Στις 26-30 Σεπτεμβρίου 1984, στην Αθήνα και στην Ερμούπολη της Σύρου, πραγματοποιήθηκε το Συμπόσιο του τίτλου από την Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού – η οθωμανική κληρονομιά, η παρέμβαση του νεοελληνικού κράτους, οι οικονομικές λειτουργίες και οι επιπτώσεις τους, η αγροτική έξοδος προς ΗΠΑ, η Μικρασιατική Καταστροφή και η ανταλλαγή των πληθυσμών, τα του εμφυλίου και μετά απ’ αυτόν, ο Πειραιάς, ο “γιγαντισμός” της Αθήνας, οι ιδεολογίες για την πόλη, μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα “Γένεση του καπιταλισμού και αστικό φαινόμενο”, η ακμή και παρακμή της Ερμούπολης κά. απασχόλησαν το Συμπόσιο αυτό, ένα χρονικό του οποίου έδωσε κατ’ αρχήν το περιοδικό Τα Ιστορικά με τις υπογραφές της Χριστίνας Αγριαντώνη και της Μαρίας Χριστίνας Χατζηϊωάννου (βλ. τεύχος 3, Μάιος 1985, σελ. 223-230).
Η εμφάνιση της ταξικής συνείδησης, ο ρόλος του Δήμου μέσα στην κρίση, η στρατηγική των κεφαλαίων και άλλα, καθώς και η ανίχνευσή τους και μελέτη τους δια των λογής-λογής οικογενειακών, δημοτικών και δημόσιων αρχείων – ο λόγος πάντοτε για την Ερμούπολη – απασχόλησαν τους ομιλητές, ενώ στο χρονικό σημειώθηκε και τούτο: “… η ιστορία της Ερμούπολης θα μπορούσε να φωτιστεί ακόμα καλύτερα μέσα από τις έρευνες γύρω από τους μακρινούς συνομιλητές της, την Τεργέστη, την Οδησσό, τη Μασσαλία ή το Λονδίνο”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
