Την επαύριο μιας τριπλής εκλογικής μάχης, δημοτικών και περιφερειακών εκλογών καθώς και ευρωεκλογών, και εν όψει μιας ακόμη, των βουλευτικών εκλογών δηλαδή – και επειδή διατυπώνονται πολλά περί του πρακτέου απ’ εδώ και πέρα ή και των προοπτικών που διαγράφονται, θα ήθελα να καταχωρήσω ένα απόσπασμα από μια μελέτη του διακεκριμένου νομικού και πολιτικού Ηλία Ηλιού.
Ο Ηλίας Ηλιού, όταν διετύπωσε όσα ακολουθούν το καλοκαίρι του σημαντικού 1965, είχε πολλά χρόνια συμμετοχή στις εμπροσθοφυλακές της κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας και ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της προδικτατορικής ΕΔΑ και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπός της.
Στην μελέτη του αυτή ο Ηλίας Ηλιού αναφέρεται στην λαϊκή παρουσία στην κοινωνικοπολιτική ζωή και πέραν της ημέρας των εκλογών, με ευρεία την βιβλιογραφική στήριξη των απόψεών του σε υψηλής στάθμης επιστημονικά συγγράμματα ελληνικά και ξένα – θαρρώ πως δεν αμφιβάλλει κανείς πως η λαϊκή παρουσία στην κοινωνικοπολιτική ζωή και πέραν της ημέρας των εκλογών αποτελεί την ουσιώδη προϋπόθεση θετικών εξελίξεων για τα λαϊκά στρώματα και την πατρίδα!
Αλλά ας διαβάσουμε τα όσα σχετικά διετύπωσε ο Ηλίας Ηλιού:
“… οι σύγχρονες αντιλήψεις για την δημοκρατία θεωρούν ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα, χωρίς αυτόματα να διασφαλίζη τις δημοκρατικές λύσεις προς το συμφέρον των πλατειών εργαζόμενων μαζών, παρέχει τα πλαίσια μέσα στα οποία είναι δυνατή η ανάπτυξη της πάλης για την πραγματική επικράτηση του λαού και δίνει την δυνατότητα για το ειρηνικό πέρασμα σε κοινωνικά δικαιότερες, σύμφωνες με το συμφέρον του λαού, μορφές και θεσμούς κρατικής οργανώσεως και λειτουργίας.
Απαραίτητη όμως προϋπόθεση προς τούτο είναι η αναγόρευση του λαού σε άμεσο, ενεργό παράγοντα του πολιτεύματος. Η κινητοποίηση των μαζών και η ενιαία πάλη τους.
Με τις σύγχρονες προοδευτικές αντιλήψεις οι εργαζόμενες μάζες παύουν να ασκούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα (μόνο) μια φορά στα τέσσερα χρόνια, με την ψηφοφορία για την εκλογή βουλευτών. Μετέχουν με την ακοίμητη παρουσία τους στην λήψη όλων των αποφάσεων που τις ενδιαφέρουν. Με τα σωματεία, με τα αιρετά όργανα αυτοδιοικήσεως, με υπομνήματα και αναφορές, με συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια, διαδηλώσεις και πορείες, με απεργίες, με λαϊκές προτάσεις προς την Βουλή, ολοένα και περισσότερο ακούεται ο ίδιος ο εντολέας-λαός, δεν μονοπωλεί ο εντολοδόχος-βουλευτής να επηρεάζει την λήψη των αποφάσεων. Από πρώτο χέρι οι μάζες των εργαζομένων με τους αγώνες τους συμβάλλουν στην διαμόρφωση της κρατικής θελήσεως. Πιέζουν με την συνεχή παρουσία τους και την επαγρύπνησή τους τους αντιπροσώπους τους να μην απομακρύνονται από την εντολή τους. …
Έτσι η τυπική δημοκρατία, που με την θεωρία της αντιπροσωπευτικής εντολής εκφυλίζεται σε ολιγαρχία των 300, ή καλύτερα σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των Καθηγητών (Αλέξανδρου) Σβώλου και (Αριστόβουλου) Μάνεση σε ολιγαρχία των προνομιούχων τάξεων, μεταμορφώνεται σε σύστημα όπου η λαϊκή κυριαρχία δεν αποτελεί απατηλή βιτρίνα, αλλά ολοένα και περισσότερο συγκεκριμένη πραγματικότητα. Ως άμεσος, ενεργός παράγων του πολιτεύματος ο λαός κατακτά και επιβάλλει ριζικές διαρθρωτικές αλλαγές, προετοιμάζει το ειρηνικό πέρασμα σε κοινωνικά ανώτερες και ιστορικά αναπότρεπτες μορφές αληθινής δημοκρατίας, όπου οι εξουσίες ασκούνται από τον λαό και για τον λαό.
