Το ερώτημα του τίτλου δε θα έπρεπε να υπάρχει, τίθεται ωστόσο από δελτία τύπου που διακινούνται σε σχέση με εκκλησιαστικές δραστηριότητες στον Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής στην … Καλογραίζα.
Από πού κι ως πού με “αι” κι όχι με “ε”, θα πρέπει να μας το εξηγήσει ο μάλλον ετυμολογών συντάκτης των δελτίων τύπου. Ωστόσο πλήθος παλαιών γραπτών πηγών γράφουν πάντα την Καλογρέζα με έψιλον. Ήδη το 1854, ο Διονύσιος Σουρμελής στην πρώτη έκδοση του βιβλίου του Αττικά ή περί Δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως, Εν Αθήναις, Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, σελ. 99 γράφει: “Καλείται δε ο τόπος ούτος από των χρόνων των Σταυροφόρων Δουκών των Αθηνών Καλογράνης, και κατά αλβανικήν κατάληξιν Καλογρέζα, ήτις και επεκράτησεν”.
Η μετονομασία σε … Καλογραίζα μάλλον βασίζεται στην ετυμολογία που προτείνεται αλλού, όπου συνδέεται το όνομα της περιοχής με την τοποθεσία που πέθανε η Αγία Φιλοθέη (Καλογραία). Ο Σουρμελής δε λέει κάτι για καλογραίες, αν και αναφέρεται στην Αγία Φιλοθέη και τη σχέση της με την ευρύτερη περιοχή. Λέει όμως κάτι άλλο: “Εις τοιαύτα λάθη περιπίπτουσιν όσοι επιχειρούσιν ν’ ανακαλύψωσιν ονόματα Ελληνικά τεθαμμένα εις τόπον όπου εβασίλευσεν ο βαρβαρισμός της γλώσσης, ο τουρκισμός, ο αλβανισμός, και εν τούτοις ο φραγκισμός ο σταυροφορικός”.
Βεβαίως στον Σουρμελή έχει ασκηθεί κριτική για επιπολαιότητα στους δικούς του ετυμολογικογεωγραφικούς προσδιορισμούς των θέσεων των αρχαίων δήμων της Αττικής. Ωστόσο, ήδη απ’ τα μέσα του 19ου αιώνα το τοπωνύμιο της Καλογρέζας γράφεται με έψιλον και άρα η “Καλογραίζα” είναι νέο φρούτο, ανύπαρκτο μέχρι σήμερα και θα όφειλε να διορθωθεί.
π.
