Όσα καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” άντλησα από ένα δημοσίευμα στο περιοδικό “Διαβάζω” (τεύχος 30, Απρίλιος 1980) που φέρει την υπογραφή Φλορίν Μαρινέσκου και τίτλο “Οι θησαυροί της Βιβλιοθήκης της Βουλής” – το έτος 1971 είχε εκδοθεί πολύτιμος σχετικός κατάλογος, ο οποίος σε κάθε περίπτωση διευκολύνει τη διερεύνηση των σπάνιων εκδόσεων που υπάρχουν στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων…
Ο Aldus Manutius και η οικογένειά του χρησιμοποίησαν το τυπογραφείο τους στη Βενετία την περίοδο 1494-1590 για τη διάδοση της κλασικής ελληνικής και λατινικής κληρονομιάς – ας δούμε όμως τι έχει σημειωθεί σχετικά με το θέμα μας στο δημοσίευμα που επικαλέστηκα:
“Μορφωμένος σ’ ένα ουμανιστικό περιβάλλον, ο Aldus είχε την πεποίθηση πως ο εκδότης πρέπει να διαδώσει την καινούργια επιστήμη σε μια νέα και ελκυστική μορφή. Γι’ αυτό εξέδωκε τους αξιολογότερους κλασικούς συγγραφείς σε μορφές καινούργιες, διαφορετικές, σε quarto, σε octavo, σε 16, έκανε εκδόσεις τσέπης, συλλογές συγγραφέων με ελαφρή βιβλιοδεσία, κατασκεύασε καινούργια τυπογραφικά στοιχεία, τύπωσε σε μεγάλα τιράζ και έβαλε χαμηλές τιμές. Σ’ όλες τις εκδόσεις έβαζε το ξακουστό έμβλημα της άγκυρας με το δελφίνι, με το σύνθημα “Festina lente” (Σπεύδε βραδέως), δηλαδή “να είσαι ευκίνητος σαν το δελφίνι και ισχυρός σαν την άγκυρα”· το έμβλημα τού υπέβαλε ο Έρασμος που το εμπνεύστηκε από νόμισμα της εποχής του Τιβέριου.
Από τις 400 εκδόσεις που έγιναν από τον [Aldus] και τα μέλη της οικογενείας του, η βιβλιοθήκη της Βουλής έχει σήμερα δύο αρχέτυπα, την συλλογή “Κωμωδιών”του Αριστοφάνη και τα έργα του Θεόφραστου και του Γαληνού (1497).
Από τους συγγραφείς της κλασικής περιόδου της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, ο Aldus εξέδωκε τον Θουκυδίδη, σε έκδοση in 4o, το 1502.
Από τα έργα των Ελλήνων φιλοσόφων του 4ου αιώνα που βρίσκονται στην Βιβλιοθήκη της Βουλής και που τυπώθηκαν από τον Aldus αναφέρουμε έναν τόμο in 4o, με 1.000 σελίδες, που περιέχει τα έργα του Πλάτωνα και εκδόθηκε το 1513· αργότερα, το 1596, ο Paulus Manutius τύπωσε έναν τόμο του μεγάλου μαθητή του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη. Από τον ίδιο αιώνα, τον 4ο π.Χ., ο Paulus Manutius τύπωσε τους φημισμένους τέσσερις “Φιλιππικούς” (“Orationes quatuor contra Philippum”), 1551. Αναφέρουμε ακόμα την έκδοση των “Διαλόγων” του Λουκιανού του Σαμοσατέως, που φρόντισε ο πεθερός του Aldus, ο Andrea Torezzani, καθώς και μία άλλη έκδοση τυπωμένη ένα χρόνο μετά τον θάνατο του Aldus, την έκδοση του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού με τον τίτλο “Orationes lectissimme”.
Από τους Λατίνους συγγραφείς, σημειώνουμε πρώτα-πρώτα τον Κικέρωνα, που είναι παρών στην Βιβλιοθήκη της Βουλής με τις “Επιστολές” του που τυπώθηκαν το 1521 από ton Torezzani, και τον σύγχρονο του Κικέρωνα, τον ιστορικό Σαλούστιο, του οποίου το έργο εκδόθηκε τον ίδιο χρόνο με τις “Επιστολές” του Κικέρωνα, και ξανά το 1560.
Στην Βιβλιοθήκη της Βουλής βρίσκεται και το βιβλίο του Aulis Gellius “Noctes atticae”, που εκδόθηκε το 1515, καθώς και τα “Σχόλια” του Ουλπιανού στους “Φιλιππικούς” του Δημοσθένη. Τα σχόλια εξέδωκε ο ίδιος ο Aldus, το 1503.
Ο τελευταίος λατίνος συγγραφέας είναι ο ποιητής Κλαυδιανός (Έλληνας που έγραφε όμως στα λατινικά) και του οποίου το έργο βρίσκεται στην Βιβλιοθήκη της Βουλής in 4o του 1523.
Ο Aldus [Manutius] με τις εκδόσεις που φρόντισε είχε επιβληθεί πολύ στους κύκλους των διανοουμένων, αποκτώντας μεγάλη φήμη. …”
Κώστας Π. Παντελόγλου
