325 σελίδες είναι το βιβλίο του Γεράσιμου Έρτσου που αφορά το παλαιό Στάδιο της ΑΕΚ, το οποίο κατεδαφίστηκε το Μάιο του 2003. Πρόκειται για αυτοέκδοση του συγγραφέα του, που είναι συνάδελφος πολιτικός μηχανικός.
Εισαγωγικό σημείωμα του διακεκριμένου ποδοσφαιριστή της ΑΕΚ Μίμη Παπαϊωάννου και 18 κεφάλαια συγκροτούν αυτό το βιβλίο, το οποίο έχει χαρακτήρα βιωματικό, και λιγότερο συνολικά ιστορικό.
Αφορμή για τη συγγραφή του αποτέλεσε η έκδοση “Η ιστορία της ΑΕΚ”, που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Α.Α. Λιβάνη το 2014 μ’ αφορμή τη συμπλήρωση 90 χρόνων της ΑΕΚ (πρόκειται για επίσημη έκδοση της ΠΑΕ ΑΕΚ) -και τούτο διότι εκρίθη πως η έκδοση αυτή αναφέρεται με πολύ λίγα λόγια στο Γήπεδο και με “πολύ λίγα λόγια στο έργο της διώροφης εξέδρας”.
Έχω τη γνώμη πως τα όσα γράφονται στην “Ιστορία της ΑΕΚ” για το Γήπεδο της ΑΕΚ θα μπορούσε να ήταν περισσότερα και κατατοπιστικότερα, δε χωρά αμφιβολία, όμως η προσεκτική σπουδή των φωτογραφιών που έχουν καταχωρηθεί συμπληρώνει τη γνώση για το Γήπεδο που παρέχεται με τα σχετικά κείμενα.
Τότε προς τι το βιβλίο του Έρτσου το 2015, όταν μάλιστα κι άλλες εκδόσεις αναφορές στα της ΑΕΚ – θα ήθελα να σημειώσω ξεχωριστά την εργασία του Πάνου Μακρίδη, έκδοση της εφημερίδας “Αθλητική Ηχώ” το 1953 – έχουν κυκλοφορήσει περιλαμβάνονας και τα του Γηπέδου της ομάδας;
Να γιατί: ο πολιτικός μηχανικός Γεράσιμος Έρτσος ήταν έφορος του Γηπέδου της ΑΕΚ επί Λουκά Μπάρλου, τα χρόνια 1976-1981 – και περιγράφει στο βιβλίο του με λεπτομέρεια περισσή τα έργα κάτω από τις εξέδρες (κεφάλαιο 3) και στον αγωνιστικό χώρο (κεφάλαιο 4) και φυσικά τη διώροφη εξέδρα (κεφάλαιο 7) της οποίας ήταν εμπνευστής και μελετητής.
Και όχι μόνο: ο Γεράσιμος Έρτσος καταχωρεί στα κεφάλαια 11, 12, 13 και 16 τα επακολουθήσαντα για το Γήπεδο της ΑΕΚ μετά το σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 και καταλήγει στις προτάσεις του περί του πρακτέου μετά την κατεδάφισή του την οποία – και ορθά – προσπάθησε να αποτρέψει.
Αυτά είναι τα κεφάλαια που επέβαλλαν στο Γεράσιμο Έρτσο τη συγγραφή του βιβλίου του και συνιστούν, κατά τη γνώμη μου, συμβολή στην ιστορική γνώση για το παλαιό Γήπεδο-Στάδιο της ΑΕΚ.
Και τα κεφάλαια 6 και 8 αναφερόμενα στο ανοιχτό και κλειστό γήπεδο του μπάσκετ προσφέρουν και αυτά σε γνώση ιστορική για το παλαιό Στάδιο της ΑΕΚ – ωστόσο το ανοιχτό γήπεδο του μπάσκετ στο βορειοδυτικό άκρο του Σταδίου απουσιάζει από το βιβλίο του Γεράσιμου Έρτσου· στη σελίδα 84 η ομάδα μπάσκετ της ΑΕΚ έχει φωτογραφηθεί στο ανοιχτό γήπεδο μπάσκετ του Ιωνικού Αθλητικού Συλλόγου Νέας Φιλαδέλφειας.
