Απόσπασμα από μια συνέντευξη στο ιταλικό “Contemporaneo”, που δημοσιεύτηκε και στην “Επιθεώρηση Τέχνης” το έτος 1965, είναι όσα καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” – ας διαβαστούν με προσοχή:
“… δεν είναι μεγάλος συγγραφέας αυτός που δεν εκφράζει -μέσα από το πρίσμα της προσωπικότητάς του- τα προβλήματα της κοινωνίας. Οι βασικές αντιφάσεις απ’ τις οποίες πάσχουμε είναι κοινωνικής προέλευσης και γι’ αυτό τα έργα τέχνης είναι μια τόσο σημαντική μαρτυρία μας εποχής. Είμαι μαρξιστής ή τουλάχιστο θεωρώ τέτοιο τον εαυτόν μου, μολονότι πολλοί ισχυρίζονται το αντίθετο. Είμαι μαρξιστής, γιατί ο σκοπός της πάλης μου -κι ας μην είμαι γραμμένος στο κόμμα- είναι ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός. Με τούτη την προοπτική, καταλαβαίνετε πολύ καλά ότι δεν μπορώ να μη σκέφτομαι ότι οι συγγραφείς πρέπει να είναι χρήσιμοι στην κοινωνία.
Ο συγγραφέας που δεν υπηρετεί την κοινωνία, είναι κακός συγγραφέας. Η στρατευμένη λογοτεχνία με βρίσκει εξ ολοκλήρου σύμφωνο. Αλλά, για την αποτελεσματικότητα της στράτευσης δεν αποφασίζει μόνο το ταλέντο, αλλά και η σχέση με την κοινωνία, που ο καλλιτέχνης πρέπει να την νοιώθει πολύ προσωπικά, στον εσωτερικό του κόσμο.
Για να ‘ναι αποτελεσματική η δράση, ο συγγραφέας χρειάζεται να βρει αυτό που εγώ θα το ‘λεγα “καθολικό κοινό”: μια κοινότητα αναγνωστών, που θ’ αγκαλιάζει ολόκληρη την κοινωνία, την οποία αυτός πρέπει να υπηρετεί με το έργο του. Ο συγγραφέας πρέπει να διευκολύνει την πιο πλατειά δυνατή συμπαράταξη αναγνωστών, οι οποίοι δεν είχαν ακόμη τον τρόπο να ανυψωθούν και να τους προσφέρει την δυνατότητα να κάνουν ένα βήμα προς τα μπρος. Σ’ αυτό το χρέος τον βοηθούν οι συγγραφείς, που προηγήθηκαν απ’ αυτόν. …
Στην ουσία, ο συγγραφέας ονειρεύεται έναν απαιτητικό αναγνώστη, νοσταλγεί έναν αναγνώστη, που να ‘χει το διπλό γνώρισμα, το αρσενικό και το θηλυκό: δηλαδή που δεν θα δέχεται μόνο, αλλά και θα αντιδρά ενεργητικά. Ο συγγραφέας φιλοδοξεί να εκφράσει εκείνα τα προβλήματα κι εκείνα τα πράγματα, που κι οποιοσδήποτε άλλος θα μπορούσε να ‘ναι σε θέση να τα γράψει. Αν προφανώς έχει ταλέντο. …
Εγώ νομίζω ότι κάθε καλός συγγραφέας είναι χρήσιμος και αναγκαίος, γιατί κάθε καλός συγγραφέας κατορθώνει να πει τουλάχιστον λίγη απ’ την αλήθεια της κοινωνίας. Απ’ την άλλη μεριά όμως θα ‘πρεπε να μπορεί να το κάνει για λογαριασμό του ή στο όνομα μιας καθορισμένης κοινωνικής ομάδας, χωρίς να εμπλέκει το κύρος του Κράτους ή των εκδοτικών οίκων. …”
Κώστας Π. Παντελόγλου
