Καταχωρώ σήμερα το δεύτερο μέρος απ’ όσα εκ της λογοδοσίας του Διευθυντού της Αναξαγορείου Σχολής Δημήτρη Γληνού προς τους Βουρλιώτες το 1906 θα καταχωρήσω στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” – αύριο θα καταχωρήσω το τρίτο (και τελευταίο) μέρος:
“Το Σχολείον έχε καθήκον ου μόνον να παρέχη την πνευματικήν τροφήν εις το παιδίον αλλά και να συνοδεύη αυτήν με θέλγητρα τοιαύτα τα οποία εν ω το μορφώνουν το τέρπουν συγχρόνως. Ιδιαιτέρως δε ωφελείται και ευχαριστείται ο μαθητής όταν προς τέρψιν αυτού κάμνη χρήσιν των ίδιων εκείνων πραγμάτων τα οποία εδιδάχθη και μάλιστα διεκρίθη εις αυτά. Οι λόγοι ούτοι έπεισαν ημάς να δοκιμάσωμεν, χάριν των μαθητών, έν είδος σχολικών εορτών, κατά τας οποίας οι μαθηταί συνερχόμενοι εν τη αιθούση της Σχολής μετά των διδασκάλων ακούουσι μεν την απαγγελίαν ποιημάτων ή εκλεκτών πεζών μερών γενομένων υπό των εις τούτο διακριθέντων συμμαθητών, ψάλλουσι δε εν αμίλλη άσματα σχολικά, έπειτα κατέρχονται εις το γυμναστήριον και εκεί ασκούνται υπό τα όμματα αλλήλων, φιλοτιμούνται ποία τάξις θα εκτελέση κανωνικότερον και ζωηρότερον τας σωματικάς ασκήσεις. Και παροτρύνουσιν αλλήλους. Αύτη δε η ευγενής άμιλλα ήτις υπό την επίβλεψιν των διδασκάλων δεν δύναται να παρεκτραπή όπως εις τα ιδιαίτερα παιχνίδια των παίδων, μορφώνει το φρόνημά των και τους συνηθίζει εις το [να] συνέρχωνται καθ’ ομάδας δια να εορτάσουν ευτάκτως. Αι δύο σχολικαί εορταί αίτινες εφέτος εγένοντο επέτυχον εκτάκτως, δια τούτο θα ήτο ευχής έργον αν τελειοποιούμεναι συν τω χρόνω καταστώσι διαρκές των μαθητών θέλγητρον.
Το Σχολείον έχει, κύριοι, επαισθητήν έλλειψιν οργάνων εποπτικής διδασκαλίας και το παιδί μανθάνει μάλλον με το μάτι παρά με το αυτί ή τουλάχιστον πρέπει να βλέπη όλα σχεδόν εκείνα τα οποία και ακούει. Προς τούτο χρησιμοποιούνται πρώτον μεν αυτά τα εν τη φύσει όπως είναι ευρίσκονται, ενίοτε όμως καταλλήλως δια το Σχολείον παρασκευαζόμενα, δεύτερον εικόνες παντοειδείς και ποικιλώταται, όχι μόνον εκ της φύσεως, αλλά και εκ της ιστορίας ειλημμέναι. Ολόκληρα διηγήματα παρελαύνωσι προ των μαθητών δια μαγικών εικόνων εν σκοτεινώ θαλάμω και διαλέξεις γίνονται περί παντοίων πραγμάτων τα οποία ο μαθητής βλέπει ολοζώντανα ενώπιόν του, ακόμη δε χρησιμοποιούνται όργανα πολλά και διάφορα δια τα πειράματα της φυσικής και της χημείας, δια την γεωμετρίαν και τα τοιαύτα.
Από όλα αυτά ή τίποτε ή σχεδόν τίποτε δεν έχει το Σχολείον μας. Φιλόμουσος συμπολίτης έσχε την ευγενή προθυμίαν να προσφέρη απαρχήν οργάνων φυσικής και χημείας, πολλοί δε και άλλοι φιλόμουσοι πολίται κατανοούντες την κατεπείγουσαν ανάγκην της πληρώσεως της μεγάλης ελλείψεως ταύτης του Σχολείου συνήλθον και απετέλεσαν τον Σύνδεσμον των Φιλομούσων όστις σκοπόν έχει δια των μηνιαίων καταθέσεων των μελών του να παράσχει εις την Σχολήν τα μέσα προς αγοράν πάντων των αναγκαιούντων οργάνων. Το έργον τούτο είναι ευγενέστερον, δεν πρέπει δε καθόλου να απολείψη ημάς ο ζήλος, απεναντίας δε πρέπει να εργασθώμεν όλοι πώς και άλλους να προσελκύσωμεν οπαδούς εις την ωραίαν ιδέαν, μη λησμονούντες ότι και με τα ολίγα έστω αλλά επιμόνως κατατιθέμενα, πολλά καλά γίνονται. Ει γαρ κεν σμικρόν επί σμικρώ καταθείο και θαμά τουτ’ έρδοις, τάχα μεν μέγα και το γένοιτο, λέγει ο Ησίοδος (δηλαδή εκείνο που που λέγομεν ημείς φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι).
