Οι εφημερίδες και τα περιοδικά (και τα βιβλία πρωτίστως) από τα νεανικά μου χρόνια έχουν συγκεντρώσει την προσοχή μου, οι παλαιότερες εφημερίδες τα παλαιότερα περιοδικά ιδιαίτερα. Οι αναγνώστες του “Κόσμου της Ν. Φιλαδέλφειας” θα έχουν ίσως προσέξει πόσα από τα θέματα που εδώ αναφέρομαι αφορούν εφημερίδες και περιοδικά ή έχουν σχέση μαζί τους – τούτο δε και έχω σκοπό να το συνεχίσω, καλά νάμαστε…
Σήμερα θα καταχωρήσω μια μαρτυρία σχετικού προσώπου για την πρώτη απόπειρα έκδοσης καθημερινής εφημερίδας της “ορθόδοξης” Αριστεράς την μετεμφυλιακή περίοδο, ένα χρόνο μετά το τέλος του Εμφυλίου – πρόκειται για μαρτυρία του εκδότη και οικονομικού διευθυντή της εφημερίδας “Ο Δημοκρατικός”.
Ας δούμε τι έχει γράψει σχετικά:
“Το 1950 φτάνει στην Αθήνα παράνομα ο Ν. Μπελογιάννης. … ο πραγματικός σκοπός της αποστολής του είναι να παραμερίσει τον Ν. Πλουμπίδη, να του αφαιρέσει την ηγεσία του παράνομου κλιμακίου, … μιας κι ο τελευταίος έχει μπει στο στόχαστρο του Ν. Ζαχαριάδη κι έχει χαρακτηριστεί “χαφιές”.
Φτάνοντας όμως ο Μπελογιάννης στην Αθήνα, διαπιστώνει πόσο ασύστατες και συκοφαντικές ήταν οι κατηγορίες του Ζαχαριάδη κατά του Πλουμπίδη και δεν αποφεύγει να συνεργαστεί όχι μόνο μαζί του, αλλά και με τους συντρόφους του. Άλλωστε, η πιο στενή συνεργάτριά του ήταν η Έλλη Παππά… Στόχος του είναι, σε συμφωνία πάντα με τον Πλουμπίδη, η αναδιοργάνωση του μηχανισμού του κόμματος και η δραστηριοποίησή του.
Εκείνο που από την πρώτη στιγμή διαπιστώνει ο Μπελογιάννης είναι η έλλειψη, μετά την απαγόρευση της έκδοσης του “Ριζοσπάστη”, ενός έντυπου καθοδηγητικού οργάνου. Η φωνή του κόμματος δεν φτάνει στον λαό, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να διαβάζει άλλες εφημερίδες… Η έκδοση, λοιπόν, μιας εφημερίδας, που θα μπορούσε, ως ένα σημείο, να αναπληρώσει τον “Ριζοσπάστη”, κρίνεται επιβεβλημένη.
Έτσι τον Αύγουστο του 1950 νοικιάζω το διαμέρισμα της οδού Μητροπόλεως αρ. 22, με χρήματα του κόμματος, προπληρώνοντας το ενοίκιο δύο χρόνων, και προχωρούμε στην έκδοση της εφημερίδας με τίτλο “Ο Δημοκρατικός”. … Τέσσερεις άνθρωποι αναλαμβάνουν αυτό το δύσκολο κι επίπονο έργο: η Έλλη Παππά, ο Στάθης Δρομάζος, ο Παναγιώτης Ζαβερδινός κι εγώ. Η πρώτη δυσκολία, εκτός βέβαια από τα οικονομικά, ήταν ποιος θα εμφανίζεται ως διευθυντής, αφού γνωρίζαμε ότι θα επακολουθούσαν αφάνταστες διώξεις των υπευθύνων. Την πρώτη αυτή δυσκολία την αντιμετωπίσαμε με την ανάθεση της διεύθυνσης στον Διονύση Χριστάκο, τον οποίον ως βουλευτή της “Δημοκρατικής Παράταξης” ήμαστε βέβαιοι ότι θα τον κάλυπτε η βουλευτική του ασυλία, ενώ εκδότης και οικονομικός διευθυντής ανέλαβα εγώ. Το γεγονός αυτό ωστόσο δεν εμπόδισε την Ασφάλεια να συλλάβει τον Χριστάκο αμέσως με την κυκλοφορία του πρώτου φύλλου! …
Αρθρογράφος της εφημερίδας “Ο Δημοκρατικός” είναι ο Μιχάλης Κύρκος και συντάκτες της παλιοί και δοκιμασμένοι δημοσιογράφοι του “Ριζοσπάστη”, όπως ο Σόλωνας Γρηγοριάδης, ο Όθωνας Καμπάνης, ο Σπ. Μαρκαντωνάτος και άλλοι. Και αρχισυντάκτης, μετά από απαίτηση του Μιχ. Κύρκου, ο Θόδωρος Βώκος.
