Η Νέα Φιλαδέλφεια ήταν το καμάρι της αστικής τάξης· το επίτευγμά της εκείνο με το οποίο προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τις επικρίσεις σχετικά με το έργο της αποκατάστασης των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Και το υπεράσπιζε ως το 1966, σαράντα χρόνια μετά τη δημιουργία της, στο Ε’ Πανελλήνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων, που έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του έτους εκείνου – διαβάστε την εισήγηση του Προκόπη Βασιλειάδη, υπεύθυνου για το Ρυθμιστικό της Αθήνας εκείνα τα χρόνια στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων, τι λέει για τους Μικρασιατοπροσφυγοσυνοικισμούς, που κορωνίδα τους είχαν τη Νέα Φιλαδέλφεια.
Το υπεράσπιζε βεβαίως και στα 1928 σε Διεθνές Συνέδριο για την Κατοικία στο Παρίσι – διαβάστε τα όσα είπε τότε σ’ αυτό το Συνέδριο για την Μικρασιατοπροσφυγική στεγαστική αποκατάσταση, κατεξοχήν ισχύουσα φυσικά στην περίπτωση της Νέας Φιλαδέλφειας, ο Σπήλιος Αγαπητός του Πολυτεχνικού Συλλόγου.
Όμως…
Όμως τα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, όταν πια η αστική τάξη πήρε την οδό της μεταμόρφωσής της επί τα χείρω για τα καλά, συστηματοποίησε τα χτυπήματα – τώρα πια κάτω από τη μέση, σε βάρος της Νέας Φιλαδέλφειας: τραυμάτισε σχεδόν θανάσιμα το ισχυρό τοπόσημό της, την πλατεία Πατριάρχου (διοχετεύοντας την κίνηση της Εθνικής Οδού, διαμέσου της οδού Βρυούλων στην πόλη), έκοψε μια φέτα 27 στρεμμάτων από το Δάσος της, χαρίζοντάς την σε μια μεταλλαγμένη (σε σχέση μ’ αυτή που πρωτογνωρίσαμε) ΑΕΚ. Είχε προηγηθεί λίγο πριν η παραμόρφωση του 2ου Δημοτικού Σχολείου, που υπήρξε έργο του εξαιρετικού αρχιτέκτονα Νικόλαου Μητσάκη (το Δάσος και το 2ο Δημοτικό Σχολείο ήταν τα αξιοθέατα του συνοικισμού μας που επισκέπτονταν οι υψηλοί προσκεκλημένοι του Δημάρχου μας Νικολάου Τρυπιά). Ακόμη επέτρεψε την εκτροπή από τη φυσιολογική οδό της εναρμόνισης με τον Μικρασιατοπροσφυγοσυνοικισμό στην περίπτωση του κτιρίου του Πνευματικού Κέντρου, στην περίπτωση του κλειστού γηπέδου του Ιωνικού, στην περίπτωση της ανοικοδόμησης οικοδομικού τετραγώνου από τη ΔΕΠΟΣ, στην περίπτωση της ανοικοδόμησης του κτιρίου της πρώην πια Εμπορικής Τράπεζας στην πλατεία Πατριάρχου, στην περίπτωση του Δημαρχείου της Νέας Φιλαδέλφειας. Τέλος αδιαφόρησε για την αισθητική βλάβη του Μικρασιατοπροσφυγοσυνοικισμού μας με σειρά όλη μεγαλύτερων και μικρότερων κτιρίων-εγκλημάτων κατά της μορφής και του ύφους του συνοικισμού, την ανοικοδόμηση των οποίων επέτρεψε πέριξ και εντός αυτού (εξαιρώ τις εργατικές κατοικίες).
Και τώρα…
Τώρα επιχειρεί το τελειωτικό χτύπημα,που δεν έχει να κάνει μόνο με τη Νέα Φιλαδέλφεια, αλλά συμβολοποιείται σ’ αυτή – η σύγχρονη αστική τάξη της Ελλάδας δεν ξέρει άλλο απ’ το να χτίζει, δεν παράγει σε κανένα τομέα της παραγωγής, αρπάζει δημόσια γη και δημόσιο χρήμα και αφήνει τα ερείπια της δράσης της στους τόπους της Ελληνικής πατρίδας, μη έχοντας ούτε ιερό ούτε όσιο.
Αν τα επιδιωκόμενα της αστικής τάξης περάσουν στον κάπως διασωθέντα ως τα τώρα συνοικισμό μας, στον αστικό χώρο της Αθήνας ευρισκόμενο, ας γνωρίζουν όλοι ότι θα ακολουθήσει θηριώδης ανοικοδόμηση σε κάθε τετραγωνικό μέτρο του Ελληνικού εδάφους. Και δεν θα είναι για καλό. Αυτή είναι η πρόβλεψή μου.
Γι’ αυτό και έχω σημειώσει πως η Νέα Φιλαδέλφεια είναι η Λυδία λίθος της δοκιμασίας καθενός και καθεμιάς που μετέχει στο δημόσιο βίο των Ελλήνων, σε όποια πτυχή του – ανάγκη κοινωνική και εθνική τα πράγματα να πάρουν αποφασιστική στροφή προς την πρωτογενή (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία) και δευτερογενή (βιομηχανία, βιοτεχνία, χειροτεχνία) παραγωγή στον ελλαδικό χώρο.
Κώστας Π. Παντελόγλου