Λιγοστές, στο κεφάλαιο 5, οι αναφορές σε εκδηλώσεις που είχαν να κάνουν με τα σχολεία της Νέας Φιλαδέλφειας, αλλά καμιά αναφορά σε εκδηλώσεις του Δήμου της πόλης στο Στάδιο της ΑΕΚ – παρεμπιπτόντως η αναφερόμενη στη σελίδα 72 συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη στο γήπεδο της ΑΕΚ το 1966 πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Δήμου της Νέας Φιλαδέλφειας μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και για τούτο χαιρέτησε πριν την έναρξή της ο Δήμαρχός μας Τάσος Αμπατζής, που είχε αντικαταστήσει τον αποθανόντα στις 7 Ιουλίου 1965 Νικόλαο Τρυπιά.
Χρήσιμη η συνοπτική αναφορά στο Στάδιο της ΑΕΚ (κεφάλαιο 9) και η οικονομική του αποτίμηση.
Η προσωπική σχέση του Γεράσιμου Έρτσου με την ΑΕΚ (κεφάλαιο 1), η συνοπτική του αναφορά στα έργα που συνιστούν το Γήπεδο της ΑΕΚ με το πέρασμα του χρόνου (κεφάλαιο 2), ένα κεφάλαιο – το 14 – με λόγια μερικών ΑΕΚτζήδων καλλιτεχνών, το 15ο κεφάλαιο αφιερωμένο σε πρόσωπα-μορφές της εξέδρας, το 17ο με αναφορά σε ποδοσφαιρικά γήπεδα του εξωτερικού, και μια μικρή αναφορά στην πρόταση Μελισσανίδη (κεφάλαιο 18), συμπληρώνουν το βιβλίο, μαζί φυσικά με φωτογραφίες, έγγραφα, σχέδια αλλά και πλήθος δημοσιευμάτων του αθλητικού τύπου.
Στο βιβλίο περιέχεται και ένα μικρό κεφάλαιο (το 10ο) που επιγράφεται “Ο Δήμος Νέας Φιλαδέλφειας” – γι’ αυτό θα ήθελα να σημειώσω δυο-τρία πράγματα ενδεικτικά: 1) Στη σελίδα 180 σημειώνεται πως ο προσφυγικός συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας κατοικήθηκε το 1927, ενώ στη σελίδα 181 σημειώνεται ότι κατοικήθηκε το 1931· το σωστό είναι ότι κατοικήθηκε από το τέλος Ιουλίου 1927 μετά τη φωτιά στις παράγκες του Γηροκομείου – 2) Στη σελίδα 180 σημειώνεται πως το 1932 πήρε το όνομα Νέα Φιλαδέλφεια, όμως το όνομα αυτό υπάρχει σε επίσημα έγγραφα από το 1924.
Το βιβλίο σηκώνει διορθώσεις, μα και προσθήκες όχι λίγες, όμως αυτό δε μπορεί να γίνει τώρα εδώ· εδώ θα κάνω μόνο δύο διορθώσεις: 1) Στη σελίδα 96 αναφέρεται ο Δημήτρης Μπαϊρακτάρης ως Καθηγητής του Πολυτεχνείου, όμως ο δρ πολιτικός μηχανικός Δημήτρης Μπαϊρακτάρης δεν έγινε Καθηγητής στο ΕΜΠ, για κακό των σπουδαστών του και της επιστήμης· 2) Ο διακεκριμένος πολιτικός μηχανικός Σπύρος Κουνάδης δεν ήταν Επιμελητής της Έδρας Ωπλισμένου Σκυροδέματος (Καθηγητής Θεοδόσης Τάσιος), μα βοηθός· δε διορίστηκε Επιμελητής διότι δε διέθετε πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Σημειώνω ακόμη πως τόσο ο Δημήτρης Μπαϊρακτάρης όσο και ο Σπύρος Κουνάδης ήταν Φιλαδελφειώτες και μαθήτεψαν στο Γυμνάσιο της πόλης.
Τελειώνοντας, οφείλω να σημειώσω το χαρακτηριστικό των προτάσεων του Γεράσιμου Έρτσου για το δέον γενέσθαι από δω και πέρα: μόνο Γήπεδο, που θα κατασκευάσει η Ερασιτεχνική ΑΕΚ με στεγαστικό δάνειο. “Η ΑΕΚ”, σημειώνει, “δεν έχει την ανάγκη κανενός επενδυτή”.
