(ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΓΙΑ ΜΕΡΙΚΟΥΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΣΤΑΛΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1944 ΜΕ ΤΟΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΕΚΕΙ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ)
Νομικός εκ των διακεκριμένων ο Αντώνης Καστρινός. Στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής βγήκε στο βουνό – στην Ελεύθερη Ελλάδα που ισχυρός έπνεε ο άνεμος της εθνικής, κοινωνικής και πολιτικής αναδημιουργίας.
Είδε από κοντά, έζησε τα γεγονότα, πήρε μέρος και στην δημιουργία μερικών απ’ αυτά ειδικά στους τομείς της Λαϊκής Δικαιοσύνης και της Αυτοδιοίκησης.
Υπηρέτησε την μεγάλη υπόθεση της Εθνικής μας Αντίστασης κατέχοντας καίρια θέση στο Δικαστικό του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ. Από την θέση του αυτή βοήθησε στην σύνταξη των Κωδίκων της Λαϊκής Δικαιοσύνης και Αυτοδιοίκησης και με τις εγκυκλίους που απέστειλε διευκρίνιζε με υψηλό αίσθημα ευθύνης το πνεύμα της εφαρμογής τους.
Την υπογραφή του φέρει το ευρείας αντιλήψεως “να εκλεγούν οι καλύτεροι”, μπροστά στις εκλογές για την ανάδειξη εκείνων που θα διοικούσαν τις τοπικές υποθέσεις στον χώρο της Ελεύθερης Ελλάδας.
Ο Αντώνης Καστρινός όμως δεν περιορίστηκε στα όσα έπραξε στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής στην Ελεύθερη Ελλάδα. Μας άφησε για όλα αυτά και μαρτυρία πολύτιμη. Βρίσκεται δημοσιευμένη στο περιοδικό “Ιστορική Επιθεώρησις”, που εξέδιδε ο Αντιστασιακός παράγοντας Κομνηνός Πυρομάγλου την προδικτατορική περίοδο – στα πρώτα του τεύχη που κυκλοφόρησαν το 1963 – με τον τίτλο “Λαϊκή Δικαιοσύνη και Αυτοδιοίκησις εις την Ελεύθερην Ελλάδα (1941-1945)”. (Πριν την “Ιστορικήν Επιθεώρησιν” ο Κομνηνός Πυρομάγλου είχε κυκλοφορήσει 43 τεύχη του “Ιστορικού Αρχείου Εθνικής Αντιστάσεως”, αρχής γενομένης τον Μάρτιο του 1958. Την Κατοχή ήταν υπαρχηγός του ΕΔΕΣ).
Μα και πρωτύτερα ο Αντώνης Καστρινός είχε φροντίσει να δει το φως της δημοσιότητας το έργο που πραγματοποιήθηκε στον χώρο της Ελεύθερης Ελλάδας τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής. Αυτός ήταν που έδωσε στον Δ. Ζέππο όλα τα υλικά και τις αναγκαίες πληροφορίες, ώστε να γίνει δυνατό αυτός να γράψει την εργασία του με τον τίτλο “Λαϊκή Δικαιοσύνη εις τας Ελευθέρας Περιοχάς της υπό Κατοχήν Ελλάδος”, που κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1945 και αναφέρεται φυσικά και στην Λαϊκή Αυτοδιοίκηση. (Τους μεταπολιτευτικούς χρόνους η εργασία αυτή του Δ. Ζέππου κυκλοφόρησε από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης).
Έκρινε ο Αντώνης Καστρινός ότι αν ένας αστός επιστήμονας αναφερόταν στην Λαϊκή Δικαιοσύνη και Αυτοδιοίκηση της Ελεύθερης Ελλάδας με τρόπο αντικειμενικό, ευκολότερη θα ήταν η γενικότερη αναγνώριση του επιτελεσθέντος έργου τα χρόνια εκείνα, μα και η ανάδειξη της Λαϊκής Δικαιοσύνης και Αυτοδιοίκησης σε θεμελιώδεις θεσμούς του δημοσίου βίου των Ελλήνων κατά την μεταπολεμική περίοδο.
Έπραξε σωστά νομίζω. Η Λαϊκή Δικαιοσύνη και Αυτοδιοίκηση ακόμη και μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945) επιζούσαν σε αρκετά μέρη της Ελλάδος – άλλωστε έρχονταν από τα βάθη αιώνων Ελληνικής ιστορίας.
Εκείνο που κάνει εντύπωση είναι πως κατά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, οι τα πρώτα φέροντες τότε στην παράταξη των ηττημένων του Δεκέμβρη 1944 άφησαν έκθετο ένα δημιούργημα της συνειδητής κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας, που ωστόσο είχε συναντήσει ευρεία την λαϊκή κατάφαση: την Λαϊκή Δικαιοσύνη και Αυτοδιοίκηση δηλαδή.
