο σ’ αυτό το βιβλίο (σελ. 5-6), του οποίου η στοιχειοθεσία είχε γίνει στο τυπογραφείο του Λευτέρη Σταμπουλίδη (Οδός Μάνης αρ. 2) και το τύπωμα στα πιεστήρια του Θανάση Φλώρου (Οδός Βαλτετσίου και Ζωοδόχου Πηγής) με εξώφυλλο Γιάννη Λεκκού, ενώ η θεώρηση της μετάφρασης του Θ.Χ. Παπαδόπουλου βοηθήθηκε ουσιωδώς από τον Μπάμπη Λυκούδη.
Προσθέτω πως μετά το δοκίμιο του Αντόνιο Γκράμσι με τον τίτλο “Ο σχηματισμός των διανοουμένων” ακολουθούν σκόρπιες σημειώσεις του γκρουπαρισμένες σε τρία κεφάλαια με τους ακόλουθους τίτλους:
Α. Η κοσμοπολίτικη λειτουργία των Ιταλών διανοουμένων (σελ. 78-108).
Β. Οι Ιταλοί διανοούμενοι στο εξωτερικό (σελ. 108-121).
Γ. Ευρώπη, Αμερική, Ασία (σελ. 121-157).
Οι τίτλοι των σημειώσεων του Αντόνιο Γκράμσι οι γκρουπαρισμένες στο Α κεφάλαιο είναι αυτοί που σημειώνω παρακάτω:
- Το ζήτημα της γλώσσας (με πέντε υποσημειώσεις)
- Σχηματισμός των τάξεων των Ιταλών διανοουμένων στον πρώιμο Μεσαίωνα (με μία υποσημείωση)
- Ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας της ιταλικής φιλολογίας
- Ρωμαϊκό δίκαιο ή Βυζαντινό δίκαιο
- Η παιδεία στον πρώιμο Μεσαίωνα
- Μοναχισμός και φεουδαλικό καθεστώς
- Γύρω από την εθνική ιταλική παράδοση
- Η Αναγέννηση
- Η αντιμεταρρύθμιση και η επιστήμη
- Κλήρος και διανοούμενοι
- Το σοσιαλιστικό κίνημα
- Το πρόβλημα των νέων
- Οι διανοούμενοι και το Χεγκελιανό κράτος
- Η επιστήμη και η κουλτούρα (με μία υποσημείωση)
- Ο ρατσισμός
- Ιστορία της λογοτεχνίας και της κουλτούρας
- Η ιταλική αθλιότητα
Οι σημειώσεις του Αντόνιο Γκράμσι οι γκρουπαρισμένες στο Β κεφάλαιο έχουν τους τίτλους που ακολουθούν:
- Εθνική ιστορία και ιστορία του πολιτισμού (ευρωπαϊκή ή παγκόσμια)
- Ξένοι διανοούμενοι στην Ιταλία
- Εθνική αδυναμία της διευθυντικής τάξης (με μία υποσημείωση)
- Τέλος της κοσμοπολίτικης λειτουργίας των Ιταλών διανοουμένων
- Η πατρίδα του Χριστόφορου Κολόμβου
- Άτομα και Έθνη
- Ιταλοί στρατιωτικοί τεχνικοί και ιταλική στρατιωτική τέχνη (με δύο υποσημειώσεις)
- Η πολιτική εξορία στον Μεσαίωνα
- Λουκέζοι έμποροι στην Γαλλία
- Ο Πίπο Σπάνο στην Ουγγαρία
- Η διπλωματία ελεύθερο επάγγελμα
Τέλος, οι γκρουπαρισμένες στο Γ κεφάλαιο σημειώσεις του Αντόνιο Γκράμσι έχουν τους τίτλους που αμέσως πιο κάτω σημειώνω:
- Σύγχρονοι λαοί και διανοούμενοι στις διάφορες χώρες
- Εθνικισμός και παρτικολαρισμός
- Οι Γάλλοι διανοούμενοι
- Εμμανουήλ Μπερλ
- Μικρές σημειώσεις για την αγγλική κουλτούρα
- Οι Άγγλοι και η θρησκεία
- Εκπαίδευση και γλώσσα στην αγγλική αυτοκρατορία
- Μικρές σημειώσεις για την αμερικανική κουλτούρα
- Καθολικοί και προτεστάντες στην Νότια Αμερική
- Μικρές σημειώσεις για την ισλαμική κουλτούρα
- Η νέα εξέλιξη του Ισλάμ
- Μικρά σχόλια για την ινδική κουλτούρα
- Μικρές σημειώσεις για την κινεζική κουλτούρα
- Σχέσεις του κινέζικου πολιτισμού με την Ευρώπη
- Ένα βιβλίο για την κινέζικη κουλτούρα
- Η μορφή του κινεζικού κράτους
- Μικρές σημειώσεις πάνω στην γιαπωνέζικη κουλτούρα”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
