Έχοντας την γνώμη πως τα λεχθέντα και πραχθέντα από τους ανθρώπους του κομμουνιστικού κόμματος διαμόρφωσαν και αυτά την Ελλαδική πραγματικότητα σε όχι μικρό βαθμό – κάθε άλλο μάλιστα σε όχι λίγες περιπτώσεις – βρίσκω χρήσιμη μια στήλη στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” με τίτλο “Ματιές στην ιστορία του κομμουνιστικού κόμματος”. Μπορεί θαρρώ να συντελέσει αυτή στην αυτογνωσία όλων, προϋπόθεση απαραίτητη για θετικού χαρακτήρα μελλοντικές εξελίξεις στην πατρίδα μας.
Κάνω την αρχή διερευνώντας το ζήτημα: πόσα τα χρόνια του κομμουνιστικού κόμματος στον Ελλαδικό χώρο;
Είναι φανερό ότι η δημιουργία του κόμματος τοποθετείται στον Νοέμβριο του 1918. Το ίδιο έγινε και το 1974, γιορτάστηκαν τότε τα 56 χρόνια του κόμματος, αλλά και το 1968 γιορτάστηκαν τα 50χρονα, και το 1944 τα 26χρονα.
Ψάχνοντας όμως κανείς το πολιτικό ημερολόγιο της Ελλάδας, τον μήνα Νοέμβριο του 1918 δεν βρίσκει την δημιουργία του κομμουνιστικού κόμματος, μα την δημιουργία του σοσιαλιστικού εργατικού κόμματος ελλάδας, του σεκε δηλαδή. Τον Απρίλιο του 1920 στον τίτλο του σοσιαλιστικού εργατικού κόμματος ελλάδας και εντός παρενθέσεως προστίθεται η λέξη κομμουνιστικό, σεκε (κ) δηλαδή.
Πρέπει να φθάσουμε τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο 1924 για να μετονομασθεί το σεκε (κ) σε κομμουνιστικό κόμμα ελλάδας, μετά από μια περίοδο “οξείας πάλης μεταξύ δύο διαλυτικών τάσεων, της μεταρρυθμιστικής και της εξτρεμιστικής” όπως αναφέρει απόφαση επί της καταστάσεως του κόμματος εκείνης της εποχής.
Γνώμη μου είναι ότι στο 1924 πρέπει να τοποθετηθεί η δημιουργία του κομμουνιστικού κόμματος ελλάδας από ένα μέρος των δυνάμεων του σοσιαλιστικού εργατικού κόμματος ελλάδας, που είναι ένα άλλο κόμμα διαφορετικό, στις γραμμές του οποίου δραστηριοποιούνταν και όσοι εν τέλει αποδύθηκαν στην προσπάθεια να το μετατρέψουν σε κομμουνιστικό αντί να ιδρύσουν κομμουνιστικό κόμμα αποσπώμενοι από το σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα ελλάδας.
Το σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα ελλάδας δεν ανήκει στο κομμουνιστικό κόμμα ελλάδας, πολύ περισσότερο δεν είναι το κομμουνιστικό κόμμα ελλάδας, το οποίο άλλωστε μέχρι να βρει τον δρόμο του στα 1931, μετά από παρέμβαση της κομμουνιστικής διεθνούς, συγκλονιζόταν από την εσωκομματική πάλη.
Το σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα ελλάδας, οι προσπάθειες πολλών χρόνων που οδήγησαν στο ιδρυτικό του συνέδριο το 1918, αλλά και οι σοσιαλιστικές οργανώσεις, οι όμιλοι πιο μπροστά, τα περιοδικά, οι εφημερίδες, τα βιβλία που είχαν κυκλοφορήσει, όλα αυτά, μαζί και η συνδικαλιστική οργάνωση της εργατικής τάξης, προηγούνται της δημιουργίας του κομμουνιστικού κόμματος το 1924 και εν μέρει το κυοφορούν.
