Τίνος είναι αυτή η ήττα;

Είναι γεγονός ότι η κεντρική εξουσία δια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής αποφάσισε να εξευτελίσει τη δημοτική αρχή Νέας Φιλαδέλφειας-Νέας Χαλκηδόνας. Κάποιοι εντός πόλης επιχαίρουν γι’ αυτό, λες κι ο μόνος θιγμένος είναι ο νυν δήμαρχος και η παράταξή του. Κάνουν λάθος: το πραγματικό και μακροπρόθεσμο πολιτικό πρόβλημα αφορά το σύνολο της πόλης και ως εκ τούτου και τους ίδιους τους επιχαίροντες, για μια σειρά από λόγους.

Υπάρχει σε πρώτο χρόνο το πραγματικό πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, μέχρι να φτιαχτούν οι νέες εγκαταστάσεις της υπηρεσίας καθαριότητας. Μένει να δούμε αν οι ανακοινώσεις της δημοτικής αρχής περί χρηματοδοτήσεων, αγορών οικοπέδων κλπ. θα υλοποιηθούν άμεσα ή αν το πρόβλημα θα χρονίσει. Το γεγονός ότι οι επιχαίροντες τρίβουν τα χέρια τους επειδή αυτή η βόμβα έσκασε στα χέρια που έσκασε, δείχνει ότι δεν έχουν το παραμικρό ενδιαφέρον για τις πραγματικές συνθήκες ζωής των ανθρώπων της πόλης μας.

Δεύτερο και πιο σημαντικό, είναι το μήνυμα που στέλνει η κεντρική εξουσία, χέρι-χέρι με τον Μελισσανίδη: Ότι στο μέλλον κάθε δήμαρχος θα υποστεί ανάλογους οργανωμένους εξευτελισμούς αν τολμήσει να αρθρώσει λέξη για τις επόμενες στοχεύσεις αυτού του επιχειρηματία σε αυτή την πόλη – αλλά και για κάθε στόχευση άλλων μεγαλοεπιχειρηματιών σε άλλους δήμους, στην οποία οι διαχειριστές της κεντρικής εξουσίας θα έχουν λόγους να υποτάσσονται.

Ο τσαμπουκάς των κυβερνώντων στην εποχή των μνημονίων στρέφεται ευθέως εναντίον των υπαρχόντων θεσμών αυτοδιοίκησης. Οι θεσμοί αυτοί είναι προβληματικοί, το καλλικρατικό πλαίσιο λειτουργίας τους περιοριστικό και ανελεύθερο κι οι περισσότεροι αιρετοί είναι ανίκανοι να κατανοήσουν την πολιτική δυναμική της τοπικής οργάνωσης της κοινωνικής ζωής, για λόγους που δε σχετίζονται μόνο με τα ατομικά τους ελλείμματα· όμως η κεντρική εξουσία μάς λέει ξεκάθαρα ότι ακόμη κι αυτή η στρεβλή κι ασθμαίνουσα αυτοδιοίκηση πρέπει να εξαφανιστεί, μαζί με την ιδέα της αυτοδιοίκησης. Στη θέση της μάς καλεί να αποδεχτούμε έναν επικίνδυνο κορπορατισμό, γιατί, όπως επιμένουν πολλοί, “πρέπει να ενωθεί η πόλη”.

Στην ουρά της απαξίωσης των δημοτικών αρχών από το κράτος και τα μεγαλύτερα επιχειρηματικά συμφέροντα, προσκολλώνται και τα μικρότερα συμφέροντα που βάζουν το άμεσο κέρδος τους πάνω από τη μεσομακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των πόλεων υπό το βάρος των δραστηριοτήτων τους. Στην περίπτωση της Νέας Φιλαδέλφειας δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις πιέσεις που ασκούν αυτά τα συμφέροντα στην καρδιά της πόλης, στον προστατευόμενο προσφυγικό συνοικισμό.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα για γερά στομάχια (που απ’ ό,τι φαίνεται η πόλη μας δε διαθέτει αρκετά), από εδώ και πέρα πρόθυμοι να διεκδικήσουν τη θέση του δημάρχου δε θα είναι οι φιλόδοξοι γενικώς, αλλά μόνο οι φιλόδοξοι που θα λένε ναι σε όλα. Το επίπεδο της πολιτικής εκπροσώπησης θα πέσει, ενώ ο ήδη λειψός πολιτικός διάλογος θα εκπέσει σε υμνητικές μωρολογίες (ήδη έχουμε τέτοια δείγματα) των οποίων ο αντίλογος θα αυτοκαταστέλλεται υπό το φόβο της κλοτσοπατινάδας. Στο μέλλον που μας επιφυλάσσεται, δε θα χρειαστεί να ξανακλείσουν ποτέ τα μικρόφωνα σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου· ποιος θα μιλά, έστω κι έτσι; Τα πραγματικά δημοτικά ζητήματα που απασχολούν τους κατοίκους της πόλης δε θα βρίσκουν λύσεις στα αρμόδια τοπικά όργανα, διότι αυτά τα όργανα δε θα είναι επί της ουσίας αρμόδια για να επιλύσουν τα δημοτικά ζητήματα, αλλά θα κάνουν άλλες δουλίτσες.

