Όσα καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” απόσπασμα είναι από ένα γραφτό του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου με τίτλο “Ο Γκόρκυ και το βιβλίο”, που δημοσιεύθηκε στο “Διαβάζω” (Τεύχος 15, Δεκέμβριος 1978):
“… υπήρξε από τους σημαντικότερους εκλαϊκευτές του βιβλίου, ανάμεσα στους μεγάλους συγγραφείς. Εφέτος στην Σοβιετική Ένωση ολοκληρώθηκε η σειρά των εκδόσεων “Παγκόσμια Λογοτεχνία”, διακόσιοι τόμοι με 25 ως 26 χιλιάδες έργα όλων των λαών και των εποχών. Πρόκειται για μια παλαιά ιδέα του Γκόρκυ. Την είχε κιόλας θέσει σε εφαρμογή το 1918 στην Πετρούπολη. Έβγαλαν τότε μερικούς τόμους δουλεύοντας πάνω σ’ ένα πρόγραμμα που και σήμερα κάνει εντύπωση με την επιμελημένη επιλογή από την Ανατολική και κυρίως την Ευρωπαϊκή και Αμερικανική λογοτεχνία. Λίγα χρόνια αργότερα η δουλειά αυτή ατόνησε, η ιδέα όμως έμεινε, καταμερίστηκε σε άλλες επιμέρους προσπάθειες έως την μεγάλη αυτή έκδοση που ολοκληρώθηκε τώρα. (Η οποία πάλι δεν εξάντλησε τον κατάλογο του Γκόρκυ, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν προστεθεί άλλα).
Κι άλλα πολλά εκδοτικά κινήματα και ιδέες εκπορεύτηκαν από τον Γκόρκυ, πριν και μετά την Επανάσταση (του 1917), από το 1900 περίπου, με τις εκδόσεις του “Ζνάνιγιε”, ενός συνεταιριστικού εκδοτικού που το κράταγε στα χέρια του κι από το εξωτερικό (Ιταλία 1906-1913).
Κοιτάζοντάς τον απ’ αυτή την πλευρά της κίνησης του βιβλίου, δεν έχουμε παρά να του αποκαλυφτούμε για τα μεγαλεπήβολα σχέδια, επίσης για την κατασταλαγμένη, χωρίς τυφλές μονομέρειες, σκέψη του και τ’ ολόψυχο δόσιμό του στις επανειλημμένες εκστρατείες του βιβλίου που είχε εμπνεύσει και πρακτικά τις χειρίστηκε στην Ρωσία κι άλλοτε έξω απ’ αυτήν.
Έπειτα, τον Γκόρκυ πρέπει να τον φαντάζεται κανείς με τα χέρια διαρκώς σε κίνηση να μοιράζουν βιβλία. Από τα γράμματά του μόνο θα μπορούσε να καταρτιστεί ένας μεγάλος πίνακας βιβλίων που έφυγαν από τις βιβλιοθήκηες του -αυτές που σχημάτιζε εδώ κι εκεί στις περιπλανήσεις του- κι άλλοτε απευθείας από τα βιβλιοπωλεία με παραγγελίες του προς διάφορες κατευθύνσεις, συνήθως για φτωχούς δασκάλους στις επαρχίες, για νέους κι άλλους αυτοδίδαχτους Ρώσους και για βιβλιοθήκες, μερικές ιδρυμένες από τον ίδιο. Το βιβλίο το μοίρασε με προθυμία και πίστη όπως ο καλός παπάς το αντίδωρο”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
ζνανιγιε και οχι ζυανιγιε
Σωστό! Ευχαριστούμε για την παρατήρηση.