Συνεχίζω σήμερα με το τέταρτο (και τελευταίο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου, πάντα φυσικά εδώ, στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”.
“… επανέρχομαι πάλιν εις τον ναόν του Αγίου Ιωάννου … Εντός του περιαυλίου της εκκλησίας κείνται τα σώματα δύο ιερών ανδρών, του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ανθίμου, ου εμνήσθημεν ήδη και ου η εικών παρίσταται εν τω επιτροπικώ, επί του τάφου δε του οποίου αναγινώσκονται τα επόμενα:
Ακάματος τέο κασιγνήτιο Νικολάοιο
Σπουδή σημ’ αιών δείματο σοι θύτα,
Σμύρνης πριν έδραν, Άνθιμε, αγλαΰναντ’ ερίτιμον,
Παγκοίνου σκάφος ευ τ’ ιθύναντ’ οίακας,
Αλλ’ ιερόν ύστατα μητρί λίπες χθονί γήραϊ σκήνος,
Ναίει δη πνεύμα Ουρανόν υψιφαή
Εν έτει σωτηρίω ΑΩΜΒ. Αυγούστου ΙΓ’.
Και του Μητροπολίτου Πρεσπών Κυπριανού, επί της επιταφίου πλακός του οποίου, εισί γεγραμμένα ταύτα:
Κυπριανός Σμυρναίος, ο Πρεσπών νυν Ιεράρχης
Ύστατον ωδ’ εύδω κύματον εγρόμενος,
Ωχετό μοι βίος ο δραπέτης, φευ! μάλλα γ’ ώμα
Κείμαι δ’ αρ’ κωφή αυτός έγωγε κόνις,
Την Θεός αναστήσει μ’ αν πάλιν ηχή
Πνεύματι συμμίξας. Ο Θεός ιλάσθω μοι.
ΑΩΘ. Μαρτίου Λ’
Διατηρεί δε η εκκλησία αύτη, αξιεπαίνω δαπάνη των ενοριτών της και σπουδή των Εφόρων της, δύο Σχολάς των Αρρένων, Ελληνικήν και Αλληλοδιδακτικήν, και έν Παρθεναγωγείον.
… είμαι πολύ ακριβής παρατηρητής, ώστε και τας επιταφίους αυτάς επιγραφάς δεν παραλείπω … φρονώ ότι και τα επιγράμματα ταύτα δύνανται να καθέξωσι μίαν ημέραν την οικείαν θέσιν, όταν οι βίοι των διαφόρων ανδρών προς ους αναφέρονται πρόκειται να εκτεθώσιν ή και απλώς χάριν φιλολογικής περιεργείας. Οπόσα ονόματα και πράγματα διέσωσαν ημίν τα επιγράμματα της Ανθολογίας, τα οποία ήθελον μείνει εσαεί άγνωστα, αν οι συναγωγείς των επιγραμμάτω εκείνων δεν υπήρχον.
Εκ του Επάνω Μαχαλά κατήλθον δια της Τουρκικής συνοικίας. … Μετά το τέλος της συνοικίας εκείνης, ήτις ουδέν το αξιοθέατον έχει, υπάρχουσι τα των Οθωμανών νεκροταφεία εις θέσιν τερπνοτάτην και κατεσπαρμένην υπό απείρων κυπαρίσσων …
Τα Οθωμανικά κοιμητήρια εκτείνονται επί πολύ … Εκείθεν δ’ εκτείνεται ικανώς ευρεία πεδιάς κεκοσμημένη υπό δένδρων, αμπέλων και λοφίσκων, τήδε κακείσε εσπαρμένων, επί των οποίων διακρίνονται μακρόθεν τα τοσούτον μαγευτικά της Σμύρνης χωρία Βουτζάς, Βουρνόβας κτλ.
Διερχόμενος τις τα κοιμητήρια και μέγα μέρος της Αρμενικής συνοικίας, ήτις διακρίνεται δια την ωραίαν εκκλησίαν της, απαντά τον ποταμόν Μέλην, μικρόν και άδοξον τώρα, αλλ’ ένδοξον κατά την αρχαιότητα. Επ’ αυτού δ’ ενιαχού εισίν ωκοδομημένα δίκην παραπηγμάτων καφενεία, εφ’ ων καθήμενος ο κεκμηκώς οδοιπόρος και ρωφών μετά της Ασιατικής εκείνης νωχελείας τον καφέν αυτού και τον ναργιλέν, παραδίδοται εις σκέψεις ποικίλας, μέχρις ου διαπεραστικώτατος συριγμός τον αποσπάση των σκέψεών του αυτών. Το επ’ εμοί καθήσας μεταξύ άλλων πολλών εις έν των καφενείων τούτων, έφεραν την διάνοιαν αμέσως προς τας στήλας του Ολυμπίου Διός, όπου ενίοτε περιπατών, διεσκέδαζον με τον ξηρόν Ιλισσόν και με την θέαν της Φαληρικής παραλίας. Έν μόνον έλειπεν ενταύθα η περί των πραγμάτων της Ευρώπης έρευνα και αι πολιτικαί απεραντολογίαι ας είχομεν εκεί. Ενταύθα ουδείς λόγος περί πολιτικών, ο βάμβαξ, οι δημητριακοί καρποί, αι ξηραί οπώραι (γεμίσια), ιδού τα αδιάκοπα αντικείμενα των συνομιλιών…
Ήδη επλησίαζεν ο ήλιος περί την δύσιν αυτού και οι διάφοροι θαμώνες του καφενείου απεσύροντο, ώστε απεφάσισα και εγώ να τους μιμηθώ. Έλαβον λοιπόν την προς τον σιδηροδρομικόν σταθμόν άγουσαν οδόν, και ιδών αναχωρούσας τας διαφόρους αμάξας (wagons), ων την αναχώρησιν προαγγέλει πάντοτε ο διαπεραστικός εκείνος συριγμός, ου ανωτέρω εμνήσθημεν, εισήλθον εις την πόλιν δια του λεγομένου Κερασοχωρίου, συνοικίας ην άλλοτε επλήρουν κήποι εκ κεράσων, και ήτις κατά παραφθοράν ουχί τοσούτω επίζηλον μετεμορφώθη εις Κερατοχώρι, και δια της περιφήμου συνοικίας του Φασουλά, ήτις είναι ό,τι του Ψυρή ή η βρύσις του Καλαμιώτου της Σμύρνης.
Τοιαύται είναι αι αναμνήσεις της εν Σμύρνης διατριβής μου…”
Μένει τώρα να σημειώσω ότι το εκτεταμένο δημοσίευμα, απ’ όπου άντλησα όσα καταχώρησα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” 4 ημέρες τώρα, έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό “Χρυσαλλίς” στις 28 Φεβρουαρίου, 15 και 30 Μαρτίου 1866, φέρει δε την υπογραφή Σ.
Κώστας Π. Παντελόγλου