Ο εξευτελισμός της δημοτικής αρχής από την κεντρική εξουσία στη Νέα Φιλαδέλφεια μπορεί να είναι εντυπωσιακός στη μορφή του, δεν είναι όμως πρωτόγνωρος. Και βέβαια κάθε δήμαρχος που έχει μια κάποια εμπειρία των ευθυνών του δήμου ως οργανισμού και στοιχειώδη συνείδηση (ή και αίσθημα αυτοσυντήρησης), διαμαρτύρεται προς την κεντρική εξουσία, όπως ιστορικά διαμαρτύρονται προς αυτήν και τα συλλογικά όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, που δήλωσε το εξής για την ίδρυση της “Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.”, υπό την εποπτεία των επισήμων hitmen της κυβέρνησης, Αλέκου Φλαμπουράρη και Χρήστου Σπίρτζη (4/4/2018): “Η κυβέρνηση δυστυχώς συνεχίζει, και μάλιστα με τον πιο ακραίο και απροκάλυπτο τρόπο, την πάγια πολιτική των προκατόχων της, να κρατούν τον πρώτο Δήμο της χώρας καθηλωμένο σε ρόλο απλού παρατηρητή σε κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τα του οίκου του”. Ο Γιώργος Καμίνης έχει δίκιο σ’ αυτό, αλλά δεν κομίζει γλαύκα εις Αθήνας: η υποβάθμιση κι ο εξευτελισμός των δημοτικών αρχών από την κεντρική εξουσία για χάρη επιχειρηματικών συμφερόντων έχει ιστορική συνέχεια και η “πρώτη φορά Αριστερά” των συριζαίων δεν είναι ούτε πρωτότυπη, ούτε εξαίρεση.

Τεκμήρια της ουσιωδέστερης πρόκλησης για κάθε αιρετό της αυτοδιοίκησης που σέβεται τους ψηφοφόρους του υπάρχουν πολλά, σε όλη την ιστορία του νεοελληνικού κράτους. Ο Κώστας Π. Παντελόγλου με τις εκδόσεις του Ιστορικού Αρχείου Τοπικής Αυτοδιοίκησης επί δεκαετίες έχει τεκμηριώσει αυτήν ακριβώς την πορεία της διελκυστίνδας μεταξύ κεντρικής και τοπικής εξουσίας. Θ’ άξιζε όσοι εμφανίζουν την όξυνση μιας πάγιας κρατικής συμπεριφοράς προς τον υπήκοο δήμο ως αποτυχία της τακτικής της δημοτικής μας αρχής σήμερα, να διαβάσουν την έκδοση Εικόνα αμυδρά του συντελεσθέντος κλονισμού της δήθεν Αυτοδιοικήσεως εν τω ∆ήμω και τη Πόλει των Αθηνών, Εκδόσεις Παντελόγλου, 1995, όπου ένας εμβληματικός επί εικοσαετία προπολεμικός δήμαρχος Αθηναίων διεκτραγωδεί τους εξευτελισμούς που του επιφύλαξε το ελληνικό κράτος κατά τη μακρά δημαρχιακή θητεία του. Ας αναφέρουμε εδώ το αξιοσημείωτο παράδειγμα της σύμβασης που υπέγραψε το ελληνικό κράτος με τον επιχειρηματία Ούλεν δια της οποίας μεταβιβάζονταν στον δεύτερο όλες οι υδρευτικές υποδομές και εγκαταστάσεις του Δήμου Αθηναίων, ερήμην του ιδίου – και σαν να μην έφτανε αυτό “τοιαύτη αντελήφθη την δικαιοδοσίαν του [ο Ούλεν] έναντι του Δήμου, ώστε, άμα αναλαβών την επιχείρησιν, ήλθε και εις το Δημαρχείον, δια να καταλάβη και τα γραφεία της καταργηθείσης δημοτικής υδραυλικής υπηρεσίας, οίκημα και έπιπλα, ως περιελθόντα δια της συμβάσεως εις αυτόν”.

Αθωώνεται η σημερινή δημοτική αρχή Νέας Φιλαδέλφειας-Νέας Χαλκηδόνας για τους χειρισμούς της; Κάθε άλλο! Αλλά αν θέλει κανείς να μιλά για τα πραγματικά προβλήματα κι όχι να επενδύει ευκαιριακά στις εντυπώσεις, θα πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει την πολιτική από το τσαλαβούτημα. Σ’ αυτό, βέβαια, η δημοτική αρχή δε διαφέρει από αυτούς που της ασκούν εφήμερη κριτική. Είναι κρίμα για τους κατοίκους της πόλης, που έχουν ανάγκη ουσιώδους πολιτικής· αλλά είναι και μια ευκαιρία γι’αυτούς να κινητοποιηθούν για να βρουν τρόπο να τη διαμορφώσουν από μόνοι τους.

π.