Άλλωστε σε χώρες πιο προχωρημένες σε καπιταλιστική ανάπτυξη από την Ελλάδα, όπως Αυστρία, Ουγγαρία, Πολωνία, Γερμανία, ΗΠΑ, Δανία, Ισπανία, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Τσεχοσλοβακία, τα κομμουνιστικά κόμματα ιδρύονται αντιστοίχως στα 1918, 1918, 1918, 1918-1919, 1919, 1919, 1920, 1920, 1920, 1921, 1921.
Προσθέτω πως το πρώτο συνέδριο της κομμουνιστικής διεθνούς συνήλθε στην Μόσχα τον Μάρτιο του 1919 και ότι το σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα ελλάδας δεν μετείχε φυσικά· ανήκε τότε στην δευτέρα διεθνή από την οποία πήρε απόφαση να αποχωρήσει τον Ιούνιο του 1919 και να προετοιμάσει την προσχώρησή του στην τρίτη, την κομμουνιστική δηλαδή, διεθνή.
Τον Απρίλιο του 1920, όπως ήδη σημείωσα, προσετέθη στον τίτλο του σοσιαλιστικού εργατικού κόμματος ελλάδας εντός παρενθέσεως η λέξη κομμουνιστικό, σεκε (κ) δηλαδή. Τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1920 συνέρχεται πάλι στην Μόσχα το δεύτερο συνέδριο της κομμουνιστικής διεθνούς όπου και αποφασίζονται οι 21 όροι εισδοχής στην κομμουνιστική διεθνή· παρών στο συνέδριο αυτό από το σεκε (κ) ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος. Το τρίτο συνέδριο της κομμουνιστικής διεθνούς πραγματοποιήθηκε και αυτό στην Μόσχα Ιούνιο-Ιούλιο 1921 με σύνθημα “Ανάμεσα στις μάζες”.
Έχει στο σημείο αυτό την σημασία του να μεταφέρω το τμήμα της αποφάσεως της πρώτης συνδιασκέψεως του σεκε (κ) (που συγκλήθηκε τον Φεβρουάριο του 1922) το οποίο επιγράφεται “το κόμμα και η διεθνής”:
“1. Το κόμμα σύμφωνα με τας αποφάσεις του β’ συνεδρίου (Απρίλιος 1920) παραμένει πάντοτε αδιασπάστως ηνωμένον με την τρίτη διεθνή και λαμβάνει με ικανοποίησιν υπ’ όψιν το γεγονός ότι συμμετέσχε δια πρώτην φοράν εις τας εργασίας του τρίτου παγκοσμίου συνεδρίου της κομμουνιστικής διεθνούς. Το κόμμα θέλει, εις ευθετώτερον χρόνον, καθορίση στάσιν πλέον σύμφωνον προς τας επιβαλλομένας υποχρεώσεις υπό των αποφάσεων του δευτέρου και τρίτου συνεδρίου της κομμουνιστικής διεθνούς και δηλοί ότι, επί του παρόντος, θέλει προσπαθήσει να επιτύχει την ενίσχυσι του οργανισμού του και την εσωτερικήν του ανασυγκρότησιν δια να δύναται ν’ ανταποκρίνεται προς τα καθήκοντα και τας υποχρεώσεις ενός επαναστατικού προλεταριακού κόμματος, ικανού να παρακολουθή σταθερώς την πολιτική της κομμουνιστικής διεθνούς. Υπό την έννοιαν ταύτην το κόμμα αποδέχεται όλας τας μέχρι τούδε αποφάσεις των συνεδρίων της κομμουνιστικής διεθνούς ως δοκουμέντα ιστορικής σημασίας οφείλοντα να φωτίσουν αυτό εις τον δρόμον του, αναλόγως προς την ιστορικήν περίοδον την οποία διατρέχει το κίνημα εν Ελλάδι.
2. Προς διατήρησιν της οργανικής και ηθικής επαφής του κόμματος μετά της διεθνούς και δια την πληρεστέραν παρακολούθησιν της εξελίξεως της διεθνούς καταστάσεως, είναι αναγκαία η εγκατάστασις ενός μονίμου και επαρκούς αντιπροσώπου του κόμματος παρά τη εκτελεστική επιτροπή της κομμουνιστικής διεθνούς. Επίσης η κεντρική επιτροπή οφείλει να επωφελείται όλων των συνεδρίων και των συνδιασκέψεων της διεθνούς, όπως το κόμμα τηρείται ενήμερον των όλων συζητήσεων και πορισμάτων της πείρας των άλλων Χωρών, δια της αποστολής των πλέον καταλλήλων αγωνιστών, διανοουμένων και εργατών, όπως εξοικειούνται και εξασκούνται εις τον τρόπον της σκέψεως και εις τας μεθόδους της δράσεως των άλλων κομμάτων της κομμουνιστικής διεθνούς”.
