Όσα σήμερα καταχωρώ στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό επιστημονικού προβληματισμού “Σύγχρονα Θέματα”, στο τεύχος που ακολούθησε τον θάνατο του παιδαγωγού Κώστα Σωτηρίου στις 5 Μαΐου 1966.
Αισθανθήκαμε τότε την απώλειά του και στο μέτωπο των αγώνων για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και κοινωνικοπολιτιικά, όπως πρωτύτερα αισθανόμασταν δυνατότεροι γιατί υπήρχε – στις βουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου 1958, συνυποψήφιος στο ψηφοδέλτιο της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) του Υπολοίπου Νομού Αττικής μαζί και με τον θείο μου κτηνίατρο Μιχάλη Στυλιανόπουλο (*), είχε εκλεγεί και βουλευτής (1958-1961).
Ας δούμε όμως τι γράφτηκε τότε στα “Σύγχρονα Θέματα”, ως συνόψιση του βίου του μπάρμπα-Κώστα:
“Στην θεωρία της παιδαγωγικής επιστήμης, ο πιο καλά ενημερωμένος παιδαγωγός μας: η αφομοιωτική του ικανότητα τεράστια, η ανανεωτική του προσπάθεια ασταμάτητη. Στην διδακτική πράξη, εμπνευσμένος δάσκαλος. Στον αγώνα για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και την κοινωνική προκοπή, φλογερός αγωνιστής. Στην ιστορία της παιδείας μας, με σωστή τοποθέτηση των προβλημάτων της, μοναδικός. Από τους λίγους να δώσει λύσεις στα προβλήματα της νεολαίας μας. Στην καλλιέργεια του γραπτού δημοτικού λόγου, άφταστος. Και παρ’ όλα αυτά σεμνός, ταπεινός, με χαμηλό πάντα τον τόνο της φωνής του, βαθειά ανθρωπιστής. Τέτοιος ήταν ο Κώστας Σωτηρίου που τον στερήθηκε η παιδεία μας στις 5 του περασμένου Μάη (1966) και αναπαύεται παντοτινά στο χώμα όπου πρωτοείδε το φως του ήλιου, στο Μαρκόπουλο της Αττικής.
Ξεκίνησε Ελληνοδιδάσκαλος στα σχολεία της Αθήνας και υψώθηκε γρήγορα στην κορυφή της ιεραρχίας: Διευθυντής στο Υπουργείο της Παιδείας, Διευθυντής στο Διδασκαλείο Θηλέων Πειραιώς.
Η κατάρτισή του στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας πενιχρή. Ζήτησε πλατύτερη μόρφωση στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης και στο Ινστιτούτο Ζαν Ζακ Ρουσώ στην Γενεύη.
Ξεκίνησε οπαδός του Μιστριώτη: καταθλιπτική η επιρροή του “Αθήνησι”. Και σιγά, μα σταθερά, βαδίζοντας ολοένα προς τ’ αριστερά τον γεμάτο εμπόδια ανηφορικό δρόμο, έφτασε με πεποίθηση και αυτοθυσία στον επιστημονικό σοσιαλισμό.
Ποιος από τους παλαιότερους εκπαιδευτικούς δεν θυμάται τον Κ. Μήτρου (ψευδώνυμό του) στην “Αναγέννηση”; Στον διάλογό του με τον Γληνό επέμενε: η παιδεία δεν είναι κομματική, δεν είναι ταξική. Είναι υπερκομματική, υπερταξική. Σκοπός της: να μορφώσει τα Ελληνόπουλα από το παιδί του βοσκού και του εργάτη, ως το παιδί του μεγαλέμπορα και του μεγαλοβιομήχανου. Στην θέση του Γληνού, πως η παιδεία ήταν πάντοτε και είναι ταξική, έφτασε όχι από διαβάσματα. Έφτασε από δύο δρόμους: από την προσωπική του εμπειρία πρώτα, από την επίδραση έπειτα που δέχτηκε από τον Γληνό.
Πήρε πτυχίο παιδαγωγικής από το Διδασκαλείο Μέσης Εκπαιδεύσεως με Διευθυντή τον Γληνό. Συνεργάστηκε με τον Γληνό στο Υπουργείο (της Παιδείας), στον Εκπαιδευτικό Όμιλο. Έγινε Διευθυντής στο Παράρτημα της “Αναγέννησης”, στην “Σχολική Πράξη”. Θαύμαζε την πολύπλευρη και βαθειά μόρφωσή του, τον βαθύτατο πόθο του για την αναμόρφωση της παιδείας, το πολυεδρικό μυαλό του, την τετράγωνη λογική του”.
Τελειώνει εδώ το πρώτο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου – αύριο πάλι εδώ θα καταχωρήσω το δεύτερο μέρος.
(*) Ο κτηνίατρος Μιχάλης Στυλιανόπουλος ήταν σύζυγος της αδελφής του πατέρα μου δασκάλας Βαλεντίνης Παντελόγλου η οποία, συν τοις άλλοις, ήταν ένα από τα μέλη της Επιτροπής Παιδείας της ΕΔΑ…
Κατά την προεκλογική περίοδο των βουλευτικών εκλογών της 11ης Μαΐου 1958 δεν ήταν λίγες οι φορές που μαζί με την θεία μου, 15χρονος τότε μαθητής του Γυμνασίου, συνόδευσα και εγώ τον Σμυρνιό διακεκριμένο επιστήμονα και υποψήφιο βουλευτή της ΕΔΑ Μιχάλη Στυλιανόπουλο, κατά τις ομιλίες του σε χωριά τότε των Μεσογείων, που ανήκαν στην εκλογική περιφέρεια του Υπολοίπου Νομού Αττικής.
Κώστας Π. Παντελόγλου
