Τον Απρίλιο του 1981, στο περιοδικό Διαβάζω (τεύχος 41), δημοσιεύθηκε μια κριτική παρουσίαση του Χάρη Ξανθουδάκη (σελ. 53-60), για το βιβλίο του Ιγκόρ Στραβίνσκυ Μουσική ποιητική στη μορφή έξη μαθημάτων, που σε μετάφραση του Μιχάλη Γρηγορίου κυκλοφόρησε το 1980 από τις εκδόσεις Νεφέλη του Γιάννη Δουβίτσα σε 152 σελίδες.
Από την παρουσίαση αυτή είναι όσα καταχωρώ σήμερα στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας αμέσως παρακάτω:
“Το 1939 ο Στραβίνσκυ προσκλήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ να δώσει μια σειρά διαλέξεων στα πλαίσια των “Charles Eliot Norton Lectures of Poetry”. Το κείμενο των διαλέξεων γραμμένο (με τη συνδρομή του Roland-Manell και του Paul Valéry) και εκφωνημένο στα γαλλικά, πρωτοδημοσιεύτηκε το 1942 ως βιβλίο με τίτλο Poétique musicale sous forme de six leçons και το 1947, μεταφρασμένο από τους Arthur Knodel και Ingolf Dahl, με τίτλο Poetics of Music, in the form of six lessons και με πρόλογο του Darius Milhaud.
Ο Γιώργος Σεφέρης θα προλογίσει το 1970 μια δίγλωσση έκδοση του βιβλίου και το “Προλόγισμα” του ποιητή θα δημοσιευτεί ξεχωριστά στο Βήμα (1 Μαρτίου 1970), στο δεύτερο τόμο των Δοκιμών του (γ’ έκδοση), και μαζί με εκτεταμένα αποσπάσματα του βιβλίου μεταφρασμένα για πρώτη φορά στα ελληνικά στο Δελτίο της Λέσχης του Δίσκου (3, Δεκέμβριος 1970). Ολόκληρο το έργο, με τον πρόλογο του Milhaud, μεταφράστηκε από τα αγγλικά από τον Μιχάλη Γρηγορίου και εκδόθηκε από τις εκδόσεις Νεφέλη το 1980.
Η Μουσική ποιητική δεν είναι ούτε το μόνο, ούτε το πιο πρόσφατο βιβλίο του Στραβίνσκυ· προηγήθηκε μια μικρή αυτοβιογραφία (Chroniquies de ma vie, 1935) κι ακολούθησε μια σειρά διαλόγων με τον Robert Craft που κάλυψε σχεδόν όλη την τελευταία δεκαετία ως το θάνατο του συνθέτη. Οι διάλογοι αυτοί είναι πλούσιοι σε πληροφορίες για τις θέσεις του “δωδεκάφθογγου” Στραβίνσκυ απέναντι σε ζητήματα που, κατά κανόνα, εγείρει ο συνομιλητής του – θέσεις οι οποίες συμπληρώνουν το περιεχόμενο της Μουσικής ποιητικής χωρίς, στην ουσία, να αντιφάσκουν με όσα αναπτύσσει εκεί, διεξοδικά και πολύ πιο συστηματικά ο “νεοκλασικός” Στραβίνσκυ”.
Σπεύδω τώρα να προσθέσω πως την κριτική παρουσίασή του ο Χάρης Ξανθουδάκης συνοδεύει με 21 κατατοπιστικές και περιεκτικές σημειώσεις σε πολλά παραπέμπουσες.
Κώστας Π. Παντελόγλου
