“Κάτι παραπάνω από μια απλή καλλιτεχνική βιογραφία είναι το δίτομο έργο του Κωνσταντίν Στανισλάβσκι “Η ζωή μου στην τέχνη”, που κυκλοφόρησε πρόσφατα (Γκόνης, Σελ. 320+326). Είναι συγχρόνως η αναζήτηση και η αγωνία του καλλιτέχνη, η θεατρική σοφία που αποκτήθηκε μετά από συνεχείς προσπάθειες, η παρουσίαση της κουλτούρας μιας εποχής αλλά και μας σειράς από σπουδαίους ανθρώπους που σημάδεψαν με το πέρασμά τους την τέχνη και το θεάτρο ειδικότερα. Είναι η πορεία μιας ολόκληρης ζωής (1863-1938). Η πάλη του Στανισλάβσκι σαν ηθοποιού και σκηνοθέτη με το κατεστημένο, την προκατάληψη, “τον πιο επικίνδυνο εχθρό για την πρόοδο”, γιατί “καθυστερεί κι εμποδίζει την εξέλιξη”.
Ο μεγάλος ανανεωτής της θεατρικής τέχνης ξεκινά την αφήγησή του από τα παιδικά του χρόνια. Μέσα από τις παιδικές αναμνήσεις από το τσίρκο, το μπαλέτο, την όπερα, που καθοδήγησαν και προσανατόλισαν το ταλέντο του μικρού Στανισλάβσκι, περνούν τα πορτραίτα των μεγάλων τότε Ρώσων θεατρικών δημιουργών, των μεγάλων ηθοποιών και των επιτυχημένων παραστάσεων που εντυπώνονται οριστικά στην μνήμη του, τον οδηγούν και τον επηρεάζουν. Έπειτα περιγράφεται ο αγώνας του καλλιτέχνη, οι αποτυχίες και τα λάθη του, η δημιουργία του θιάσου του, του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας, και οι προσπάθειές του στο διεθνές ρεπερτόριο, οι επιτυχίες και οι αναμνήσεις στον θεατρικό χώρο, αλλά και σε ό,τι συνδέεται με αυτόν: λογοτεχνία, μουσική, ζωγραφική.
Από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία είναι οι προσωπογραφίες των μεγάλων δημιουργών, του Τσέχωφ, του Γκόρκι, του Τολστόι, του Τσαϊκόφσκι, που μαζί τους ο Στανισλάβσκι συνεργάστηκε.
Σκοπός του έργου του Στανισλάβσκι είναι να δώσει στους νέους το αποτέλεσμα των προσπαθειών του, “την χρυσοφόρο φλέβα που βρήκε”, το σύστημα ηθοποιίας και τον τρόπο που το ανακάλυψε – πράγμα που κάνει αναλυτικότερα βέβαια με το βιβλίο του “Ένας ηθοποιός δημιουργείται”.
Όλα τα παραπάνω είναι συγκεντρωμένα σε δύο τόμους με πλήθος από φωτογραφίες και σκίτσα παραστάσεων και προσώπων. Σαν ένα θετικό στοιχείο της ενδιαφέρουσας αυτής έκδοσης πρέπει να θεωρηθεί και η μετάφραση του Άγγελου Νίκα”.
Όσα παραπάνω καταχώρησα σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” άντλησα από το “Διαβάζω” (τεύχος 35, Οκτώβριος 1980, Σελ. 124-125).
Κώστας Π. Παντελόγλου
