60 χρόνια μετά την εκτέλεση του Νίκου Πλουμπίδη καταχωρώ ορισμένα απ’ όσα γι’ αυτόν έχει σημειώσει στο βιβλίο του “Οι Κομμουνιστές. Μνήμες και μαρτυρίες” (Εκδόσεις “Διογένης”, Αθήνα 1998) ο Γιάννης Αγγέλου, που μαζί του συνεργάστηκε δύσκολους καιρούς – ας διαβαστούν προσεκτικά και από όσους είναι αναγνώστες του “Κόσμου της Ν. Φιλαδέλφειας”:
“(Ο Πλουμπίδης) είχε επίγνωση ότι οι Άγγλοι επιζητούσαν τρόπους για να εξοντώσουν το εαμογενές και, κατά συνέπεια, κομμουνιστογενές κίνημα. Ότι η ανάληψη ενός νέου αντάρτικου θα κατέληγε σε βάρος όλου του κινήματος, εποχή που το ΚΚΕ είχε εξασφαλίσει την συμπάθεια μεγάλου μέρους του Ελληνικού λαού” (Σελ. 123).
“Ήταν φανερό ακόμα πως διαφωνούσε και με την αποχή (1946), πράγμα που αποδείχτηκε ότι είχε δίκιο αρκετά χρόνια αργότερα.
Φαίνεται όμως πως διαφωνούσε και σ’ ένα άλλο επίμαχο πρόβλημα: Δεν συμφωνούσε με την ηθική εξόντωση εκείνων που ‘χαν υπογράψει μια δήλωση μετανοίας. Γνώριζε ότι πολλοί ήταν εκείνοι που ‘χαν υποχωρήσει κάτω από αφόρητες πιέσεις και βασανιστήρια, πως χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι θα ‘μεναν χωρίς δουλειά και πως χιλιάδες οικογένειες θα πεινούσαν και πως κάτω από αυτές τις αδήριτες ανάγκες θα ‘ταν υποχρεωμένοι να υποκύψουν. Άλλωστε, ανάμεσα στο πλήθος δεν υπήρχαν μόνο προσηλωμένα κομματικά στελέχη, αλλά και συμπαθούντες. Κι αυτό ήταν κάτι για το οποίο τον κατηγορούσαν. Πως δηλαδή προσπαθούσε να προσεγγίσει αυτούς τους αδύναμους κι όχι να τους απομακρύνει. Και πως μερικοί από τους συνεργάτες του ήταν δηλωσίες. Κι ωστόσο μερικοί από τους δηλωσίες αυτούς αποδείχτηκαν σκληροί κι ακατάβλητοι αγωνιστές, πέρασαν από στρατοδικεία με το κεφάλι ψηλά και τελικά καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. …” (Σελ. 125-126).
“Ο Πλουμπίδης πίστευε ακόμα ότι η ηγεσία του Κόμματος έπρεπε να βρίσκεται μέσα στην Ελλάδα κι όχι κάπου στην Ανατολική Ευρώπη ή οπουδήποτε εκτός συνόρων. Τέτοιος ηγέτης υπήρξε ο Πλουμπίδης. …” (Σελ. 132).
“Έχει λεχθεί κι έχει υποστηριχθεί ότι ο Ζαχαριάδης έχει καταγγείλει τον Πλουμπίδη ως χαφιέ τον μήνα και τον χρόνο της σύλληψής του, δηλαδή τον Νοέμβρη του 1952.
Ο Ζαχαριάδης είχε χαρακτηρίσει τον Πλουμπίδη χαφιέ αρκετά νωρίτερα και αναφέρομαι στο σημείο αυτό συγκεκριμένα στην σύσκεψη στα γραφεία της “Δημοκρατικής” με συμμετοχή και του Κώστα Γαβριηλίδη, που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1951. Την εποχή εκείνη ο Ζαχαριάδης είχε καταγγείλει όχι μόνο τον Πλουμπίδη σαν πράκτορα, αλλά και όλους εμάς …
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
… ο (Πλουμπίδης) βρισκόταν καθημερινά σε άμεση επαφή, όχι μόνο με τα στελέχη του Κόμματος, αλλά και μ’ όλες τις πολιτικές προσωπικότητες που διαδραμάτιζαν καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές διεργασίες … Το αποτέλεσμα των εκλογών (του Σεπτεμβρίου του 1951) μπορεί να θεωρηθεί ως “δημοψήφισμα υπέρ του Πλουμπίδη”.
… Ήταν έκδηλο πως και σ’ αυτές ακόμα τις φυλακές “Αβέρωφ”, από τις οποίες, εκτός του κέντρου Κασιμάτη, ξεκίνησε ο πόλεμος κατά του Πλουμπίδη, δεν υπήρχε ταυτογνωμία. Πως υπήρχαν διαφωνίες και ενδοιασμοί και πως ήταν αρκετοί που δεν δέχονταν τις ντιρεκτίβες Ζαχαριάδη. Κι ακόμα πως οι πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές των “Βούρλων” (Πειραιά) απέρριπταν αυτήν την καταγγελία κι επέμεναν στην συνεργασία με την ΕΔΑ του Πλουμπίδη. Και πολύ περισσότεροι ήταν οι παράνομοι και νόμιμοι μηχανισμοί του Κόμματος που συντάσσονταν με τον ηγέτη του Κόμματος που παρέμενε μέσα στην χώρα, ενώ η Ασφάλεια τον καταζητούσε, κι όχι στην σιγουριά μιας κομμουνιστικής χώρας. … η συντριπτική μάζα των οπαδών του Κόμματος είχε ταχθεί με το μέρος του Πλουμπίδη κι αυτό το απέδειξε με την ψήφο του. Γιατί ένα Κόμμα παύει να υφίσταται αν χάσει τους οπαδούς του. …
Ο Πλουμπίδης παρέμενε πάντοτε πιστός, αγνός κι έντιμος κομμουνιστής. Ακόμα κι όταν απροκάλυπτα τον προκαλούσαν, όπως με έμφαση έγινε στην διάρκεια της δίκης του. Ήταν ένας στωικός, που δέχτηκε να πιει το κώνειο που του ‘δωσε ο Ζαχαριάδης. …
… Νίκο Ζαχαριάδη, είσαι υπόλογος απέναντι στο Κόμμα σου. Στις ιδέες σου και στις ιδέες μας. Στους νεκρούς μας. Στις ελπίδες μας. Στους νέους κομμουνιστές που πίστευαν πως έλεγες πάντα την αλήθεια. …
Ο Νίκος Πλουμπίδης συνελήφθη στις 25 του Νοέμβρη 1952. Και εκτελέστηκε στις 14 Αυγούστου 1954, δεμένος με χειροπέδες.
Αναρωτήθηκα, ακόμα, βλέποντας τις φωτογραφίες του εκτελεσμένου πια Πλουμπίδη στις εφημερίδες της εποχής, τόσο επιπόλαιος, τόσο αστόχαστος ήταν ο Ζαχαριάδης, Γενικός Γραμματέας ενός Κόμματος ευθύνης, όταν έδωσε την εντολή να ανακοινωθεί από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό “Ελεύθερη Ελλάδα” πως δεν τον είχαν εκτελέσει, ότι πρόκειται για ψευτοεκτέλεση, κι ότι τον είχαν μεταφέρει στην Αμερική!” (Σελ. 134 και 137-139).
Κώστας Π. Παντελόγλου
