Όσα ακολουθούν είναι αποσπασμένα από ομιλία του Ριχάρδου Σωμερίτη στην εκδήλωση του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ, την αφιερωμένη στο δημοσιογραφικό έργο του Γιάννη Μαρή, που πραγματοποιήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2014:
“Ομολογώ ότι κάθε φορά που γίνεται λόγος για την εφημερίδα αυτή, αλλά πιο συχνά και για τον Γιάννη [Μαρή], ειλικρινά συγκινούμαι. Γιατί η Μάχη είναι συνδεδεμένη με την οικογενειακή μου ιστορία. Και ο Γιάννης [Μαρής] ήταν το πρώτο δημοσιογραφικό αφεντικό μου, όταν το 1948, προτού τελειώσω το Γυμνάσιο, επέλεξα τη δημοσιογραφία.
Η Μάχη είναι συνδεδεμένη στενά με τον πατέρα μου τον Στράτη Σωμερίτη … [ο οποίος] ανέλαβε τη διεύθυνση της εφημερίδας από το 1942 [παράνομη] ως το 1949.
Από τη νόμιμη μεταπολεμική, αλλά συνεχώς κυνηγημένη Μάχη, όμως, που διακινούσα στους δρόμους τρώγοντας κάθε τόσο ξύλο, ξεκίνησα δεκαεφτά ετών και τη δημοσιογραφική μου ζωή, με δάσκαλους ανθρώπους αξιόλογους, όπως ο Γιάννης [Μαρής], ο Μανούσος Πλουμίδης, ο Σπύρος Μαρκόπουλος και ο διευθυντής σύνταξης – όταν η εφημερίδα ξανάγινε καθημερινή – ο μέγας Γιώργος Καράντζας. …
Ο Γιάννης ήταν αρχικά υπεύθυνος για τα πολιτιστικά, στα οποία η εφημερίδα είτε ως εβδομαδιαία είτε ως καθημερινή απέδιδε πολύ μεγάλη σημασία. … Ο Γιάννης είχε μεγάλη γενική παιδεία, είχε σπουδάσει νομικά στη Θεσσαλονίκη, ήταν λάτρης του κινηματογράφου και της ιστορίας του, ήταν προικισμένος με οξύτατο χιούμορ και αυτός έγραφε τα μικρά … σχόλια που έκαναν πάταγο. Είχε και σπουδαίες σχέσεις. Με εισήγαγε στο πατάρι του Λουμίδη, στην οδό Σταδίου, μια ζώσα πολυσυλλεκτική Ακαδημία, μια όαση ελευθερίας μέσα στον Εμφύλιο, όπου γνώρισα την ελίτ της τότε Αθήνας, τους ποιητές, τους πεζογράφους, τους διανοούμενους. Τον Βάρναλη, τον Κοσμά Πολίτη, τον Ελύτη, τον Λέοντα Κουκούλα, τόσους άλλους, όπως τον Ουράνη ή τον Σεφέρη…
Φυσικά πρέπει να αναφέρω και την Μακρόνησο, που η Μάχη με τον Γιάννη τότε αρχισυντάκτη, κατάφερε να αποκαλύψει με αδιάσειστα στοιχεία και μαρτυρίες. Δύο στελέχη της Μάχης βρέθηκαν στα δικαστήρια: ο Γιάννης, που είχε την πρώτη ευθύνη οργάνωσης και συντονισμού της πολύμηνης έρευνας, και ο Γιάννης Σπυριδάκης, ειδικός στα εργατικά… Τελικά το κατηγορητήριο εναντίον τους κατέρρευσε, δεν καταδικάστηκαν, και μαζί με το κατηγορητήριο κατέρρευσε σύντομα πια και το κάτεργο [της Μακρονήσου], ο “νέος Παρθενώνας”.
Νομίζω ότι, μαζί με τις αποκαλύψεις της Ελευθερίας για τη Δίκη των Αεροπόρων, τις αποκαλύψεις της Αυγής με τον Γιάννη Βούλτεψη, του Βήματος με τον Γιώργο Ρωμαίο, αλλά και πάλι της Ελευθερίας με τον Γιώργο Μπέρτσο για τους δολοφόνους του [Γρηγόρη] Λαμπράκη, η υπόθεση της αποκάλυψης της αλήθειας για την Μακρόνησο, θα έπρεπε να διδάσκεται σε όλους τους νέους δημοσιογράφους. Για να μαθαίνουν ότι και ο ελληνικός τύπος έχει στο ενεργητικό του δύσκολα, επικίνδυνα και λαμπρά Γουότεργκεϊτ. …
… Η Μάχη ήταν όργανο του ΣΚ-ΕΛΔ, από τα ιδρυτικά [κόμματα] του ΕΑΜ, αλλά που στον Εμφύλιο αποπειράθηκε τον διάλογο για την ειρήνη, τη δημοκρατία, την κοινωνική πρόοδο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το ΚΚΕ την καταπολεμούσε. Η κυβερνώσα δεξιά ήθελε να την απαγορεύσει ως “συνοδοιπορική”. Το εμπόδισε αυτό η Σοσιαλιστική Διεθνής. …”
Προσθέτω τώρα πως ολόκληρη η ομιλία του Ριχάρδου Σωμερίτη για τον Γιάννη Μαρή της εφημερίδας Μάχη έχει δημοσιευθεί στο βιβλίο που επιμελήθηκε ο Κώστας Θ. Καλφόπουλος και κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη τον Μάιο του 2016 με τίτλο 18 κείμενα για τον Γιάννη Μαρή. Ο άνθρωπος. Το έργο. Η εποχή (βλ. σελ. 16-23).
Κώστας Π. Παντελόγλου