Και ο Δ. Ζέππος στην ωραία μελέτη του, την συνταχθείσα με πλουσία την συμβολή του Αντώνη Καστρινού, το επiσημαίνει αυτό – έχει νομίζω σημασία να γίνει γνωστό, αν δεν είναι, πως ο Δ. Ζέππος ήταν τον καιρό της Απελευθέρωσης Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης…
Σχετικά με το ότι η Λαϊκή Δικαιοσύνη και Αυτοδιοίκηση ήταν δημιούργημα της συνειδητής κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας παραπέμπω στον Γεωργούλα Μπέικο, τον πρωτεργάτη των δύο θεσμών και συντάκτη του πρώτου Κώδικα, του “Κώδικα Ποσειδώνα” (Δεκέμβριος 1942) – σχετικά δημοσιεύματά του έχουν δει το φως της δημοσιότητας, στην διαδρομή του χρόνου, στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, αλλά τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης κυκλοφόρησαν και δύο βιβλία του Γεωργούλα Μπέικου:
- Το πρώτο, συνοπτικότερο, έχει τίτλο “ΕΑΜ και Λαϊκή Αυτοδιοίκηση” και υπότιτλο “μια προσωπική μαρτυρία για τον θεσμό όπως εφαρμόστηκε στην ελεύθερη Ευρυτανία”. Εκδόθηκε από την ΕΚΟΝ “Ρήγας Φεραίος” Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 1976, ένα χρόνο από τον θάνατο του Γεωργούλα Μπέικου (13 Σεπτεμβρίου 1975).
- Το δεύτερο, ογκωδέστατο (πάνω από χίλιες σελίδες), πρωτοκυκλοφόρησε σε δυο τόμους από τις Εκδόσεις Θεμέλιο το έτος 1979 με τίτλο “Η Λαϊκή Εξουσία στην Ελεύθερη Ελλάδα”.
ο
Και τώρα οι σύντομες αναφορές που υποσχέθηκα με το εντός παρενθέσεως τμήμα του τίτλου του σημερινού μου γραφτού:
- Πρώτα-πρώτα να αναφέρω ότι ο επιφανής Φιλαδελφειώτης διακεκριμένος νομικός, αλλά και καλός γνώστης των οικονομικών και της οικονομικής ιστορίας της Ελλάδος, Παντελής Ραπτάρχης, στέλεχος του ΕΑΜ, βγήκε στην Ελεύθερη Ελλάδα την άνοιξη του 1944 προς υποστήριξιν του έργου της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) – της Κυβέρνησης του Βουνού δηλαδή, και ειδικότερα της Γραμματείας Δικαιοσύνης (του Υπουργείου Δικαιοσύνης δηλαδή). Ο Παντελής Ραπτάρχης επανήλθε από την Ελεύθερη Ελλάδα οκτώ μήνες μετά, με την Απελευθέρωση.
- Δεύτερον, σημειώνω ότι η θεία μου Βαλεντίνη Παντελόγλου, αδελφή του πατέρα μου, δασκάλα στέλεχος της ΕΠΟΝ, βγήκε και εκείνη την άνοιξη του 1944 στην Ελεύθερη Ελλάδα, ενταχθείσα στον μηχανισμό του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, που στενή είχε την σχέση με τον μηχανισμό της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης – της Κυβέρνησης του Βουνού δηλαδή. Επανήλθε στην Νέα Φιλαδέλφεια με την Απελευθέρωση.
- Τέλος, προσθέτω ότι ο πατέρας μου Παντελής Παντελόγλου, από τους πρώτους κατοίκους της Νέας Φιλαδέλφειας και πολεμιστής στην πρώτη γραμμή στο Αλβανικό Μέτωπο μετά την επίθεση των Ιταλών στις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι την κατάρρευση του μετώπου με την επίθεση των Γερμανών στις 6 Απριλίου 1941, υπεύθυνος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Νέα Φιλαδέλφεια, βγήκε και εκείνος στην Ελεύθερη Ελλάδα την άνοιξη του 1944, όπου φοίτησε στην Σχολή Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, ενταχθείς εν συνεχεία στο 34ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Πάρνηθα). Ο πατέρας μου προοριζόταν για αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, που ήταν υπό συγκρότηση τότε, προταθείς από τον ΕΛΑΣ – μεσολάβησαν ωστόσο οι γνωστές εξελίξεις και τα γεγονότα του Δεκέμβρη 1944 που κατέστησαν φυσικά κάτι τέτοιο αδύνατο να συμβεί…
Κώστας Π. Παντελόγλου
