Όσα ακολουθούν απόσπασμα είναι από ημερολόγιο του Αναστάσιου Ηλιάδη, όπως έχει καταχωρηθεί στα “Ιστορικά” της “Ελευθεροτυπίας” – το απόσπασμα αυτό αναφέρεται σε ό,τι στον τίτλο σημειώνω.
Ο Χρυσόστομος (Χατζησταύρου) είχε διατελέσει και Μητροπολίτης της Εφέσου, μετά δε την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 υπήρξε Μητροπολίτης Φιλίππων Θάσου και Καβάλας, εκλεγείς εν συνεχεία Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος ως Χρυσόστομος Β’ – Χρυσόστομος Α’ (Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος) υπήρξε ο Μαδύτιος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ο οποίος κατοικούσε στη Νέα Μάδυτο (Χάλκης και Σαράντα Εκκλησιών).
Και ο Χρυσόστομος (Χατζησταύρου) ωστόσο είχε στενή σχέση με τη Νέα Φιλαδέλφεια, την οποία επισκεπτόταν συχνά, ιερουργούσε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα), φιλοξενούνταν από τον Δήμαρχό μας Νικόλαο Τρυπιά.
Αλλά ας δούμε τι σημείωνε ο εκ της Φιλαδελφείας της Μικράς Ασίας καταγόμενος Αναστάσιος Ηλιάδης στο ημερολόγιό του για το θέμα του τίτλου:
“Το έτος 1913 είχε χηρέψει η έδρα της Μητροπόλεως Φιλαδελφείας. Ο τότε πρωτοσύγγελος Σμύρνης ήτο ο Χρυσόστομος, χειροτονήθη Δεσπότης από τον Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομον, [τον] αείμνηστον…
Το έτος 1913, Μάιο 18η ημέραν Κυριακήν, τηλεγράφηα από την Μητρόπολιν Σμύρνης ότι διωρίσθη ο χειροτονηθείς Δεσπότης Χρυσόστομος. Και την 30ην Μαΐου θα αφιχθή Φιλαδέλφειαν.
Θυμάμαι πολύ καλά την ημέρα αυτή, ήτο μεγάλη εορτή, οι καμπάνες όλων των εκκλησιών σήμαιναν. Όλα τα καταστήματα των Χριστιανών έκλεισαν. Κατηρτίσθη πρόγραμμα για την υποδοχή του Δεσπότου. Είχαμε πέντε ενορίες, ήτοι Αγίου Παντελεήμονα, Παναγίας, Αγίου Γεωργίου, Αγίας Μαρίνης, Ταξιαρχών. Κάτοικοι Χριστιανοί 18.000, Τούρκοι 31.000. Απόστασις από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό μέχρι την Μητρόπολη 30 λεπτά πεζοπορία. Η Φιλαδέλφεια είναι αρχαία πόλις, τριγύρω της πόλεως είναι αρχαία τείχη. Πλάτος 3 μέτρα και ύψος 22 μέτρα. Υπήρχαν μέχρι το 1922 δύο μεγάλες είσοδοι, μια είσοδος από το μέρος των Χριστιανών και η άλλη από το μέρος των Τούρκων. Έγινε μεγάλη συγκέντρωση, Πλατεία Μητροπόλεως, όλοι οι ιερείς των εκκλησιών με λάβαρα και εξευτέρια. Ολόκληρος ο χριστιανικός λαός ήλθαμε στον Σταθμό. Μετά από μισή ώρα ήλθε το τραίνο από την Σμύρνη.
Ολόκληρη η Δημογεροντία ανέβηκε στο βαγόνι της Α’ θέσεως. Παρέλαβε τον Δεσπότη και αμέσως η μεγάλη πομπή με βυζαντινούς ιεροψάλτες και κληρικούς πεζοπορούντες φθάσαμε μπροστά στην Πύλη. Σταμάτησε η πομπή. Και αμέσως η δοξολογία…
“Χρυσοστόμου του Σεβασμιωτάτου και Θεοπροβλήτου Μητροπολίτου της αγιωτάτης Μητροπόλεως Φιλαδελφείας, ημών δε πατρός και ιεράρχου πολλά έτη”. Μετά έγινε η σχετική δοξολογία, στο τέλος έλαβε τον λόγον ο Αντιπρόεδρος της Δημογεροντίας κ. Χαζάνογλου, ρήτωρ και αισιόδοξος δια σύντομον απελευθέρωσιν της Μικράς Ασίας υπό της Μητέρας Ελλάδος. Είπε ο κ. Χαζάνογλου το “Καλώς σας υποδεχόμεθα, Σεβασμιώτατε” κτλ. Ο Δεσπότης ευχαρίστησε δια την υποδοχήν που του έγινε με λίγα λόγια. Το θυμάμαι, αυτή την λέξη του Δεσπότη, “και τα λοιπά στην εκκλησία”. Φθάσαμε στην εκκλησία των Ταξιαρχών. Άρχισε η δοξολογία με βυζαντινούς ψάλτες. Μετά μίλησε ο Δεσπότης και κατέληξε ότι σε λίγο διάστημα, όχι πολύ, θα αξιωθούμε την ανάστασιν του Έθνους…
Μετά έξη μήνες ο Δεσπότης άρχισε ένα τεράστιον έργον. Έναντι της Πλατείας Μητροπόλεως υπήρχε μια παλαιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, αλλά και ένα προαύλιον περίπου 3 στρέμματα…
Είχαμε τεράστια οικοδομή αρχαίου κτίσματος, επί Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν Ορμητήριον. Αυτό το φρούριον το είχαν αγοράσει, πάππου προς πάππου, οι Χριστιανοί της Φιλαδελφείας. Αυτό το τεράστιον κτήμα κατόρθωσε ο Δεσπότης δια της δικαστικής οδού να κερδίσει την δίκη. Το Δικαστήριον είχε αρχίσει πριν από 5 χρόνια από την ενέργεια άλλου Δεσπότου, προ του Χρυσοστόμο. Αλλά η ενέργεια του Χρυσοστόμου ήταν κεραυνοβόλος. Ήταν γλωσσομαθής τουρκικά, γαλλικά, αγγλικά. Ο Δεσπότης ήταν από το Αϊδίνιον της Μικράς Ασίας. Αρχίζει ένας μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός [Ναός] να κτίζεται με τα υλικά του “Κουρσού Χαν”, ελληνικά Αρχαίον Ορμητήριον επί Μεγάλου Αλεξάνδρου… Από τα παλαιά βιβλία ανακάλυψαν ότι ένα τμήμα του φρουρίου ήταν αποθήκη πυρομαχικών”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
