Παρά την ζοφερή κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά τον εμφύλιο σε βάρος της νόμιμης “ορθόδοξης” Αριστεράς αυτή διεκδικούσε, συν τοις άλλοις, και Ουσιαστική Αυτοδιοίκηση. Όσο περνούσε ο καιρός, η διεκδίκηση αυτή και πιο τεκμηριωμένη και σαφέστερη διατυπωνόταν και περισσότερο κέρδιζε τις συνειδήσεις – η Ουσιαστική Αυτοδιοίκηση είχε και αυτή γίνει εκ των σημαντικών κεφαλαίων της προγραμματικής κατεύθυνσης της Αριστεράς της Νιότης μας, δηλαδή της προδικτατορικής ΕΔΑ που τα θεμέλιά της βρίσκονταν στην ΕΑΜική εποποιία και στην δημιουργία της Ελεύθερης Ελλάδας των χρόνων της Γερμανικής Κατοχής.
Μια ευτυχής στιγμή διατύπωσης της διεκδίκησης Ουσιαστικής Αυτοδιοίκησης ήταν και η ομιλία του αριστερού Δήμαρχου Λάρισας Αλέξανδρου Χονδρονάσιου στην Δ’ Γενική Συνέλευση της ΚΕΔΚΕ που είχε πραγματοποιηθεί 20-23 Ιουνίου 1965 στο Δημαρχείο των Αθηνών, ομιλία που καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” αμέσως παρακάτω:
“… Η έννοια της Αυτοδιοικήσεως δεν θα αποκτήση ουσιαστικόν περιεχόμενον όσο η Αυτοδιοίκησις παραμένει μια κατασκευή χωρικής διοικήσεως χωρίς ανάπτυξι του στοιχείου της οικονομικής διοικήσεως των τοπικών υποθέσεων, τουλάχιστον εκείνων των τομέων οι οποίοι έχουν τον χαρακτήρα κοινής ωφελείας και κοινού ενδιαφέροντος.
Αξιώνοντας, κύριοι σύνεδροι, μια μεγαλύτερη εξουσία στον έλεγχο και στην διαχείρισι της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του Τόπου μας, συντείνουμε στην ανοικοδόμησι μιας πραγματικής Δημοκρατίας και εισάγουμε την λαϊκήν θέλησιν στην διαχείρισι του Δημοσίου Βίου μας.
Και η πρακτική και η θεωρία και η διεθνής πείρα ακόμη, θεμελιώνουν την αξίωσίν μας για την ανάγκη δημοτικοποιήσεως των υπηρεσιών κοινής ωφελείας και επέκτασιν της επιχειρηματικής δραστηριότητος της Αυτοδιοικήσεως.
Αποτελεί λογικήν αντίφασιν η έννοια υπηρεσία κοινής ωφελείας και κερδοσκοπική εκμετάλλευσις, μονοπωλιακή όπως είναι σε μας, και οι επιχειρήσεις αυτές παύουν να είναι κοινής ωφελείας και καταλήγουμε σε ένα είδος στυγνής αποικιακής εκμεταλλεύσεως.
Χαρακτηριστική είναι η αναγνώριση της ανάγκης αυτής και από τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. Όμως ο παρεμβατισμός του Κράτους με τα ποικιλώνυμα Ειδικά Ταμεία, και οι εκχωρήσεις … σε μονοπωλιακούς φορείς των υπηρεσιών κοινής ωφελείας, εξουδετέρωσε την κανονιστική αρμοδιότητα των Δήμων και Κοινοτήτων και οδηγηθήκαμε σε ουσιαστική ανάληψι των τοπικών υποθέσεων υπό της Γραφειοκρατίας και των Μονοπωλίων.
Το σύνολον των εκ της φορολογίας εσόδων των Ταμείων αυτών, που υπολογίζονται σε 20.000 και πλέον, ανέρχονταν το έτος 1960 εις 4 δις 650 εκατομμύρια…
Συγκριτικώς η φορολογική επιβάρυνσις της χώρας εκ της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως ανέρχεται κατά το έτος αυτό εις 567,8 εκατομμύρια, ήτοι το 1/8 περίπου της όλης φορολογίας των ανωτέρω Ειδικών Ταμείων.
Εάν εις τα (ως) άνω ποσά προσθέσωμεν τα έσοδα των Αστικών Συγκοινωνιών μόνον δια την περιοχήν Πρωτευούσης 1,5 δις και των επιχειρήσεων ύδατος – Ούλεν, Οργανισμού Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης, Λαρίσης, κλπ. – τότε τα ποσά αυτά θα περάσουν τα 10 δις, δηλαδή το ήμισυ του ετησίου Κρατικού Προϋπολογισμού.
Χαρακτηριστικές είναι οι προτάσεις της ειδικής επιτροπής του Υπουργείου Εσωτερικών – και κατά τον κ. Ψαρρόν – (ότι) οι … Οργανισμοί της Αυτοδιοικήσεως είναι οι πλέον ικανοί δια την ανάληψιν και διαχείρισιν υπηρεσιών κοινής ωφελείας και φύσεως οικονομικής και απαλλάσσεται η Διοίκησις των πιέσεων των συγκεντρωτικών συμφερόντων.
Οι δημοτικοποιημένες επιχειρήσεις αποτελούν κατάστασι στις άλλες προηγμένες οικονομικά χώρες, με ανώτερο βιοτικό επίπεδο από το δικό μας και μάλιστα με συνταγματική κατοχύρωσι.
Αποτελεί ζωτικήν ανάγκην η απομάκρυνσις των υπηρεσιών κοινής ωφελείας από την κερδοσκοπικήν εκμετάλλευσιν εις την χώραν μας, δεδομένου ότι η δημοτική οικονομική δραστηριότητα θα οδηγήση σε περιφερειακή ανάπτυξι, βελτίωσιν του βιοτικού επιπέδου, και θα αποτελέση ουσιαστικόν στοιχείον της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της χώρας και θα οδηγήση εις την ανάπτυξιν της ουσιαστικής Δημοκρατίας. Κάθε πρότασίς μας, κάθε αξίωσις των εκπροσώπων του λαού δεν είναι τίποτα άλλο από την λαϊκήν θέλησιν…
Η δημοτικοποίησις της περιφερειακής διανομής ρεύματος θα λύση το πρόβλημα του ηλεκτροφωτισμού, θα φέρη τον πολιτισμό και στην τελευταία γωνιά της χώρας μας, θα ανεβάση το βιοτικόν επίπεδον αφού θα μειωθούν κατά 75% οι δαπάνες φωτισμού, θερμάνσεως και ρεύματος οικιακής χρήσεως.
Άλλοι τομείς οι οποίοι δύνανται να δημοτικοποιηθούν είναι η αποχέτευσις, οι ιαματικές πηγές και λουτρά, δάση, βοσκότοποι, ακτές και παραλιακοί χώροι, υπεραστικές επιβατικές συγκοινωνίες, λιμένες, θαλάσσιες εκδρομικές συγκοινωνίες, τουριστικά κρατικά ξενοδοχεία, γεωργικές τοπικές εκμεταλλεύσεις, κονσερβοποιεία, και ούτω καθεξής.
Προκειμένου επί σειράς τομέων, π.χ. γεωργικού ενδιαφέροντος και άλλων, θα είναι δυνατή η μορφή μικτών επιχειρήσεων Δήμων και Συνεταιρισμών των εργαζομένων και εργατών”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
