Όσα καταχωρώ σήμερα στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας απέσπασα από ένα κείμενο της συγγραφέως Μάρως Δούκα με τίτλο «Ο “Κέδρος” της Νανάς Καλλιανέση». Επί του αντικειμένου του τίτλου θα επανέλθω και με δικό μου κείμενο, όπως και για τις Εκδόσεις “Κέδρος” και τη γνωριμία μου με τη Νανά Καλλιανέση, όμως χρήσιμο θαρρώ επί του παρόντος να διαβαστούν όσα σχετικά με τον τίτλο έχει σημειώσει η Μάρω Δούκα:
«Ο Γιώργος Σεφέρης, 28 Μαρτίου 1969, κάνει την περίφημη δήλωσή του εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος. Φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς αίρεται η προληπτική λογοκρισία για να αντικατασταθεί μ’ ένα σκληρό και ασαφή νόμο περί Τύπου. Ορισμένοι συγγραφείς, που αντιστέκονταν με τη σιωπή τους, αποφασίζουν να εμφανιστούν ομαδικά, δημοσιεύοντας κείμενα τα οποία μέσω της αλληγορίας, της ειρωνείας και του υπαινιγμού στρέφονται εναντίον της (δικτατορίας). Ο Στρατής Τσίρκας είναι ένας απ’ τους εμψυχωτές και πρωτεργάτες αυτής της πρωτοβουλίας που συσπειρώνει συγγραφείς από όλο το φάσμα των αντιδικτατορικών πολιτικών δυνάμεων, τάσεων και αποχρώσεων. Η Νανά Καλλιανέση αναλαμβάνει την εκτύπωση του τόμου με τίτλο Δεκαοχτώ κείμενα. Υπεύθυνοι εκδότες, όμως, για να προστατευτεί η Νανά, σύμφωνα με το νόμο είναι οι Μανόλης Αναγνωστάκης, Αλέξανδρος Αργυρίου, Νίκος Κάσδαγλης, Αλέξανδρος Κοτζιάς, Τάκης Κουφόπουλος, Ρόδης Ρούφος, Θ.Δ. Φραγκόπουλος. Γράφει η Νινέττα Μακρυνικόλα: “Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1970 και γνώρισε τεράστια επιτυχία, αν ληφθούν υπόψη τα δεδομένα της εποχής. Η πρώτη έκδοση, για την οποία τυπώθηκαν 3.000 αντίτυπα, εξαντλείται μέσα σε έναν μήνα. Στον κολοφώνα, βέβαια, αναφέρεται ένα τιράζ μόνο 1.000 αντιτύπων, επειδή υπήρχε ο φόβος της κατάσχεσης. Σε έξι μήνες έχουν εξαντληθεί τέσσερις εκδόσεις, δηλαδή 12.000 αντίτυπα”.
Ξεφύλλιζα συγκινημένη το βιβλίο, από το ένα κείμενο στο άλλο, εντυπωσιασμένη με τον “Γύψο” του Θανάση Βαλτινού, τις “Νύχτες” του Τάκη Σινόπουλου και με τα ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη ψηλά στον ουρανό σαν προσευχή. Η έκδοση χαιρετίστηκε με εγκωμιαστικά σχόλια στο εξωτερικό, ξένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί αναφέρονται στο βιβλίο με ενθουσιασμό, ολόκληρο ή αποσπασματικά μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες. Και δεν αποκλείεται σ’ αυτήν ακριβώς την απήχησή του να οφείλεται το γεγονός της μη κατάσχεσής του από το δικτατορικό καθεστώς. …
Και χειμώνα του 1971, με προμετωπίδα το στίχο του Σολωμού “Αλλά θεά δεν ημπορώ ν’ ακούσω τη φωνή σου”, εκδίδεται ο δεύτερος συλλογικός τόμος: Νέα Κείμενα. Όπως στα Δεκαοχτώ κείμενα προτασσόταν το αδημοσίευτο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη “Οι γάτες τ’ Άι Νικόλα”, εδώ προτάσσεται το χορικό του Γιάννη Ρίτσου, γραμμένο το δίμηνο Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου 1969, “Ο αφανισμός της Μήλος”. Και τον επόμενο χειμώνα ακολουθούν τα Νέα Κείμενα .2, που άνοιγαν με τη δήλωση του Γιώργου Σεφέρη της 28ης Μαρτίου 1969 και το ποίημά του “Επί ασπαλάθων”, γραμμένο στις 31 Μαρτίου 1971. Στους δυο αυτούς τόμους φιλοξενούνται, μεταξύ άλλων, και κείμενα φυλακισμένων ή μόλις αποφυλακισμένων (Γεωργίου Αλέξανδρου Μαγκάκη, Σπύρου Πλασκοβίτη, Στέλιου Νέστορος, Παύλου Ζάννα, Ανδρέα Λεντάκη, Θανάση Παπαδόπουλου, Λευτέρη Κανέλλη) ή αυτοεξόριστων (Μαντώ Αραβαντινού, Τατιάνα Γκρίτση Μιλλιέξ). Από τα Νέα Κείμενα. 2 αίσθηση είχαν προκαλέσει τα τρία διηγήματα του Μάριου Χάκκα (“Ένα κορίτσι”, “Το ψαράκι της γυάλας”, “Ο Γιάννης το θεριό-μυρμήγκι”) και το διήγημα του Νίκου Κάσδαγλη “Μακάριοι οι ελεήμονες ότι αυτοί ελεηθήσονται”, με θέμα το κολαστήριο της Μακρονήσου. …
Κορύφωση της όλης προσπάθειας θα είναι η έκδοση του μηνιαίου περιοδικού Η Συνέχεια. Σύμφωνα με το νόμο, υπεύθυνοι εκδότες δηλώνουν οι Αλέξανδρος Αργυρίου, Αλέξανδρος Κοτζιάς και Δημήτρης Μαρωνίτης. Μάρτιο του 1973 κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του περιοδικού και τον επόμενο μήνα συλλαμβάνεται για τρίτη φορά στη διάρκεια της (δικτατορίας) ο πανεπιστημιακός Δημήτρης Μαρωνίτης. …
Το μηνιαίο περιοδικό Συνέχεια συνεχίζει να εκδίδεται ως τον Οκτώβριο του 1973. Οκτώ συνολικά τεύχη, που επρόκειτο να γίνουν “συλλεκτικά”, μιας και το ένατο θα το προλάβουν τα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Στις μέρες που έρχονται … το περιοδικό θα κλείσει και τα τεύχη του θα κατασχεθούν».
Προσθέτω πως το κείμενο της συγγραφέως Μάρως Δούκα, απ’ όπου απέσπασα όσα παραπάνω καταχώρησα, έχει δημοσιευθεί στο Αρχειοτάξιο 14, Οκτώβριος 2012, σελ. 48-59.
Κώστας Π. Παντελόγλου