Πρέπει δε να αναφέρωμεν μετά ευχαριστιών εκ μέρους των μαθητών τας προς τους απόρους μαθητάς φιλανθρώπους δωρεάς υποδημάτων και διδακτικών βιβλίων υπό φιλοτίμων δωρητών των οποίων το ωραίον παράδειγμα δεν πρέπει να μείνη άνευ μιμητών…
Ευγνωμοσύνη οφείλεται επίσης εις πάντας τους φιλογενείς άνδρας οίτινες δια των δωρεών των ανεκούφισαν τας μεγάλας της Σχολής ανάγκας.
Εάν νυν έλθωμεν εις το στατιστικόν μέρος της λογοδοσίας ημών πρέπει να αναφέρωμεν ότι εν τω Προκαταρκτικώ της Αναξαγορείου Σχολής ενεγράφησαν μαθηταί 71, εξ ων απεχώρησαν 4, προήχθησαν 50, απερρίφθησαν 17. Εν τω πρώτω Αστικώ τμήματι ενεγράφησαν μαθηταί 72, εξ ων απεχώρησαν 2, προήχθησαν 55 και 15 έμειναν εν τη αυτη τάξει, εν τω Βω τμήματι ενεγράφησαν 78, απήλθον 2, προεβιβάσθησαν 64, απερρίφθησαν 12. Εν τω α’ τμήματι της Βας Αστικής ενεγράφησαν 55, έφυγον 3, 42 προεβιβάσθησαν, 10 έμειναν. Εν τη Γη ενεγράφησαν 55, απεχώρησαν 5, ανήλθον 38 και έμειναν 12. Εν τω α’ τμήματι της γης Αστικής ενεγράφησαν 52, απεχώρησαν 6, προήχθησαν 35, παρέμειναν 11. Εν τω β’ τμήματι προσήλθον 53, ουδείς απήλθεν, 30 προεβιβάσθησαν 23 παρέμειναν και δια το επόμενον. Εν τω γ’ τμήματι ενεγράφησαν 55, εξ ων απεχώρησαν 5 και προήχθησαν 41, παρέμειναν δε 9. Εν τω πρώτω τμήματι της Δης 53 ενεγράφησαν, 5 απήλθον, 36 προήχθησαν, και 12 παρεπέμφθησαν εις το επόμενον. Εν δε το βω 57 ενεγράφησαν, 9 ανεχώρησαν, 30 ανήλθον και 18 παρέμειναν. Εν τη Ε’ μαθηταί υπήρχνο 58, εξ ων 7 εγκατέλειψαν τα μαθητικά εδώλια, 32 εκρίθησαν άξιοι ενδεικτικού και 19 δεν εκρίθησαν άξιοι. Εις την στ’ Αστικής 28 μεν ήσαν εν ατχή του έτους, 4 δε απήλθον προ του τέλους, 15 ενεκρίθησαν δια την πρώτην Γυμνασίου, εννέα δε ενεκρίθησαν και πάλιν δια την στ’ην. Εις την πρώτην Γυμνασίου είχομεν 13 μαθητάς οίτινες … πάντες προήχθησαν εις την Β’ Γυμνασίου, εν δε τη Βα είχομεν 10 μαθητάς τους οποίους ο θάνατος ηλάττωσεν κατά ένα, αφαιρέσας αφ’ ημών τον πολύκλαυστον Χρήστον Κουτρόπουλον. Και πάντες διεκρίθησαν δια τον ζήλον, την μεγάλην φιλοπονίαν και προθυμίαν των και την ευγένειαν του ήθους των. Η Σχολή ήτις εγαλούχησεν αυτούς ομολογεί ότι είναι ευχαριστημένη και από την διαγωγήν και από την εργασίαν των και μετά χαράς βλέπει ότι εκαρποφόρησαν τα διδάγματα τα οποία τους παρέσχε, εναπόκειται εις αυτούς και εις τον χαρακτήρα τον οποίον θα επιδείξουν να ομολογήση το αυτό και η κοινωνία εις τας αγκάλας της οποίας παραδίδονται”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