Αποτελεί σέμνωμα για το κόμμα μας, ότι συνεχώς κηρύσσει την ανάγκη της μαζικής ενιαίας λαϊκής κινητοποιήσεως και πάλης και η ορθότητα του συνθήματός μας αυτού επιβεβαιώθηκε από τους συνεχιζόμενους επικούς αγώνες του Ελληνικού λαού για την προάσπιση της κυριαρχίας του – αγώνες ισάξιους με το 1821, με την αντίσταση κατά των Ιταλών εισβολέων (το 1940-1941), με την Εθνική μας Αντίσταση.
Είναι θετικό το γεγονός ότι και οι πέρα από την επιρροή μας πλατύτατες δημοκρατικές μάζες πήραν συνείδηση της σημασίας της μαζικής λαϊκής πάλης, γεύθηκαν το μοναδικό μέσο για την προάσπιση των δικαιωμάτων και την επιβολή των δικαίων διεκδικήσεων του λαού.
Η μαζική πάλη οδηγεί αναπότρεπτα στην λαϊκή ενότητα. Γιατί ενιαία είναι τα συμφέροντα των πλατειών λαϊκών στρωμάτων. Και γιατί μέσα στην πάλη αυτή γίνεται φανερό πόσο κάθε προσπάθεια διχασμού του λαού … εξασθενίζει τις λαϊκές δυνάμεις και τελικά δεν βοηθά παρά μόνο τους προνομιούχους.
Όλοι οι μεγάλοι εθνικοί και δημοκρατικοί αγώνες, όλες οι περίοδοι ακμής και ανατάσεως του Έθνους, έφεραν την σφραγίδα της βαθύτερης και πλατύτερης λαϊκής ενότητας.
Η ενότητα που χαλυβδώνεται μέσα στους λαϊκούς αγώνες είναι ένα επιβλητικό, ένα παντοδύναμο στοιχείο της δημοκρατικής ομαλότητας. Γιατί, με ειρηνικά μέσα, δυσκολεύει την εκτροπή προς την ανωμαλία, προασπίζει και προάγει τους θεσμούς της δημοκρατίας, επιβάλλει τον σεβασμό στην λαϊκή κυριαρχία, προϋπόθεση της ομαλότητας.
Θα ήταν χρήσιμο να προστεθή ότι ο ειρηνικός χαρακτήρας της ενιαίας λαϊκής πάλης όχι μόνον δεν αποτελεί αδυναμίαν της, αλλά της δίνει την μεγαλύτερη, την πιο ακατάβλητη ισχύ. Γιατί παρέχει την δυνατότητα για την πλέον συμπαγή και καθολική συμμετοχή των λαϊκών μαζών, ενώ απομονώνει, εξασθενίζει τις σκοτεινές αντιδραστικές δυνάμεις, κάθε σεκταριστική-δογματική επίδειξη εξτρεμισμού που δεν σκεπάζει παρά αίσθημα αδυναμίας και ελλείψεως εμπιστοσύνης προς τις ακατάβλητες δυνατότητες της ενιαίας μαζικής λαϊκής πάλης”.
Μένει τώρα να σημειώσω πως η μελέτη του Ηλία Ηλιού περί “Πεζοδρομίου και Οχλοκρατίας” -απάντηση στις “απόψεις” του αντιδραστικού κατεστημένου σχετικά με την λαϊκή παρουσία στην κοινωνικοπολιτική ζωή και συγχρόνως πανεπιστημιακό μάθημα υψηλής στάθμης- δημοσιεύθηκε στην μηνιαία πολιτική επιθεώρηση της ΕΔΑ “Ελληνική Αριστερά”, Τεύχος 25/26, Αύγουστος 1965, Σελ. 11-20 και έχει συμπεριληφθεί και στο βιβλίο του με τίτλο “Η Κρίση Εξουσίας” που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του έτους 1966 από τις Εκδόσεις “Θεμέλιο” στην Βιβλιοθήκη Δημοκρατικού Διαλόγου σε 352 σελίδες (Βλ. Σελ. 187-204).
Η μελέτη του Ηλία Ηλιού περί “Πεζοδρομίου και Οχλοκρατίας” έχει δημοσιευθεί και στο περιοδικό “Νέος Κόσμος” -που εξεδίδετο στο εξωτερικό από τον Ιανουάριο του 1950 έως τον Νοέμβριο του 1974 στην θέση της “Κομμουνιστικής Επιθεώρησης”- με τίτλο: “Ο λαός άμεσος, ενεργός παράγων του πολιτεύματος”, που και εγώ τώρα χρησιμοποιώ (βλ. “Νέος Κόσμος”, Τεύχος 10/1965, Σελ. 1436 κ.επ.).
Κώστας Π. Παντελόγλου
