Οι Κυδωνίες, το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας, πόλη που κατοικούνταν από 35.000 Έλληνες, σύμφωνα με ορισμένα στοιχεία, “είχαν 1.000 καταστήματα και εργαστήρια, 22 ατμοκίνητα ελαιουργεία, 22 ιπποκίνητα και 3 εργοστάσια ελαιοπυρήνων, 15 εργοστάσια σαπωνοποιΐας, 30 μικρά σαπωνοποιεία, 80 ατμοκίνητα βυρσοδεψεία. Οι ελαιώνες τους, εξ άλλου, ανέρχονταν σε 6.000 στρέμματα. Οι εξαγωγές τους αναφέρονταν κυρίως στο ελαιόλαδο, στα σαπούνια, στα δέρματα, στο ούζο” και ήσαν ύψους 800.000 χρυσών λιρών, ενώ οι εισαγωγές ήσαν αξίας 700.000 χρυσών λιρών και το εμπορικό ισοζύγιό τους θετικό, ύψους 100.000 χρυσών λιρών.
Στο λιμάνι των Κυδωνιών “κατέπλεαν ετησίως περίπου 600 πλοία και 2.000 ιστιοφόρα”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
