Διεκδικώντας βελτιώσεις στη νομοθεσία περί των Ενώσεων των Δήμων και Κοινοτήτων της Ελάδος, η ΚΕΔΚΕ ενέγραψε το ζήτημα στην ημερήσια διάταξη του Συνεδρίου που πραγματοποίησε στην Καλαμάτα το καλοκαίρι του 1962. Ο εισηγητής επί του ζητήματος Σταύρος Βαφίας, Δήμαρχος Ερμουπόλεως και Πρόεδρος της Τοπικής Ενώσεως Δήμων και Κοινοτήτων νομού Κυκλάδων, έκρινε, και ορθά, ότι μια σχετική ιστορική αναδρομή ήταν απαραίτητη, και την ενέταξε στην εισήγησή του.
Η ιστορική αυτή αναδρομή είχε ως εξής:
“… χάριν ιστορικής ενημερώσεως, πρέπει να λεχθή ότι, των υπό την σημερινήν μορφήν Ενώσεων [Κεντρικής και Τοπικών], προηγήθη η ίδρυσης ετέρας Ενώσεως, υπό περιωρισμένην μεν μορφήν, όσον αφορά την εις αυτήν συμμετοχήν των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως και υπό ατελή ή υποτυπώδη, αν θέλετε, νομοθετικήν κατοχύρωσιν, πλην όλως με αρκετά ευρυτέρους σκοπούς, εκείνων τους οποίους διαγράφει το διέπον τας σημερινάς Ενώσεις Νομοθετικόν Διάταγμα 2189/1952.
Πρόκειται περί της Ενώσεως Δήμων της Ελλάδος, η οποία ιδρύθη, κατόπιν αποφάσεως του συνελθόντος εις Αθήνας από 30ης Οκτωβρίου έως 5ης Νοεμβρίου 1927 Α’ Συνεδρίου των Δημάρχων της Ελλάδος, υπό την Προεδρίαν του τότε Δημάρχου Αθηναίων Σπυρ. Πάτση, με συμμετοχήν 42 Δημάρχων και 17 εκπροσώπων Δημάρχων, Προέδρων ή μελών Δημοτικών Συμβουλίων. Εισηγητής του θέματος ήτο ο Δήμαρχος Λαμιέων και μετέπειτα Υπουργός Ιωάν. Μακρόπουλος, μετά την εισήγησιν του οποίου και απεφασίσθη η ίδρυσις της Ενώσεως Δήμων της Ελλάδος, ανατεθείσης της συντάξεως του Καταστατικού αυτής, εις επταμελή Επιτροπήν, μεταξύ των μελών της οποίας ήτο ο και μέχρι σήμερον υπηρετών την Τοπικήν Αυτοδιοίκησιν εκλεκτός συνάδελφος κ. Χρ. Ευαγγελάτος, Δήμαρχος της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου. Εις την ιδρυθείσαν Ένωσιν Δήμων της Ελλάδος παρεχωρήθη και το μέχρι τότε και από εξαετίας εκδιδόμενον, υπό του Διευθυντού Τοπικής Αυτοδιοικήσεως του Υπουργείου Εσωτερικών [Χρ. Οικονομόπουλου], περιοδικόν Επιθεώρησις Τοπικής Αυτοδιοικήσεως.
Η αναγνώρισις της Ενώσεως Δήμων της Ελλάδος ως Νομικού Προσώπου, εγένετο μόλις κατά το 1929, δια του άρθρου 52 του Ν. 4108/1929, ορισθέντος ότι δια Β.Δ., προκαλουμένου υπό του Υπουργείου Εσωτερικών, εγκρίνεται το Καταστατικόν και καθορίζονται τα του ελέγχου και της διαχειρίσεως αυτής. Αλλά, το από 10ης έως 16ης Μαΐου 1931 συνελθόν Β’ Συνέδριον των Πόλεων της Ελλάδος, απεφάσισεν ωρισμένας τροποποιήσεις του αρχικού Καταστατικού, εκ των οποίων η κυριωτέρα ήτο η συμπλήρωσις του τίτλου της Ενώσεως εις “Ένωσις των Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος” και η αύξησις των μελών της Διευθυνούσης Επιτροπής. Το ούτω τροποποιηθέν Καταστατικόν ενεκρίθη δια του Π.Δ. της 22ας Σεπτεμβρίου 1931.
