Το χρονογράφημα, γράφει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Α. Λεονταρίτης (*) “καλιέργησαν στον ελληνικό τύπο κορυφαίες πνευματικές φυσιογνωμίες”, αλλά “δυστυχώς στις μέρες μας έσβησε”. Και σχολιάζει: “Αποτελεί κι αυτό δείγμα όχι μόνο για το πόσο έχει πέσει η ποιότητα των εντύπων, αλλά και για το πόσο “αντιπνευματική” κατάντησε η εποχή μας”, ενώ συνεχίζει μ’ αυτά τα λόγια: “Ίσως κάποιοι απορήσουν: “Μα, είναι απαραίτητο το χρονογράφημα σε μια εφημερίδα;”. Την απάντηση είχαν δώσει κορυφαίοι του είδους. Ο Παύλος Παλαιολόγος πίστευε ότι: “Εάν θεωρείται απαραίτητον στο σπίτι σας τον πίνακα, το μπιμπλώ, το ράδιο, κάθε τι που δεν εξυπηρετεί πρακτική ανάγκη, τότε ασφαλώς είναι και το χρονογράφημα απαραίτητο…”. Ο Αλέκος Λιδωρίκης τόνιζε ότι “Το χρονογράφημα είναι ένας εμπλουτισμός της ύλης της εφημερίδος, είναι το φρεσκάρισμα, είναι η επικοινωνία με το αναγνωστικό κοινόν έξω από την αρθρογραφικήν και ειδησεογραφικήν βαρύτητα. Είναι σαν να πούμε μια “εντίμ” συνομιλία, έστω κι αν ξεκινάει από τον μονόλογον…”.
Ο Παναγιώτης Παπαδούκας θεωρούσε επίσης το χρονογράφημα απαραίτητο στην εφημερίδα και υπογράμμισε: “… Το γεγονός άλλωστε ότι όλες οι εφημερίδες έχουν χρονογράφημα, μερικές μάλιστα και δύο, είναι η φυσικώτερη απόδειξις του απαραιτήτου…”. Το ίδιο επίστευαν ο Κωστής Μπαστιάς και ο Αλέκος Σακελλάριος. Όταν μετά την μεταπολίτευση με ταχύ ρυθμό οι εφημερίδες – οι περισσότερες τουλάχιστον – άλλαξαν μορφή και απογυμνώθηκαν από κάθε “πνευματικότητα” πρώτη τους δουλειά ήταν ν’ απαλλαγούν από το χρονογράφημα, είδος που προϋποθέτει και λογοτεχνικό τάλαντο.
… το χρονογράφημα ήταν παράδοση για τον ελληνικό τύπο. Το ετίμησαν ονόματα σαν του Ροΐδη, του Κακλαμάνου, του Επισκοπόπουλου, του Κονδυλάκη, του Παλαμά, του Καμπούρογλου και τόσων άλλων κορυφαίων της πένας. Ο Σπύρος Μελάς έλεγε ότι “Πρόκειται για εντυπώσεις άμεσες και ζωντανές, που μένουν φευγαλέες και εφήμερες, ακριβώς σαν αυτές τις κατασκευές των μικρών παιδιών στις αμμουδιές, που τις σαρώνει το πρώτο κύμα. Δημιουργίες αλαφρές, χωρίς επαύριο, χωρίς το καταστάλαγμα του χρόνου και την προοπτική των αποστάσεων. Κι όμως, σ’ αυτό το εφήμερο είδος πόσοι κορυφαίοι του πνεύματος δεν βάλανε κάτι περισσότερο από το πνεύμα τους, την ψυχή τους την ίδια;”. Και θυμόταν πάντα τα λόγια του Κονδυλάκη: “… Δεν ξέρω τι σημαίνει χρονογράφημα για τους άλλους … Για μας όμως, θα πει να σερβίρουμε την ψυχή μας σε καθημερινά ψίχουλα. Ποιος από τους αναγνώστες θα βάλει ποτέ με το νου του, ότι είναι συχνά ζυμωμένα με το πιο ακριβό αίμα της καρδιάς μας; …
(*) Βλ. Γιώργος Α. Λεονταρίτης, Αυτοί οι ωραίοι άνθρωποι… Δημοσιογραφία Θέατρο – Μια εποχή, Εκδόσεις Προσκήνιο 2005, σελ. 51-52.
Κώστας Π. Παντελόγλου
