Όσα ακολουθούν είναι απόσπασμα από την χειρόγραφη, επί του παρόντος, β’ επηυξημένη έκδοση – πολύτομη την υπολογίζω – του βιβλίου μου με τίτλο
ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ
η καρδιά της Νέας Φιλαδέλφειας
που σε πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε το 2016 από το Κέντρο Ιστορίας Νέας Φιλαδέλφειας:
“Στα 1931, 4 χρόνια μετά την πρώτη κατοίκηση του Συνοικισμού ποια ήταν η κατάσταση σ’ αυτόν; – ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα, που φέρει την υπογραφή Σ. Δεβάρης, κάνει λόγο για “δρόμους ομαλούς, ευπρεπείς, καλοφτιαγμένους, απολύτως καθαρούς, … με ημιμόνιμα οδοστρώματα από σίρρα σκεπασμένα με πίσσα και ψιλήν άμμο επάνω” και ακόμη ότι “τα ρείθρα κάτωθεν των πεζοδρομίων, τα οποία είναι ευρύχωρα και καθαρώτατα, είναι από μπετόν αρμέ”. Προσθέτει ότι “τα σπίτια είναι όλα αυτοτελή”, ότι δεν “υπάρχουν σπίτια κολλητά το ένα με το άλλο”, ότι “από απόψεως υγιεινής τούτο είναι σημαντικώτατον”, ότι “το σπίτι αναπνεεί και από τας τέσσαρας πλευράς του ελεύθερα”. Επισημαίνεται ότι: “εις πολύ λίγας συνοικίας της Πρωτευούσης θα έβλεπε κανείς τόση φιλοκαλία και τόση αγάπη προς την καθαριότητα όσας μαρτυρούν οι κήποι των σπιτιών αυτών”. Και συνεχίζει: ” Επειδή αρκετοί αστοί πρόσφυγες εζήτουν στέγασιν τα αρχικά σχέδια ετροποποιήθηκσαν και εις τα πρώτα σπίτια αποτελούμενα εξ ενός δωματίου μετά κουζίνας προσετέθησαν σπίτια με δύο δωμάτια και κουζίνα, και “πολυτελείας”, σπίτια με τρία δωμάτια, κουζίνα και λουτρό”.
Ο αναγνώστης του δημοσιεύματος αυτού του Ελεύθερου Βήματος, το οποίο μάλιστα απλωνόταν σε δύο συνέχειες, πληροφορούνταν ακόμη ότι “ο Συνοικισμός έχει άφθονο νερό και ιδικήν του Δεξαμενήν, η οποία δέχεται το νερό της Ούλεν”, ότι “η κίνησις (των αυτοκινήτων) επί της Λεωφόρου είναι μεγάλη ιδίως κατά τας Κυριακάς και θα έπρεπε να τοποθετηθή ένας χωροφύλαξ όπως την κανονίζη”, ότι “πολλά ατυχήματα έχουν συμβή κοντά στην γέφυρα”, ότι “αυτοκίνητα συνεκρούσθησαν, ανετράπησαν, διαβάται παρεσύρθησαν από τους τροχούς, ακόμη και δένδρο εξερριζώθηκε επί του οποίου έπεσεν ο σωφέρ εις την μέθην της ταχύτητος”. Πληροφορούνταν ότι “η Νέα Φιλαδέλφεια έχει δύο εξατάξια Δημοτικά Σχολεία. Το έν κτισθέν διά δωρεάς του Σπαθάρη και το νέο θαυμάσιον Σχολείον το οποίον ίδρυσε το Υπουργείον της Παιδείας. Έχει έξη ντους με θερμό και ψυχρό νερό, κεντρική θέρμανσιν, υπόγειον, μαγειρείον, δύο διαδοχικές ταράστες, απέραντον κήπον, υπόστεγον για γυμναστική…, μηχάνημα κινηματογράφου, είναι κτισμένο πολύ καλά, με ευρύχωρες αίθουσες παραδόσεων, φωτεινές, ευάερες, με μια λέξι ιδεώδες Σχολείον από πάσης απόψεως”. Πληροφορούνταν επίσης ότι η Νέα Φιλαδέλφεια “έχει φωτισμός εις τους δρόμους, έχει ωραίον γήπεδον προσφαιρίσεως της “Ενώσεως Κωνσταντινουπόλεως”, τυγχάνει ιδιαιτέρας φροντίδος εκ μέρους του Δήμου [Αθηναίων], που φροντίζει ανελλιπώς δια το κατάβρεγμα και την καθαριότητα του Συνοικισμού”, ότι “οι κάτοικοι … ζητούν κυρίως … Πρώτον Γυμνάσιον … Το σχέδιον ήτο όπως κτισθούν δύο πτέρυγες διώροφοι με το υπόστεγον εις το μέσον. Έγινε η μία πτέρυη και το υπόστεγον … Δευτέρον Εκκλησίαν. Ο Ναός των, η Κοίμησις Θεοτόκου, είναι παράγκα σήμερον. …”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
