Μ’ αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών, σκέφτηκα να κάνω εδώ, στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, μια αναφορά σε μερικά αντιδικτατορικά περιοδικά που κυκλοφόρησαν τους χρόνους κατά τους οποίους η δικτατορία αυτή διαρκούσε, ώστε να θυμηθούν οι παλαιότεροι και να γνωρίσουν οι νεότεροι κομμάτια του παζλ των ιδεών που διακινούνταν, αλλά και τα πρόσωπα που το έπρατταν, όχι χωρίς κινδύνους και συνέπειες – θαρρώ τούτο χρήσιμο, κι όχι μόνον για τη γνώση της ιστορίας, σημειώνω δε πως η σειρά αναφοράς μου στα περιοδικά αυτά δεν ακολουθεί χρονική τάξη, ούτε υπαγορεύεται από αξιολογική κατάταξή τους.
1) Το περιοδικό “Ένα” – “Δύο”
Το πρώτο τεύχος αυτού του περιοδικού, υπεύθυνος έκδοσης του οποίου ήταν ο Ανδρέας Λεντάκης, κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1973, περιλαμβάνοντας στις 148 σελίδες των περιεχομένων του φιλολογία, πολιτική, κοινωνιολογία, αισθητική και παρουσιάσεις βιβλίων – ένα παράρτημα 63 ακόμη σελίδων περιλάμβανε το τρίτο από τα χειρόγραφα του 1844 του Καρλ Μαρξ, σε μετάφραση του Μπάμπη Λυκούδη.
Της Ρέας Γαλανάκη ήταν το κείμενο με τίτλο “Το τραγούδι της Ξαστεριάς” (Σχόλια-Σημειώσεις)”, Σελ. 3-21, με παραπομπές σε βιβλιογραφία Α. Γιανναράκη, Παύλου Βλαστού, Αρ. Κριάρη, Π. Βαβουλέ, Γ. Χατζηδάκη, Ζαμπελίου-Κριτοβουλίδη, Δ. Βουτετάκη, Στ. Αλεξίου, Δ. Πετρόπουλου, Ι. Νοτόπουλου, Ιδ. Παπαγρηγοράκη, S. Baud-Bovy, Ν. Καλομενόπουλου, Β. Ψιλάκη, Ι. Μουρέλλου, Στ. Σπανάκη, Γ. Πάγκαλου, Γ. Χασιώτη, Ευαγγελίας Φραγκάκη, J. Harrison, Σωκρ. Κουγέα, N. Tommaseo, Γ. Ιωάννου, κά.
Το κείμενο της Ρέας Γαλανάκη ακολουθούσαν τρία κείμενα, ενταγμένα στην ενότητα πολιτική, Σελ. 22-47: “Κίνα και Σινικά Τείχη” του Ανδρέα Λεντάκη – “Οι Ρίζες της Δυτικής Κινεζοφιλίας” των Αντουάν Καζανοβά και Ζαν ντε Μπονέ (πρωτοδημοσιευμένο στο “Nouvelle Critique”) – “Σημειώσεις διαβάζοντας το άρθρο για την Δυτική Κινεζοφιλία” του Σαρλ Μπεττελέμ (πρωτοδημοσιευμένο στο “Tel Quel”).
Στην ενότητα που ακολουθούσε, εκείνη της κοινωνιολογίας, ήταν ενταγμένο το κείμενο του Ζαν Μπαμπύ “Η κρίσης της Οικογένειας”, Σελ. 48-57.
“Τρεις έννοιες της Κουλτούρας” του Τ.Σ. Έλλιοτ – “Κωμωδία και Επανάσταση” της Τζόαν Χόλντεν – “Η τέχνη των Τούρκων” του D.T. Rice (σε μετάφραση και εισαγωγή του Νικόλα Φαράκλα) συγκροτούν την ενότητα της αισθητικής, Σελ. 58-98.
Στο σημείο αυτό έχει θαρρώ μια σημασία να μεταφέρω μερικά απ’ όσα η μεταφράστρια του κειμένου της Τζόαν Χόλντεν Αγγέλα Βερυκοκάκη-Αρτέμη είχε σημειώσει (η Αγγέλα Βερυκοκάκη-Αρτέμη είχε μεταφράσει και τα κείμενα των δύο προηγούμενων ενοτήτων, ενώ η Μαρία Λαϊνά το κείμενο του Τ.Σ. Έλλιοτ):
“Η Τζόαν Χόλντεν είναι συγγραφέας και ηθοποιός, μέλος του Μιμικού Θεάτρου του Σαν Φραντσίσκο, που από το 1959 δίνει παραστάσεις σε πάρκα, σταυροδρόμια και πανεπιστημιουπόλεις. Σ’ ένα μανιφέστο του ο θίασος γράφει μεταξύ άλλων: “… Τοποθετήσαμε τους εαυτούς μας έξω από την εμπορική αγορά κι έξω στους δρόμους και τα πάρκα, γιατί έξω μονάχα μπορεί να αναπτυχθή μια επανάσταση. …”.
