Από δημοσίευση του Χρύσανθου Χρήστου στο περιοδικό “Η Λέξη” (τεύχος 112, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 1992) είναι όσα ακολουθούν:
“Στον Θωμά Θωμόπουλο (1873-1937), ζωγράφο και γλύπτη, που γεννήθηκε στη Σμύρνη, κοντά στα άλλα χρωστάμε και την αποκάλυψη της δεύτερης περιόδου του Χαλεπά, με τη διάλεξή του στην Ακαδημία Αθηνών. Καλλιτέχνης με πολλά ενδιαφέροντα, ο Θωμόπουλος μάς έχει δώσει μια σειρά χαρακτηριστικά έργα του, όπως τον ανδριάντα του Χαριλάου Τρικούπη στην Παλαιά Βουλή, το άγαλμα της Ελευθερίας στο Ακρωτήρι των Χανίων, πολλές προτομές και επιτύμβια. Είναι ακόμη αυτός που μας διέσωσε στοιχεία για τον Συμεών Σαββίδη (μαθητή του Νικηφόρου Λύτρα και του Γύζη, που έζησε από το 1858 έως το 1927) και μας εγνώρισε το έργο του Ι. Βιτσάρη, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια του καλλιτεχνικού πνεύματος, με ομιλίες του και τη διδασκαλία του στη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1911 ως το 1937. (…)
Αλλά Μικρασιάτης είναι και ένας από τους τρεις πατέρες της νεοελληνικής τέχνης (*), ο Κωνσταντίνος Μαλέας (1878-1928), που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη και το Παρίσι. Μάλιστα με τον Μαλέα δεν έχουμε μόνο ένα από τους πιο γνήσιους δημιουργούς μας, αλλά και ένα από τους μεγαλύτερους τοπιογράφους της Ευρωπαϊκής τέχνης. Σχηματοποίηση και εσωτερικότητα, έμφαση στην εκφραστική δύναμη του χρώματος και ποιότητα των διατυπώσεών του, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων του. Σε έργα που αναφέρονται σε όλες σχεδόν τις ελληνικές περιοχές, των οποίων ο Μαλέας κατορθώνει να δώσει την ψυχή τους.
(*) Πατέρας της νεοελληνικής τέχνης, μαζί με τον Παρθένη και τον Μπουζιάνη, καλλιτέχνες καθοριστικών τύπων που ανοίγουν το δρόμο σε δημιουργούς μας του 20ου αιώνα”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
