Όσα θα καταχωρήσω σήμερα και αύριο στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” τα έχω δημοσιοποιήσει και άλλοτε – περιέχονται σε μια εργασία μου με τίτλο “Για την Αθήνα και την Αττική” που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Παντελόγλου τον Νοέμβριο του έτους 1987.
Όσα ακολουθούν έχει γράψει μια κορυφή της Ελληνικής επιστήμης, ο Διευθυντής του Αστεροσκοπείου και Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριος Αιγινήτης, το έτος 1908 – διαβάστε τα με προσοχή και παρατηρώντας γύρω σας δείτε την καταστροφή που προκάλεσε το υπάρχον καθεστώς στο Αθηναϊκό και Αττικό περιβάλλον μέσα σε μερικές δεκαετίες, ιδίως από την δικτατορία των συνταγματαρχών και μετά.
Αναρωτιέμαι συχνά, και έχω διατυπώσει από νεαρός σπουδαστής της Ανωτάτης Σχολής των Πολιτικών Μηχανικών του Ε.Μ. Πολυτεχνείου τα προδικτατορικά χρόνια του ’60, και όταν ήμουν Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων τα χρόνια 1975-1978, αλλά και μετά μέχρι των ημερών μας, το ερώτημα: επί ποίου φυσικού, ανθρωπίνου, πνευματικού και οικονομικοκοινωνικοπολιτικού εδάφους και υπεδάφους θα θεμελιωθεί το καθεστώς που θ’ απαλλάξει τους πολλούς από όσα τους στεναχωρούν και τους βασανίζουν;
Είχε το νόημα του το ερώτημα αυτό προς τους “αρμόδιους” της κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας – ζητούσα δηλαδή να ενεργήσουμε άμεσα και με όλες μας τις δυνάμεις προστατεύοντας το φυσικό, το ανθρώπινο, το πνευματικό και οικονομικοκοινωνικοπολιτικό έδαφος και υπέδαφος στο οποίο θα θεμελιώναμε το καθεστώς που θα φρόντιζε για την απαλλαγή των πολλών από όσα τους στεναχωρούν και τους βασανίζουν.
Ζητούσα, με δυο λόγια, να σταματήσουμε δυσμενείς εξελίξεις, να πάρουμε πλευρές της ζωής στα χέρια μας, να δώσουμε και λύσεις σε προβλήματα που ο συσχετισμός των δυνάμεων το επέτρεπε, να είμαστε το παράδειγμα – δεν εισακούστηκα, έτσι φθάσαμε στο σημερινό Αθηναϊκό-Αττικό συνονθύλευμα, φυσικό· ανθρώπινο· πνευματικό· οικονομικοκοινωνικοπολιτικό.
Παρά ταύτα, έστω και τώρα, ωφέλιμη θα ήταν μια διόρθωση του προφανώς λανθασμένου προσανατολισμού των “αρμοδίων” της κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας…
Θα τα πούμε όμως ξανά για όλα αυτά, και τούτο διότι πρέπει οι νέοι κυρίως άνθρωποι να μάθουν την αλήθεια που θα τους σταθεί χρήσιμη στην ζωή – η συγκάλυψή της με την διαρκή επανάληψη μιας αυτοϊκανοποιητικής προπαγάνδας δεν οδηγεί σε θετικά για τους πολλούς αποτελέσματα, αλλά στην ανεμπόδιστη επικράτηση όσων παρατηρούμε γύρω μας…
Ας διαβάσουμε τώρα όσα ο Δημήτριος Αιγινήτης έγραψε το 1908, και ας σκεφτούμε περί των ευθυνών και του πρακτέου:
“Η Αττική … περιβαλλομένη από καθαράς και διαυγούς ατμοσφαίρας, την οποίαν περιλούει η βαλσαμώδης της θαλάσσης αύρα και αρωματίζει των ανθοσπάρτων βουνών η ευώδης αναπνοή, ακτινοβολεί αιωνίως της μεσημβρινής καλλονής της θέλγουσαν χάριν.
