Ένας αριθμός δημοκρατικών παραγόντων μ’ επικεφαλής τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου συνέταξαν και κυκλοφόρησαν το “Δημοκρατικό Μανιφέστο”, παρεμβαίνοντας μ’ αυτό τον τρόπο στις εθνικές και πολιτικές εξελίξεις – δημοσιεύθηκε τούτο λογοκριμένο στις εφημερίδες “Πατρίς” και “Ελεύθερος Τύπος” στις 12 Φεβρουαρίου 1922, πριν δηλαδή την Μικρασιατική Καταστροφή, και φυσικά ασκήθηκε ποινική δίωξη σε βάρος των συνταξάντων αλλά και δημοσιευσάντων το ντοκουμέντο αυτό της Ελληνικής ιστορίας.
Από το “Δημοκρατικό Μανιφέστο” απέσπασα κάποιες αναφορές στον Ελληνισμό της Μικρασίας και τις καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, και τούτο διότι τις κρίνω εξαιρετικά διαφωτιστικές:
“… Παρ’ όλον τον πόθον προς επάνοδον εις τον ειρηνικόν βίον, δεν είναι δυνατόν να δεχθή η Ελλάς να επιβληθή εκ νέου Τουρκική Διοίκησις εις τα αποσπασθέντα δια της Συνθήκης των Σεβρών τμήματα της Μικράς Ασίας.
Από την εκ της Τουρκικής κατακτήσεως τέφραν εβλάστησεν εκεί και ανθεί η Ελληνική ζωή, παράγουσα πλούτον, κτίζουσα πόλεις, εξαπλώνουσα τα φώτα, δημιουργούσα πολιτισμόν, ζωή, η οποία ενσαρκώνεται εις εκατομμύριον ανθρωπίνων υπάρξεων, εχουσών την πλέον ισχυράν εθνικήν συνείδησιν και θέλησιν.
Και όλα αυτά υπό την σκληρήν πίεσιν και τον κατατρεγμόν του πλέον βάρβαρου κατακτητού. Εκ τούτου γίνεται φανερόν ποίας Εθνότητος πεδίον δράσεως δια λόγους και γεωγραφικούς και φυλετικούς είναι αναγκαίως τα μέρη εκείνα, όπως άλλωστε και η ιστορία των το μαρτυρεί, ενώ ουδέν αποδεικνύουν τοπικαί μικραί αλλοεθνείς πλειοψηφίαι, αίτινες και εγεννήθησαν από την πλέον καταστρεπτικήν κατάκτησιν και διατηρούνται χάρις εις αυτήν.
Την Ελληνικήν, λοιπόν, αυτήν ζωήν, δεν είναι δυνατόν να παραδώσωμεν εις τους Τούρκους πάλιν, μετά τριών ετών ελεύθερον βίον, ακόμη και δια λόγους μόνον φιλανθρωπίας.
Οι Τούρκοι στάθηκαν ανίκανοι να δημιουργήσουν ιδικόν των ανώτερον πολιτισμόν ή να δεχθούν τον πολιτισμόν των Εθνών που κατέκτησαν. Την επιβολήν των επ’ αυτών εστήριξαν διαρκώς εις την πλέον ωμήν βίαν, εις την παρεμπόδισιν της προκοπής των υποδούλων, των οποίων κάθε οικονομική, ηθική και πνευματική ανύψωσις επνίγετο και πνίγεται πάντοτε εις το αίμα και την αρπαγήν.
Τι, λοιπόν, περιμένει τον Ελληνισμόν της Μικράς Ασίας, παραδιδόμενον εκ νέου εις τους Τούρκους, το γνωρίζομεν. Και αν το παλαιόν μαρτυρολόγιον του Γένους κείται μακράν εις την μνήμην, βοούν οι διωγμοί, αι σφαγαί, τα βασανιστήρια και αι αρπαγαί, αι από του 1913 κατά των ομοεθνών μας διαπραττόμεναι συστηματικώς εις την Μικράν Ασίαν και Θράκην κατ’ επιταγήν αυτού του Κράτους (του Τουρκικού δηλαδή), όπως πάντοτε, καθώς και η επίσης τραγική τύχη των Αρμενίων.
Δεν είμεθα δε τόσον απλοϊκοί, δια να πιστεύσωμεν εις προστασίας μειοψηφιών, εμπιστευμένας εις οιασδήποτε Αρχάς, εντός περιβάλλοντος Τουρκικής Διοικήσεως. …”
Κώστας Π. Παντελόγλου
