Όσα καταχωρώ παρακάτω σήμερα στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” άντλησα από σχετικό κείμενο του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, που είδε το φως της δημοσιότητας από το Διαβάζω (τεύχος 44, Ιούλιος 1981):
“Μήπως θα πρέπει όλα τα λήμματα μιας βιβλιογραφίας να διαθέτουν ένα σύντομο ή εκτενές -ανάλογα με την περίπτωση- υπόμνημα, όπου θα μπορούσε 100% ο μελετητής να κατανοήσει περί τίνος πρόκειται; Τεντώνοντας ακόμη το σκοινί, θα μπορούσα να ζητήσω και μια αυτούσια παράθεση … μιας παραγράφου, όταν πρόκειται για κάποια γνώμη ιστορικής, ας πούμε, σημασίας, που έτσι θα μπορούσε να την έχει πρόχειρη σε κάθε στιγμή ο μελετητής και με ακριβή μάλιστα ένδειξη της πρώτης δημοσίευσής της. …
Μια δεύτερη σκέψη για να γίνουν περισσότερο “αναγνώσιμες” οι βιβλιογραφίες θα ήταν να αναθεωρήσουμε τη συνηθισμένη μέχρι σήμερα δομή τους. Προς το σημείο αυτό έχουν κιόλας σημειωθεί τα πρώτα βήματα. Η “Βιβλιογραφία Γιώργου Θεοτοκά” (1978) του Εμμ. Ι. Μοσχονά αποτελεί μια γενναία, έμπρακτη απάντηση που εισάγει καινούργιους μεθοδολογικούς προβληματισμούς, ενώ ταυτόχρονα επωμίζεται και κάποιους κινδύνους κριτικών επιλογών. …
Έτσι, για κάθε βιβλίο-λήμμα του Θεοτοκά έχουμε συγκεντρωμένες στην ίδια θέση τις επανεκδόσεις, τις τυχόν προδημοσιεύσεις, τις κριτικές που το σχολίασαν, τις μεταφράσεις του σε ξένες γλώσσες, τις αναδημοσιεύσεις του κλπ. Δημιουργούνται δηλαδή, όπως παρατήρησε για ανάλογη περίπτωση ο Γιώργος Κεχαγιόγλου, “σύνολα φιλολογικού και κριτικού υπομνηματισμού, πολύτιμα για τη σφαιρικότερη μελέτη των συγκεκριμένων έργων”. ..
Μια τρίτη σκέψη θα ήταν να ενισχύσουμε τις βιβλιογραφικές καταγραφές με εικονογραφικό υλικό. Η ιδέα δεν είναι καθόλου καινούργια, απεναντίας εφαρμόζεται -και θεωρείται αυτονόητη- στις βιβλιογραφίες που ασχολούνται με τις εκδόσεις των περασμένων αιώνων … Εξώφυλλα βιβλίων, σχέδια και εικονογράφηση που πιθανά εμπεριέχονται στη συγκεκριμένη έκδοση, φωτογραφίες του βιβλιογραφούμενου, σκίτσα, αυτόγραφα κλπ. θα αποτελούσαν μια επιθυμητή ολοκλήρωση του βιβλιογραφικού υλικού. Μια τέτοια πλαισίωση δεν θα συνιστούσε απλώς ένα κίνητρο ανάγνωσης, αλλά θα διέσωζε στο οικείο περιβάλλον ό,τι μπορεί να αποτελέσει μνήμη και αναφορά στο θέμα της βιβλιογραφίας. …”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
