Σε μια πολύπτυχη έκδοση του Δήμου της Νέας Φιλαδέλφειας με χάρτη της Πόλης και πληροφορίες γι’ αυτή -βρισκόμαστε στο 1998, Δήμαρχος τότε ο Παντελής Γρετζελιάς- σημειώνονταν μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το Λαογραφικό Μουσείο της Πόλης μας στεγάζεται στον β’ όροφο του παλαιού Δημαρχείου [οδός Αφών Γεωργιάδη]. Περιλαμβάνει 521 εκθέματα-κειμήλια από την Μικρά Ασία (λάβαρα, στολές, λευκά είδη, χρηστικά αντικείμενα, βιβλία, έγγραφα, κλπ. που χάρισαν Μικρασιάτες του Δήμου μας και από άλλα σημεία της Ελλάδας.
Η περισυλλογή των κειμηλίων άρχισε το 1991 [πρώτο έτος της Δημαρχίας Παντελή Γρετζελιά] με την ευγενική φροντίδα της Μικρασιάτισσας Φιλιώς Χαϊδεμένου. […]
Το Μουσείο θα εγκατασταθεί μόνιμα στον χώρο του “Παγκοσμίου Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ελληνισμού της Διασποράς μετά την [απο]περάτωσή του”.
Σε ανοικτή επιστολή του Δήμαρχου Παντελή Γρετζελιά τον Οκτώβριο του 1996, στο δημοτικό ενημερωτικό έντυπο με τίτλο “Δημοκρατική Αλλαγή…” (Αριθ. φύλλου 7, Σελ. 8), σημειώνονταν μεταξύ άλλων και αυτά:
“Το Μνημείο Μικρασιατών αποτελεί το πρώτο μέρος ενός τρίπτυχου σχεδιασμού μας.
Το δεύτερο μέρος είναι η συγκέντρωση λαογραφικού υλικού κειμηλίων από τη Μικρά Ασία, που σήμερα έχει σχεδόν υλοποιηθεί με την ευγενική φροντίδα της Μικρασιάτισσας κ. Φιλιώς Χαϊδεμένου και αριθμεί 392 κομμάτια της Συλλογής που βρίσκονται στον β’ όροφο του παλαιού Δημαρχείο. […]
Πρόθεσή μας είναι αυτή η Συλλογή να εγκατασταθεί σ’ ένα μόνιμο χώρο, στο Λαογραφικό Μουσείο Μικρασιατικών Κειμηλίων”.
Στις 9 Οκτωβρίου 1994, εκτός από τις άλλες εκδηλώσεις που συνόδευσαν την αποκάλυψη του Μνημείου Μικρασιατών, εκτέθηκε και η παραπάνω Συλλογή που περιλάμβανε τότε 317 εκθέματα, ενώ κυκλοφόρησε και ένα 16σέλιδο όπου καταγράφονταν αυτά.
Το Σάββατο 8 Αυγούστου 1992 στην εφημερίδα “Τα Νέα”, σε ένα αφιέρωμά της με θέμα “Πώς θα ήταν η Ελλάδα σήμερα εάν δεν είχε γίνει η Μικρασιατική Καταστροφή” και σε ρεπορτάζ της Μαρίας Νταλιάνη, σημειώνονταν τα παρακάτω:
“Η Φιλιώ Χαϊδεμένου είναι 92 χρονών σήμερα. Γεννημένη στα Βουρλά της [Μικράς Ασίας], ζει στη Νέα Φιλαδέλφεια. […]
Σήμερα, η γιαγιά Φιλιώ μαζεύει με θαυμαστή επιμέλεια από Μικρασιάτες πρόσφυγες, αντικείμενα, [έγγραφα] και αναμνηστικές φωτογραφίες, ετοιμάζοντας ένα μικρό Μουσείο. “Ένα Μουσείο για να [μαθαίνουν] οι νεότεροι κι αυτοί που δεν έχουν Μικρασιατική καταγωγή την μακρινή πατρίδα”.
Εν όψει των Δημοτικών Εκλογών του 1990 στο πρόγραμμα του Συνδυασμού της “Νέας Δημοκρατικής Φιλαδέλφειας” με υποψήφιο Δήμαρχο τον Χαράλαμπο Μπόβο περιλαμβάνονταν αυτά τα σχετικά με το θέμα μας:
“[…] στις άμεσες επιδιώξεις του Συνδυασμού μας είναι η ίδρυση Λαογραφικού Μουσείου. Για τον σκοπό αυτό θα απαλλοτριωθεί ή θα αγοραστεί προσφυγική κατοικία. Πιστεύομε απόλυτα στους “κρυμμένους” σε κάθε σπίτι λαογραφικούς θησαυρούς, τόσο από τις [αλησμόνητες] πατρίδες, όσο και από τα διάφορα μέρη της πατρίδας μας, στοιχεία των οποίων έχουν ριζώσει στη Νέα Φιλαδέλφεια.
Το Λαογραφικό Μουσείο εντάσσεται στα σχέδια της “Νέας Δημοκρατικής Φιλαδέλφειας” για αναβάθμιση της παλαιάς Πόλης. […]”.
Στο πρόγραμμα του Συνδυασμού της “Δημοκρατικής Αλλαγής” με υποψήφιο Δήμαρχο τον Παντελή Γρετζελιά, αλλά και στο πρόγραμμα του Συνδυασμού της “Δημοτικής Αγωνιστικής Συνεργασίας” με υποψήφιο Δήμαρχο τον Σταύρο Κόντο, τίποτα σχετικό δεν περιλαμβανόταν – ενώ στο πρόγραμμα του Συνδυασμού “Ενωμένη Φιλαδέλφεια” με υποψήφιο Δήμαρχο τον Θανάση Μάλλιο σημειωνόταν:
“Ίδρυση Ιστορικού Λαογραφικού Αρχείου-Μουσείου και μόνιμης Έκθεσης Φωτοϊστορίας της Πόλης. […] ίδρυση Χώρου για τις χαμένες πατρίδες. Συλλογή ζωντανών πληροφοριών-αναμνήσεων των επιζώντων προσφύγων της Μικράς Ασίας”.
Τελειώνει στο σημείο αυτό το πρώτο μέρος του γραφτού μου, με ορισμένες αναφορές στο θέμα μας, όλες για την δεκαετία του ’90 – στο δεύτερο μέρος του γραφτού μου θα αναφερθώ μ’ ένα τρόπο στις δυο προγενέστερες δεκαετίες, εκείνες του ’80 και του ’70…
Κώστας Π. Παντελόγλου