Η κυκλοφορία της εφημερίδας είναι ικανοποιητική και το Κυριακάτικό της φύλλο φτάνει στα (37.000) αντίτυπα, δηλαδή κυκλοφορία που ξεπέρασε κάθε άλλη εφημερίδα. Κατορθώνει και σταθεροποιεί την καθημερινή της κυκλοφορία στα (9.500) φύλλα παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί εύκολα να κυκλοφορήσει στην επαρχία, ενώ ο κυβερνητικός “Φιλελεύθερος” πουλάει 7.130 αντίτυπα και η “Ελευθερία 5.030.
Δυστυχώς η ικανοποιητική αυτή κυκλοφορία του “Δημοκρατικού” δεν διαρκεί, αλλά ούτε είναι σταθερή, γιατί έχει άμεση εξάρτηση από την ένταση της τρομοκρατίας. Είναι ευτύχημα που και στις δύο περιπτώσεις, δηλαδή και της “Δημοκρατικής”, μας τις έκλεισαν γιατί θα αναγκαζόμασταν να τις κλείσουμε μόνοι μας από έλλειψη αναγνωστών και κατά συνέπεια και από έλλειψη εσόδων.
Θα πρέπει να προσθέσω ότι ακόμα και στην Αθήνα ο εφημεριδοπώλης έδινε την εφημερίδα διπλωμένη στα δύο ή και στα τρία πολλές φορές για να μην διακρίνεται ο τίτλος της από το μάτι του χαφιέ. Από μια έρευνα που έκανα στην επαρχία μου συνέβη κι αυτό το απροσδόκητο. Πήγα ανοιχτά ν’ αγοράσω τον “Δημοκρατικό” από το περίπτερο κι ετοιμάστηκα ν’ αρχίσω να τον διαβάζω. Δεν πρόφτασα να προχωρήσω δυο βήματα και με πλησιάζει ένας χωροφύλακας, μου ζητάει την ταυτότητά μου και μ’ οδηγεί στο Τμήμα.
“Ώστε διαβάζετε και Δημοκρατικό;” με ρωτάει ο ενωμοτάρχης, προϊστάμενος του χωροφύλακα που με συνέλαβε.
“Ναι”, του αποκρίνομαι, “απαγορεύεται;”
“Όχι, βέβαια”, ισχυρίζεται ο ενωμοτάρχης, “όμως…” κι αφήνει να υπονοηθούν πολλά.
“Ώστε”, του λέω, “απαγορεύεται ακόμη και στον ίδιο τον εκδότη της εφημερίδας να την αγοράζει και να την διαβάζει;”
Και τότε μόνο αναγκάστηκε ν’ αλλάξει στάση.
“Να με συμπαθάτε”, μου λέει, προσπαθώντας να δικαιολογηθεί. “Εμένα δεν θα μ’ ένοιαζε καθόλου τι εφημερίδα διαβάζουν οι πολίτες, όμως ξέρετε…”
Φυσικό ήταν στις συνθήκες αυτές η έκδοση της εφημερίδας να μην συνεχιστεί για πολύ”.
Τελειώνει στο σημείο αυτό το πρώτο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου – αύριο, και πάλι στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, θα καταχωρήσω το δεύτερο μέρος.
