Καταχωρώ σήμερα, πάλι στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, το δεύτερο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου, όπως χθες το υποσχέθηκα:
“Σήμερα, στα 1927, μιλούμε ακόμη για την ανάγκη να γίνη Εξουσία Δημοσίας Καλαισθησίας, η οποία δυστυχώς λίγα πράγματα θα έχει πλέον να σώση, επειδή οι μεγάλες καταστροφές όπως αυτή του Λυκαβηττού έγιναν πλέον ή έχουν αποφασισθή, η Ακαδημία και το Πανεπιστήμιον έχουν μασκαρευθή από τα γειτονικά βαναυσουργήματα, και μέρη της πόλεως αχώριστα από την Νεοελληνική ζωή και ιστορία, όπως η Πλατεία Συντάγματος, έγιναν αγνώριστα.
Σε όλο τον Κόσμο η πλέον απερίφρακτη πόλις σήμερα είναι η Πρωτεύουσα του Ελληνισμού.
Τα χειρότερα πράγματα που είπε η πέτρα τα είπε στας Αθήνας και τώρα τα φοβερώτερα που έχει να πει το τσιμέντο θα τα πει στας Αθήνας. Στην πόλη που ενδιαφέρει όλον τον Κόσμο χτίζει όπου θέλει και όπως θέλει ή αν έχει κανένας λίγη εξουσία καταφέρνει ό,τι θέλει.
Γλυπτικά έργα πέφτουν στις πλατείες και στους δημοσίους κήπους σαν αερόλιθοι, χωρίς να ξέρουμε από πού ήρθαν. Στην Πλατεία Συντάγματος – σε θέση ακριβώς που ήταν να μπει έργο ιδεών και ομαδικών συγκινήσεων – χώθηκεν ένα ακατανόητο διακοσμητικό σύμπλεγμα για περιφερόμενους επαρχιώτες.
Οι γωνιές, οι πλατείες απειλούνται από βάναυσα και μέτρια πράγματα τα οποία θα διώξουν τους χίλιες φορές ωφελιμώτερους δημόσιους πάγκους και θα εμποδίσουν χωρίς λόγο την αναπνοή του κόσμου.
Ας προφτάσουμε να σώσουμε ό,τι μπορεί ακόμη να σωθή.
Πρέπει να επιβάλουμε δια νόμου την ιστορική και αισθητική ευθιξία που λείπει από τους πολλούς εμάς σ’ ένα Συμβούλιο αρμοδίων προσώπων εφοδιασμένο με πραγματική δικαιοδοσία, ικανή να δημιουργήση στους Έλληνες με τα έργα του το πνεύμα πόλεως, το πάθος της καλαίσθητης μορφής.
Μιας τέτοιας Εξουσίας η δικαιοδοσία θα έφθανε μακρύτερα από την πόλι, στα τοπία (της Αττικής τουλάχιστον) και θα μας είχε σώσει από το αισχρό θέαμα που παρουσιάζουν για τον πολιτισμόν μας σήμερα δάση σφαγμένων πεύκων στα πρόθυρα της πόλεως.
Είναι και τα δένδρα μνημεία όπως είναι και τα έργα δημοσίας ωφελείας.
Ποιο κράτος του κόσμου παρουσιάζει αυτό το φριχτό κρεοπωλείο των σφαγμένων πεύκων; Η “ρητίνευσις” γίνεται σ’ όλον τον κόσμον κατά ένα ωρισμένο τρόπο, ευπρεπή και προστατευτικό του δένδρου.
Εδώ, στα πρόθυρα της Αθήνας, ένας περίπατος για τον ξένον που περνά μέσα από δάση ολόκληρα σακατεμένα, είναι οδύνη. Στην Αμερική έχουν περιφράξει ολόκληρες εκτάσεις δασών, μόνον και μόνον για να διατηρήσουν την μορφή των και να τα σώσουν από τον άνθρωπο.
Έξω από την Πρωτεύουσα του Ελληνισμού καταστρέφουμε πενήντα ετών δάση και διατηρούμε ένα βάρβαρο θέαμα που προσβάλλει περισσότερο από τον ανθρωπισμό μας την καλαισθησία μας.
Να που η ευθιξία της μορφής, αν την είχαμε, θα έσωζε την δασική φυτεία της Αττικής. Η ίδια ευθιξία της μορφής, αν υπήρχε σ’ εμάς, θα μας είχεν εξεγείρει όλους εναντίον της αδιάντροπης ιδέας να χτισθή μια τούρτα στην κορυφή του Λυκαβηττού.
Ένας από τους χθεσινούς ξένους των Δελφών, Γάλλος νομίζω, εδήλωσε πως αν ποτέ αποφασίσουν να χτίσουν στην κορυφή του χαριτωμένου βράχου, θα έρθη εδώ από την πατρίδα του με όσους άλλους μπορούν ν’ αγωνιστούν και θα πέσουν εν ανάγκη για να εμποδίσουν τέτοιο ανοσιούργημα.
Εκεί καταλήξαμε. Τα λάθη μας θα δημιουργήσουν ξένη λεγεώνα καλαισθησίας! Θα έρχονται ξένοι να πέσουν στην μάχη του Λυκαβηττού, όπως άλλοτε στην μάχη του Πέτα.
Ας προλάβωμε την νέαν αυτήν μορφήν του φιλελληνισμού… Ας γίνωμε ικανοί να προστατεύσωμε μόνοι μας την Πρωτεύουσα.
Την διατήρηση των μυστικών δεσμών της αισθητικής και της ιστορίας, οι οποίοι με την συνεργασίαν των σχηματίζουν την μορφήν της πόλεως, πρέπει να την εμπιστευθούμε σ’ ένα Σώμα Δημόσιας Καλαισθησίας, συγκροτημένο με την αυστηρότερη προσοχή, όχι γνωμοδοτικό απλώς, αλλά κυρίαρχο Σώμα που θα έχει το δικαίωμα να απαγορεύει βαρβαρότητες και στο ίδιο το κράτος.
Έτσι θα απαλλάξουμε και τους ξένους από την υπερβολική προθυμία να επεμβαίνουν στην πόλη μας και θα αποφύγουμε τον φιλελληνισμό της καλαισθησίας.
Η επέμβαση των ξένων σε ζητήματα καλαισθητικά και μνημειακά της Ελλάδος δεν ήταν απλώς σχήμα λόγου… Προ δέκα χρόνων, στο Ηράκλειο Κρήτης, επειδή ο Δήμος ήθελε να γκρεμίση ένα Ενετικό μνημείο της Πλατείας, ένας Άγγλος που το θεώρησε αυτό ακαλαισθησία και ασέβεια, ωπλίστηκε και κοιμόταν την νύχτα κάτω από το μνημείο για να το υπερασπίση!
Το κίνημά του, αν και αυθαίρετο, ήταν πάντως αγνό και όχι αδικαιολόγητο, επειδή στο Ηράκλειο έχουν πάθει μεγάλη καταστροφή τα μεσαιωνικά μνημεία. Για τούτο είναι περιττό να προσθέσω πως η δικαιοδοσία του Συμβουλίου Καλαισθησίας δεν θα έπρεπε να είναι βέβαια περιωρισμένη στην Πρωτεύουσα μόνον του κράτους. Κάθε άλλο!”
Μένει τώρα να σημειώσω ότι όσα χτες και σήμερα καταχώρησα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” φέρουν την υπογραφή του Ζαχαρία Παπαντωνίου και έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό “Νέα Εστία”, Τεύχος 9, 1927, Σελ. 516-518.
