Το έτος 1962 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Άρνολντ Τόϋνμπη με τίτλο “Η οικονομία του Δυτικού ημισφαιρίου” – o David Horowitz στο δικό του βιβλίο “Από την Γιάλτα στο Βιετνάμ”, που εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Κάλβος το 1971, παραπέμπει σ’ αυτό το βιβλίο του Άρνολντ Τόϋνμπη σημειώνοντας μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
“Οι ρίζες … του παγκόσμιου κινήματος για κοινωνική δικαιοσύνη, σύμφωνα με τον Τόϋνμπη, βρίσκονται στην ιστορική αποτυχία των αστικών επαναστάσεων να διανείμουν τα ευεργετήματά τους στην “καταπιεσμένη πλειοψηφία” της ανθρωπότητας. Βέβαια οι επαναστάσεις αυτές κατάργησαν την δύναμη “της μικρής ολιγαρχίας των μεγάλων γαιοκτημόνων” που μέχρι τότε μονοπωλούσε τον ανθρώπινο πλούτο, και ταυτόχρονα αύξησαν την παραγωγική δύναμη της ανθρώπινης κοινότητας. Αλλά για “αμοιβή” της η αστική τάξη “οικειοποιήθηκε το σύνολο σχεδόν της αυξημένης παραγωγής που γεννήθηκε με την πρώτη φάση της βιομηχανικής επανάστασης· αλλά η μεγάλη πλειοψηφία της ανθρωπότητας δεν γνώρισε καμμιά αξιόλογη αλλαγή προς το καλύτερο σαν αποτέλεσμα της αστικής επανάστασης. …”.
“Η κατάσταση αυτή ήταν – σημειώνει εν συνεχεία ο Horowitz – που γέννησε το κίνημα για κοινωνική δικαιοσύνη που πήρε τόσο τεράστιες διαστάσεις στην εποχή μας”, ενώ είναι στο σημείο αυτό που υποσημειώνει τα ακόλουθα (αντλημένα από τον Μάικλ Έντουαρντς “Η Ασία στην ζυγαριά” 1962):
“Ήταν λόγου χάρη ο Νεχρού και όχι ο Μάο Τσε Τουνγκ που δήλωσε: “Οδηγούμαστε αναγκαστικά σε μια μονάχα δυνατή λύση – την εγκαθίδρυση μιας σοσιαλιστικής τάξης, πρώτα μέσα στα εθνικά σύνορα και τελικά στον Κόσμο στο σύνολό του, με ελεγχόμενη παραγωγή και κατανομή του πλούτου για το δημόσιο όφελος… Είναι φανερό πως το συμφέρον ενός έθνους ή της ανθρωπότητας δεν μπορεί να καθυστερεί επειδή ορισμένοι άνθρωποι που ευνοούνται από την υπάρχουσα τάξη αντιδρούν στην αλλαγή. Αν υπάρχουν πολιτικοί ή κοινωνικοί θεσμοί που ορθώνονται εμπόδιο στον δρόμο μιας τέτοιας αλλαγής θα πρέπει να παραμερισθούν”.
Πού στέκονται οι ΗΠΑ στο ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, που είναι το πρώτο θέμα στην λίστα των προτεραιοτήτων για τα 3/4 τουλάχιστον του ανθρώπινου γένους”, διερωτάται ο Horowitz και σημειώνει στο βιβλίο του: “Η απάντηση στο ερώτημα αυτό κάθε άλλο παρά μονάχα ακαδημαϊκή σημασία έχει. Στην μεταπολεμική περίοδο … οι ΗΠΑ έδρασαν σαν παγκόσμιος “χωροφύλακας που στέκεται φρουρός στα επενδεδυμένα συμφέροντα”. “Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες”, δήλωσε ο Τόϋνμπη στα 1962, “αφοσιωθούν αμετάκλητα στην υπόθεση του πλούτου και των επενδεδυμένων συμφερόντων πιστεύω ότι η Ιστορία θα τις σαρώσει από τον δρόμο της αδιάκοπης πορείας τους προς τα εμπρός”.
Τι θα είχα να παρατηρήσω μ’ αφορμή τα όσα παραπάνω καταχώρησα, σε σχέση με τις έκτοτε αλλά και τις τρέχουσες εξελίξεις σχετικά;
Δεν χωρά αμφιβολία ότι μετά τα δραματικά γεγονότα των χρόνων 1989-1991 το παγκόσμιο κίνημα για κοινωνική δικαιοσύνη αποδυναμώθηκε προς στιγμήν, έχασε θέσεις που κατείχε προ παντός στις συνειδήσεις των απλών ανθρώπων όπου Γης, οι οποίοι ωστόσο είδαν την ζωή τους να δυσκολεύει ακόμα πιο πολύ, η κεφαλαιοκρατική επιθετικότητα τα θέλει όλα, και τους απλούς ανθρώπους μα και τις κρατικές οντότητες “γονατισμένους” μπροστά στην δική της δύναμη.
Όμως ποιος δεν το βλέπει – αντιδρούν κρατικές οντότητες συνασπιζόμενες ή και συνεργαζόμενες σε διεθνή όργανα, αλλά και οι απλοί άνθρωποι όπου Γης κινούνται με τον τρόπο τους, με μικρότερη ή μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, κάποτε όμως και λαθεύοντας στον προσανατολισμό τροφοδοτώντας έτσι την νεοφασιστική κίνηση ακόμη και σε χώρες της Ευρώπης, που τόσο έχει υποφέρει από τον φασισμό.
Πλατιά αντίληψη και δημοκρατικό πνεύμα χρειάζεται για την ανασυγκρότηση του παγκόσμιου κινήματος για κοινωνική δικαιοσύνη – το ελληνικό κίνημα έχει δύο ιδιαίτερα γόνιμες περιόδους της ιστορίας του που δείχνουν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί· την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής και εκείνη των δεκαετιών του ’50 και του ’60, ας μελετηθούν προσεκτικά και απροκατάληπτα προς συναγωγήν ωφέλιμων συμπερασμάτων ώστε να επιτευχθεί το ζητούμενο…
Όσον αφορά τις ΗΠΑ, την Δύση γενικότερα, δεν έχουμε ακόμη δει το σάρωμά τους, βλέπουμε όμως την αποδυνάμωσή τους. Η αδυναμία τους και όχι η δύναμή τους καθοδηγεί την συμπεριφορά τους, ανεύθυνη έναντι της ανθρωπότητας και της φύσης, τυχοδιωκτική, που επιχειρεί το αδύνατο: να γυρίσει το ρολόι της Ιστορίας προς τα πίσω – επιμένοντας σ’ αυτό τον δρόμο ασφαλώς η Ιστορία θα τις σαρώσει…
Κώστας Π. Παντελόγλου
