Κυκλοφόρησε σε α’ έκδοση το 2010 και β’ έκδοση το 2013 το ογκώδες βιβλίο του Παναγιώτη Λ. Παπαγαρυφάλλου με τίτλο Κομμουνιστική Ουτοπία, 600 σελίδες με 12 σελίδες χρησιμοποιηθείσα βιβλιογραφία.
Απ’ όσο γνωρίζω ούτε καταχωρήθηκε η κυκλοφορία του – και δε θα έπρεπε· για δυο λόγους: 1) διότι ο Παναγιώτης Λ. Παπαγαρυφάλλου έχει βιωματική σχέση με το αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα παιδιόθεν· η οικογένειά του έχει πληρώσει βαρύ τίμημα από τη συμμετοχή της στο κίνημα, ο αδελφός του Γιάννης, αρχισυντάκτης της εαμικής Αλήθειας της Λάρισας, εκτελέστηκε από το εμφυλιακό καθεστώς και 2) διότι ο Παναγιώτης Λ. Παπαγαρυφάλλου είναι πολύ διαβασμένος και σκεφτόμενος άνθρωπος.
Τι λέει σ’ αυτό του το βιβλίο, τι συμπεραίνει, επικαλούμενος σημαντικούς συγγραφείς αρχής γενομένης φυσικά από τους κλασικούς του μαρξισμού:
Τούτο λέει, τούτο συμπεραίνει: ο κομμουνισμός είναι ανέφικτος, διότι σκοντάφτει στον ίδιο τον άνθρωπο, στα γνωρίσματα του χαρακτήρα του, στα οποία και στέκεται αναλυτικά. Στέκεται και στα κενά, στα τρωτά όπως λέει του μαρξισμού.
Επικαλείται βιωματικές εμπειρίες και σοβαρά διαβάσματα για ό,τι σημειώνει.
Αναφέρεται στην κατάσταση στις χώρες που επικρατεί καπιταλιστικό καθεστώς και στην Ελλάδα φυσικά, αλλά και στην κατάσταση που επικρατούσε στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού και βεβαίως τη Σοβιετική Ένωση, αλλά και στο καθεστώς της Λαϊκής Κίνας.
Είναι θαρρώ φανερό ότι η εξέλιξη των χρόνων 1989-1991 στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού αναζωπύρωσε τους προβληματισμούς του συγγραφέα της Κομμουνιστικής Ουτοπίας που και από παλαιότερα κουβαλούσε και τους έδωσε μορφή μ’ αυτό το βιβλίο, το οποίο βρίσκω χρήσιμο για όσους τους απασχολούν σοβαρά τα σχετικά ζητήματα και κινούνται στις γραμμές του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος – και τούτο διότι τους υποχρεώνει ο συγγραφέας με τα όσα καταχωρεί στην αποσαφήνιση της δικής τους σκέψης, στην αναζήτηση από μέρους τους πειστικών απαντήσεων.
Οφείλω ακόμη να προσθέσω για να μην αδικήσω τον συγγραφέα πως έχει την άποψη ότι “παρά τα τρωτά του σημεία ο μαρξισμός αποτελεί μια δυναμογόνο θεωρία, η οποία ωθεί την ιστορία και την κοινωνία προς τα εμπρός”.
Προσωπικά έχω τη γνώμη πως ο κομμουνισμός δεν είναι ανέφικτος, με την προϋπόθεση ότι θα ηγούνται της προσπάθειας άνθρωποι ανιδιοτελείς εξαιρετικής ηθικής και πνευματικής συγκρότησης, που θα τα πηγαίνουν καλά με τη δημιουργική εργασία και την πραγματικότητα.
Η ανάγνωση γραμμή-γραμμή της Κομμουνιστικής Ουτοπίας του Παναγιώτη Λ. Παπαγαρυφάλλου μου επιβεβαίωσε τη γνώμη που έχω ότι στην πορεία για τον κομμουνισμό ο παράγων “άνθρωπος” έχει την ιδιαίτερη σημασία του στην αρχή αυτής της πορείας, ώστε να έχουμε πλήθουσα την παρουσία του “νέου ανθρώπου” εν συνεχεία.
Και τώρα μερικά βιβλιογραφικά: Παρά την πλούσια βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε ο Παναγιώτης Λ. Παπαγαρυφάλλου για την συγγραφή της Κομμουνιστικής Ουτοπίας, υπάρχει και ένα πλήθος δημοσιευμάτων σε βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες για ζητήματα που τον απασχόλησαν ή και άλλα σχετικά – όλως ενδεικτικά αναφέρω τα βιβλία του Πολωνού Άνταμ Σαφ Φιλοσοφία του Ανθρώπου (εκδόσεις Θεμέλιο 1965) και του Τσεχοσλοβάκου Ραντοβάν Ρίχτα Ο Πολιτισμός στο Σταυροδρόμι· οι συνέπειες της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης στο μέλλον του ανθρώπου (Εκδόσεις Ράππα 1978) και ακόμη δυο δημοσιεύματα που είδαν το φως της δημοσιότητας προδικτατορικά: 1) Radovan Richta-Ota Klein-J. Filipec, “Ούτε Τσβέικ ούτε Κάφκα· αναζήτηση ενός ανθρώπινου προτύπου του τεχνικού πολιτισμού”, Ελληνική Αριστερά, αριθμός φύλλου 44, Μάρτιος 1967, σελ. 107-117 και 2) Radovan Richta, “Η επιστημονικοτεχνική επανάσταση και ο μαρξισμός”, Διεθνής Επιθεώρηση, τεύχος 18, 1967, σελ. 191-205.
Κώστας Π. Παντελόγλου