Ο σκοπός της Ενώσεως καθωρίσθη, τόσον δια του αρχικού, όσον και δια του τροποποιηθέντος Καταστατικού (άρθρον 1), ως ακολούθως:
Άρθρον 1
Σκοπός της “Ε.Δ.Κ.Ε.”
Η “Ε.Δ.Κ.Ε.” γενικόν σκοπόν έχει την προαγωγήν της Δημοτικής και Κοινοτικής Διοικήσεως, την επαγρύπνησιν επί των συμφερόντων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, την διευκόλυνσιν της μεταξύ των συνεργασίας και την παροχήν εις αυτούς πάντων των διοικητικών, οικονομικών και τεχνικών στοιχείων, τα οποία θα ήσαν χρήσιμα δια την πληρεστέραν εκπλήρωσιν του προορισμού των και δια την εξασφάλισιν της ευημερίας των Δήμων και Κοινοτήτων, την παροχήν πάσης ηθικής και υλικής ωφελείας, την οποίαν δύναται ν’ αποδώση η μεταξύ των συνεργασία και την αμοιβαίαν ηθικήν ενίσχυσιν εντός των ορίων των νόμων.
Η “Ε.Δ.Κ.Ε.” ειδικώτερον σκοπόν έχει την συγκέντρωσιν πληροφοριών και στατιστικών αναγομένων εις την Τοπικήν Αυτοδιοίκησιν, την παρακολούθησιν της συγκριτικής νομοθεσίας και έρευναν των ζητημάτων Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, την υποβολήν γνωμών εις την νομοθετικήν διοίκησιν, την προσπάθειαν προς υιοθέτησιν των πορισμάτων των Συνεδρίων των Πόλεων, την συγκέντρωσιν και ταξινόμησιν της σχετικής νομολογίας, την ίδρυσιν βιβλιοθήκης, την έκδοσιν Δελτίων, την ίδρυσιν ιδίας τεχνικής υπηρεσίας παρεχούσης εις τους Δήμους και τας Κοινότητας γνώμας τεχνικάς και τεχνικοοικονομικάς επί ζητημάτων ειδικών (σχεδίων πόλεων, συμβάσεων, ηλεκτροφωτισμού, οδοστρωμάτων, υπονόμων κλπ.)”.
Βασικόν μειονέκτημα του Οργανισμού τούτου υπήρξεν ότι δεν περιέλαβεν εις τους κόλπους του όλους τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοικήσεως και συγκεκριμένως όλας τας Κοινότητας, περιορισθέντος εις τους Δήμους και καθορίσαντος δια του 3ου άρθρου του Καταστατικού ότι “την ιδιότητα του μέλους αποκτώσι και οι Σύνδεσμοι Κοινοτήτων και αι Κοινότητες-Πρωτεύουσαι Επαρχίας, εφ’ όσον εκφράσωσι νομίμως την περί τούτου θέλησίν των”. Ανάλογον διάταξιν, καθαρώς όμως δυνητικής μορφής, περιείχε και το αρχικόν καταστατικόν. Ακριβώς δε η διάταξις εκείνη υπήρξεν αφορμή να αποφασισθή, κατά το Β’ Συνέδριον των Πόλεων της Ελλάδος, η προσθήκη εις τον τίτλον της Ενώσεως και των Κοινοτήτων.
Η δράσις της Ενώσεως των Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος και η συμβολή της εις την προαγωγήν του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως υπήρξεν αρκετά γόνιμος και αποδοτική, ως θα διαπιστώση εκείνος ο οποίος θα θελήση να αναδιφήση εις τους τόμους της Επιθεωρήσεως της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως και εις τα δημοσιευθέντα εις αυτούς Πρακτικά των κατά καιρούς συγκληθέντων Συνεδρίων”.
Τελειώνει στο σημείο αυτό το πρώτο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου – εδώ θα καταχωρήσω και το δεύτερο μέρος.
Κώστας Π. Παντελόγλου