Η απόφαση αυτή είναι καθαρό πως δείχνει προσανατολισμό, κατεύθυνση – όχι ακόμα πραγματικότητα προς επίτευξιν της οποίας απαιτούνταν περαιτέρω προσπάθειες.
Στην προκήρυξη άλλωστε της κεντρικής επιτροπής που προήλθε από την εμπιστοσύνη της πρώτης συνδιασκέψεως του κόμματος, αυτής δηλαδή του Φεβρουαρίου του 1922, προκήρυξη που απευθύνεται “προς τα μέλη του σοσιαλιστικού κόμματος και την εργατικήν τάξιν της Ελλάδος” λόγος γίνεται για σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα ελλάδας χωρίς το εν παρενθέσει κ, σημειώνεται όμως ότι “το κόμμα μας καθοδηγείται από τας αρχάς της τρίτης διεθνούς”.
Η προκήρυξη αυτή κατέληγε δια των ακολούθων:
“Ζήτω το κόμμα της εργατικής τάξεως, το σοσιαλιστικόν εργατικόν κόμμα της ελλάδος!
Η κεντρική επιτροπή
του σοσιαλιστικού εργατικού κόμματος
Γ. Γεωργιάδης, Γ. Πετσόπουλος
Α. Σίδερης, Γ. Κορδάτος
Γ. Παπανικολάου, Ι. Λαγουδάκης
Μ. Σίδερης”.
Πουθενά το κομμουνιστικό, ούτε και το κ εν παρενθέσει.
Επανεμφανίζονται όμως αυτά στην διαδρομή του χρόνου σε άλλες ανακοινώσεις και αποφάσεις, ώσπου σε ανακοινώσεις του 1923 λόγος γίνεται για κομμουνιστικό κόμμα ελλάδος, εν όψει δε των εκλογών για συντακτική συνέλευση τον Δεκέμβριο του 1923 ο λόγος γίνεται για εκλογικό πρόγραμμα του κομμουνιστικού κόμματος ελλάδος, διαμαρτυρία του κομμουνιστικού κόμματος, μανιφέστο της εκλογικής επιτροπής του κομμουνιστικού κόμματος, κά. Αυτό συνεχίστηκε σε κάθε περίπτωση ολόκληρο το 1924 μέχρι το συνέδριο που άλλαξε και το όνομα του κόμματος από σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα (κομμουνιστικό) σε κομμουνιστικό κόμμα ελλάδος – ωστόσο όλα αυτά όχι χωρίς ισχυρούς κλυδωνισμούς και κρίση που “φτασμένη στο ακρότατο σημείο της απειλούσε αυτή την υπόσταση του οργανισμού του κόμματος”, όπως σημειώνεται σε απόφαση επί της καταστάσεως του κόμματος εκείνης της εποχής.
Μετά τα εκτεθέντα είναι θαρρώ φανερό πως την δημιουργία του κομμουνιστικού κόμματος ελλάδας δεν είναι σωστό να την τοποθετούμε το 1918, τα ίδια τα γεγονότα πείθουν νομίζω πως την δημιουργία του είναι ορθότερο να την τοποθετούμε στα 1924, κι αυτό όχι χωρίς ενστάσεις, αν λάβουμε υπ’ όψιν τα ως τα 1931 επακολουθήσαντα.
Δεν εξάντλησα όμως το θέμα του τίτλου, είναι γι’ αυτό που θα συνεχίζω την διερεύνησή του μιαν άλλη φορά, εξετάζοντας και την κατάσταση κατά τις επόμενες δεκαετίες, και τούτο διότι σε κάθε περίπτωση η αλήθεια των πραγμάτων οφείλει να είναι το ζητούμενο.
Κώστας Π. Παντελόγλου