Κι ακόμη μερικά του Νικόλα Φαράκλα, που αναφέρονταν στον D.T. Rice ως έναν από τους πιο αρμόδιους επιστήμονες της τότε εποχής, επειδή – όπως σημείωνε – υπήρξε βαθύτατος γνώστης της βυζαντινής και της ισλαμικής τέχνης και η ευρύτητα των ενασχολήσεών του αποκλείει κάθε είδος μονόπλευρης αντίληψης που θα έτεινε να μειώσει την σημασία της μιας για να προβάλει την σημασία της άλλης”.
Την ενότητα της αισθητική ακολουθούσε εκείνη της παρουσίασης βιβλίων – προηγούνταν η παρουσίαση του βιβλίου του A. Andrews, “The Greek Tyrants“ (Οι Έλληνες τύραννοι), σε μετάφραση-εισαγωγή-σχόλια Νικόλα Φαράκλα, Σελ. 99-125, που πρωτοεκδόθηκε το 1956 – και ακολουθούσε η παρουσίαση 2 βιβλίων από τον Θανάση Παπαδόπουλο (Σελ. 126-148): το ένα ήταν του Βασίλη Κρεμμυδά, “Το εμπόριο της Πελοποννήσου στον 18ο αιώνα (1715-1792)” και το άλλο του Κωστή Μοσκώφ, “Η εθνική και κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα. Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου”, εκδοθέντα και τα δύο το έτος 1972.
Συμπληρώνω πως το “Ένα” είχε στοιχειοθετηθεί και τυπωθεί στο τυπογραφείο του Κώστα Κουλουφάκου, για λογαριασμό του Ανδρέα Λεντάκη, την επιμέλεια του εξωφύλλου είχε η αρχιτεκτόνισσα Μπέττυ Βακαλοπούλου-Τζουλιάνο, και η διάθεση γίνονταν από τον “Κέδρο” της Νανάς Καλλιανέση, Πανεπιστημίου 44 στην Αθήνα – ενώ οι διαφημίσεις, όλες βιβλίων, πρόσφεραν πολύ στο περιοδικό. Στην πρώτη εσωσελίδα διαφημιζόταν η “Παλατινή Ανθολογία” μετάφραση Ανδρέα Λεντάκη (Εδκόσεις “Κέδρος”) και το “Κράτος και Οικονομική Θεωρία” του Αιμίλιου Ζαχαρέα (Εκδόσεις “Ηριδανός”). Στην 64η σελίδα του Παραρτήματος υπήρχε η διαφημιστική καταχώρηση μερικών εκ των εκδόσεων “Διογένης” του Κώστα Κουλουφάκου (1. Μήτσου Κασόλα, “Η άλλη Αμερική” – 2. “Τα απόρρητα του Πενταγώνου” – 3. Γκύντερ Γκρας, “Σκυλίσια χρόνια” μια έξοχη τοιχογραφία της Γερμανίας των τελευταίων εξήντα χρόνων – Άντον Τσέχωφ, “Η μονομαχία και άλλες ιστορίες”), ενώ στο έσω οπισθόφυλλο σημειώνονταν στο πάνω μισό της σελίδας: “Εκδόσεις Κέδρος … Κώστας Βάρναλης Γιάννης Ρίτσος Στρατής Τσίρκας Μέλπω Αξιώτη όλα τα έργα τους …” και στο κάτω μισό “Εκδόσεις Βέγας” (του Μανώλη Γλέζου) … με καταχωρούμενα 1. Φρ. Κουκ “Η διεφθαρμένη χώρα – 2. Ροζέ Γκαρωντύ “Το Κινεζικό πρόβλημα” – 3. Γ(λέζος) Μανώλης, “Ημερολόγιο του Βιβλίου 1972, αλλά και 1973 (συνοπτική εγκυκλοπαίδεια του βιβλίου με τις εκδόσεις 32 εκδοτικών οίκων) κά. Στο οπισθόφυλλο του περιοδικού η καταχώρηση των Εκδόσεων “Gutenberg”, ειδικότερα της σειράς “Η εποχή μας” (1. Βίλλυ Μπραντ, “Για την Ειρήνη της Ευρώπης” – 2. Μπίσοπ-Χατζηαργύρη, “Κίνα, ο γίγαντας” – 3. Κ. Χατζηαργύρη, “Μεσόγειος το σταυροδρόμι μας” – 4. Τσε Γκουεβάρα, “Σοσιαλισμός και Άνθρωπος” – 5. Α.Γ. Ξύδη Σπ. Λιναρδάτου Κ. Χατζηαργύρη, “Ο Μακάριος και οι Σύμμαχοί του” – 6. Πωλ Μπάραν και Πωλ Σουήζυ, “Μονοπωλιακός Καπιταλισμός. Ανατομία του Ιμπεριαλισμού” – 7. Ηλ. Ηλιού Κ. Χατζηαργύρη Ν. Πανούση, “Πολυεθνικά Υπερμονοπώλια Αποσύνθεση του Ιμπεριαλισμού”).
Κώστας Π. Παντελόγλου