Η φιλομειδής και γελόεσσα φύσις αυτής εμπνέει εις τον άνθρωπον την χαράν, και ωθεί την ψυχήν αυτού προς την ζωτικότητα …
Η Αττική είναι η χώρα του φωτός και του ηλίου, ο τόπος της αιθρίας και του αιθέρος. Εναγκαλιζομένη υπό των θερμών ακτίνων του πυριφλεγούς Ηλίου, κολυμβώσα εντός πλημμύρας διαχύτου φωτός, απαστράπτει εντός του εκπάγλου κάλλους φωταυγούς αιθέρος·
υπό το αιώνιον μειδίαμα γλυκείας και επεράστου φύσεως, εξωραΐζεται εξαισίως εμφανιζομένη πάντοτε εν τη αίγλη εορτασίμου στολής, ωσεί έτοιμος δια πανήγυριν!
Η διαύγεια του αέρος, η πλημμύρα του φωτός, η αιθρία του ουρανού, ο πλούτος και η πολυτέλεια των χρωμάτων, η ευκρίνεια και η λεπτότης των γραμμών, η ζωηρά αλλ’ αρμονική αντίθεσις των σκιών προς το φως προσδίδουσιν εις τα τοπία αυτής λαμπρότητα, ζωήν και χάριν σπανίας ωραιότητος.
Τα πάντα εν αυτή είναι φωτεινά, διαφανή, ελαφρά, ευκρινή, αιθέρια· τίποτε το σκοτεινόν, το θολόν, το βαρύ, το συγκεχυμένον.
Από του Σουνίου εφαίνετο η Αθηνά επί της Ακροπόλεως· εις απόστασιν δε ολίγων χιλιομέτρων από των Αθηνών εξερχόμενοι …, νομίζομεν ότι θα ανέλθωμεν επί της Πάρνηθος! …
Πάντα τα διαγράμματα παρουσιάζονται εις ευκρινείς και ωρισμένας γραμμάς, ούτως ώστε αι μορφαί των τοπίων να υποπίπτωσιν εις τον οφθαλμόν του παρατηρητού, ουχί δια συγχεχυμένων καμπύλων, ως συμβαίνει εν Γερμανία, αλλ’ εν οξυτάτη διαυγεία.
Ένεκα τούτου, πάντα τα αντικείμενα φαίνονται μετατοπιζόμενα πολύ πλησίον· ο Υμηττός φαίνεται τόσον εγγύς, ώστε οι ξένοι, οι μη συνηθισμένοι εις την οπτικήν ταύτην απάτην, νομίζουσιν ότι δύνανται να ανελθώσιν από των Αθηνών εις την κορυφήν αυτού δια πρωϊνού περιπάτου.
Τα χρώματα εν Αθήναις … εμφανίζονται εν τελεία καθαρότητι. Ιδιαιτέρως όλως εντύπωσιν προξενεί η ωραιότης και η λαμπηδών των κυανών του ουρανού χρωμάτων άτινα εισδύουσι βαθέως μέχρι του ορίζοντος … Τούτο είναι αιτία μεγάλως συντελούσα εις την έξαρσιν της πολυτελείας των χρωμάτων των Ελληνικών τοπίων· (Neumann-Partsch). …
Αλλ’ εν Αττική και αυταί αι φαλακραί πέτραι των αφύτων ορέων μεταβάλλονται δια χρωμάτων καταπληκτικής πολυτελείας· την από της αρχαιότητος πεφημισμένην όψιν του Υμηττού, κατά την δύσιν του Ηλίου, ο Bursian τάσσει μεταξύ των ωραιοτέρων φυσικών φαινομένων, τα οποία δύναταί τις να ίδη.
Ολόκληρα τα περί τας Αθήνας όρη, όταν αρχίζη να δύη ο Ήλιος, περιβάλλονται δι’ ωραιοτάτου ερυθρορροδίνου χρώματος όπερ βαθμηδόν μεταπίπτει, δια ποικιλωτάτων αποχρώσεων, εις το βαθύτατον ιώδες· …
καλλιτεχνική και εύπλαστος, πολυποίκιλος και αρμονική· υπήρξεν ανέκαθεν και είναι πάντοτε καθ’ όλας αυτής τας διευθύνσεις η Αττική·
έκαστος λόφος της ανοίγει περικαλλείς ορίζοντας, εκάστη πτυχή του Αττικού εδάφους αποκαλύπτει ποικίλας μαγευτικάς εικόνας, έκαστον βήμα επ’ αυτής φέρει εις νέα θελκτικά πανοράματα”.
Τελειώνει εδώ το πρώτο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου – αύριο πάλι εδώ, στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, θα καταχωρήσω το δεύτερο μέρος.
Κώστας Π. Παντελόγλου
