Οι Δημοτικές Εκλογές του Μαΐου 2014 αποτελούν θαρρώ μια καλή αφορμή να τεθεί και να συζητηθεί, μα και κάτι ίσως να δρομολογηθεί, για την αντιμετώπιση του προβλήματος του Ελαιώνα των Αθηνών – κάτι ρεαλιστικό ως προς την πραγματοποίησή του, και φυσικά ανθρωπίνως βιώσιμο.
Πριν καταχωρήσω στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” όσα θα μας δώσουν συνολική εικόνα του πράγματος από την αρχαία εποχή και εδώ, καταχωρώ μια αναφορά στο πρόβλημα του Ελαιώνα, όπως αυτό έχει τις τελευταίες δεκαετίες, αναφορά που περικλείει και μια πρόταση όπως την είχε διατυπώσει η Αρχιτέκτων Φωτεινή Μαργαρίτη – νομίζω πως η αναφορά και πρότασή της θα μπορούσε να αποτελέσει το λιγότερο την βάση της σχετικής συζήτησης προς αντιμετώπιση του εκκρεμούντος τόσα χρόνια προβλήματος.
Ας την διαβάσουμε λοιπόν:
“[…] Μόλις ένα χιλιόμετρο από την Ομόνοια, από το κέντρο του κέντρου της Αθήνας, μια όχι ευκαταφρόνητη έκταση 9.000 στρεμμάτων εδώ και αρκετές δεκαετίες συμβιώνει με την πόλη, χωρίς να είναι πόλη αλλά ούτε και εξοχή […]
Εδώ τα υπολείμματα του εξαρθρωμένου ιστορικού χώρου που εν είδει αγροτικής περιφέρειας περιέβαλε το άλλοτε “κλεινόν άστυ” – ταφικά μνημεία, ιερά, μεσαιωνικές εκκλησίες, πηγάδια, αγροικίες, ελιές, δέντρα, θάμνοι, ίχνη της αρχαίας φύσης και η σαφής γραμμή εκείνου του ιερού δρόμου, η “Ιερά οδός” που ξεκινά από την Αθήνα και έχει σημάδι του ιερό την Ελευσίνα…
Εδώ βαρειές βιομηχανίες, αλλά κυρίως ένα σύμφυρμα βιοτεχνικών χρήσεων και “αποβλήτων” του δομημένου χώρου (συνεργεία πάσης φύσεως, νεκροταφεία αυτοκινήτων και άχρηστων υλικών…).
Εδώ και κατοικίες διάσπαρτες ή σε μικρούς αυθόρμητα οργανωμένους θυλάκους, όπως η γειτονιά Μαρκόνι. Εδώ και οι αλάνες, τα άδεια οικόπεδα που υποδέχονται χρήσεις κατά περίσταση, οι λαχανόκηποι, η ζωοπανήγυρις στου Ρέντη – τα αγροτικά λείψανα, ή τα λείψανα ανθρώπινων συναθροίσεων που επιβιώνουν από τα παλιά…
Εδώ και τα εγκαταλελειμμένα κελύφη κυρίως βιομηχανικών χρήσεων, που μαζί με τα σημαντικά κελύφη της οδού Πειραιώς αποτελούν την κληρονομιά της ιδιόμορφης πρώτης Αθηναϊκής “αποβιομηχάνισης”.
Δεν πρόκειται για ένα παράδοξο. Σε όλες τις μεγαλουπόλεις θα συναντήσουμε παρόμοιους τόπους που επιβιώνουν σε αναντιστοιχία με το γενικό μοντέλο ανάπτυξης του αστικού χώρου – στο περιθώριο της πόλης… […]
Η πολυσυζητημένη την τελευταία δεκαετία ανοικοδόμηση και ο μετασχηματισμός πολλών Ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων, αλλά και ήσσονος σημασίας πόλεων, στηρίχθηκαν εν πολλοίς στην λογική της επανάχρησης σε μια νέα κατεύθυνση ανάλογης υφής εκτάσεων, κτιρίων, εγκαταστάσεων.
Οι άξονες δράσης, διαφορετικοί από περίπτωση σε περίπτωση, αρθρώθηκαν σχηματικά γύρω από δύο πολεοδομικές αντιλήψεις: η μία έβλεπε ανάλογες περιοχές σαν την νέα ευκαιρία για να υλοποιηθούν μια σειρά από μεγάλα δημόσια έργα που θα συμπλήρωναν το παζλ του δημόσιου χώρου της πόλης […]· η άλλη, πλησιέστερη σε μια λογική επανάχρησης, επιχειρούσε με την ενσωμάτωση στην πόλη ενός νέου υλικού την επανατοποθέτηση σε μια σειρά από ζωτικά προβλήματα συμπιεσμένα τις προηγούμενες δεκαετίες […].
Και φυσικά δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε και όλες τις ενδιάμεσες εκδοχές. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το νέο τούτο υλικό δεν αφήνεται έρμαιο στην ανεξέλεγκτη εξέλιξη ή επέκταση των πόλεων.
Τις αναλογίες του Ελαιώνα με τα παραπάνω δεν χρειάζεται να τις στηρίξουμε με ιδιαίτερα επιχειρήματα. […]
Η κατεύθυνση της ήπιας επανάχρησης της περιοχής πάνω σε νέες βάσεις και κατευθύνσεις και ρεαλιστική φαίνεται, απαντώντας στο επιχείρημα πως η Αθήνα δεν είναι μια πόλη που μπορεί σήμερα με τα τόσα άλυτα προβλήματα να σηκώσει μεγαλεπήβολα δημόσια έργα, […] αλλά και συμβατή με το ήδη κορεσμένο περιβάλλον της […].
Η αταξία και το εφήμερο, που διέπουν την αστική φυσιογνωμία της περιοχής, διευκολύνουν την μετατροπή της σε έναν ενιαίο χώρο μητροπολιτικού πάρκου, που θα συνέχει ποικίλες, ακόμη και ετερόκλητες ελαφρές αστικές χρήσεις”.
Τελειώνει εδώ το πρώτο μέρος του γραφτού του τίτλου – αύριο, πάλι στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, θα καταχωρήσω το δεύτερο μέρος.
Κώστας Π. Παντελόγλου
