Όσα καταχωρώ σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” απόσπασμα είναι από ένα ευρύτερο κείμενο του Μ.Μ. Παπαϊωάννου, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Διαβάζω” στις 15 Δεκεμβρίου του έτους 1982 – ας διαβαστούν με προσοχή:
“… η κριτική αργά έρχεται να διεκδικήσει θέση ανάμεσα στις άλλες φιλολογικές επιστήμες και τέχνες. Δεν χρειάζεται να ρωτήσει κανείς γιατί. Έπρεπε να προηγηθεί η γέννηση των άλλων τεχνών, της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής, της μουσικής, του χορού, του θεάτρου και ύστερα να έρθει και η σειρά της κριτικής. …
Ο Κώστας Βάρναλης την ήθελε την κριτική τέτοια που είναι – επιστήμη μαζί και τέχνη. Με την διπλή αυτή φύση της δημιουργούσε πάντα προβλήματα κατά την άσκησή της: “Πρέπει ο κριτικός να ξέρει και την θεωρία της τέχνης (αισθητική) και την ιστορία της τέχνης και κοινωνιολογία και να γράφει ωραία”.
Για τον Μάρκο Αυγέρη “ο κριτικός που καταπιάνεται με την εκτίμηση όποιου έργου τέχνης, έξω από την βαθειά μόρφωσή του σ’ αυτές τις επιστήμες πρέπει να ‘χει και καλαισθητική μόρφωση, έναν ανώτερο αισθητικό πολιτισμό και να ‘ναι προικισμένος από την φύση με κριτικό τάλαντο, νόηση διεισδυτική κι ευαισθησία καλλιτεχνική. Αλλά κοντά σ’ αυτά πρέπει να θερμαίνεται από τα ζωτικά ενδιαφέροντα της εποχής του και να ‘ναι ευαίσθητος φορέας στα ιστορικά προστάγματά της. Δηλαδή ο κριτικός δεν μπορεί να ‘ναι μόνο επιστήμονας και καλλιτέχνης παρά και ζωντανός κοινωνικός άνθρωπος… Το παθητικό αντίκρισμα των φαινομένων στερεί τον κριτικό από τα σπουδαιότερα μέσα του προσανατολισμού του. Μόνο η ενεργητική στάση είναι δημιουργική”.
Λέγοντας ο Μάρκος Αυγέρης, όπως και ο Κώστας Βάρναλης και ο Δημήτρης Γληνός και ο Νίκος Καρβούνης κλπ., ενεργητική κριτική, εννοεί αυτήν που εμπνέεται από ένα ιδανικό ζωντανό, το ιδανικό του μετασχηματισμού του κόσμου, την αντικατάσταση του σημερινού μ’ έναν άλλο καλύτερο, δικαιότερο…”
Κώστας Π. Παντελόγλου
