Στις 19 Μαρτίου 1950 υπογράφτηκε από προσωπικότητες παγκόσμιου κύρους η Έκκληση της Στοκχόλμης, μια έκκληση για την ειρηνική συνύπαρξη των κρατών της γης, μια έκκληση καταδίκης των πυρηνικών όπλων, μια έκκληση που συνάντησε την κατάφαση των ειρηνόφιλων του κόσμου, αλλά και την οργισμένη αντίδραση των γερακιών του πολέμου όπου γης – και στην Ελλάδα φυσικά, που έβγαινε καθημαγμένη από την Κατοχή, τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο, όπου αντιδραστικοί και πολεμοχαρείς τρομοκρατούσαν πως η αποδοχή της Έκκλησης της Στοκχόλμης αποτελούσε έγκλημα καθοσιώσεως και προδοσία της πατρίδας…
Σ’ αυτές τις συνθήκες, ο πρωτομάρτυρας της Ειρήνης Νίκος Νικηφορίδης, ο οποίος κυκλοφορούσε την Έκκληση της Στοκχόλμης και μάζευε υπογραφές κάτω από το κείμενό της, δικάστηκε και καταδικάστηκε γι’ αυτή του την πράξη σε θάνατο, εκτελεσθείς στο Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης.
Σ’αυτές τις συνθήκες, υπερβαίνοντας το κλίμα του ζόφου, 23 Έλληνες διανοούμενοι και καλλιτέχνες προσυπέγραψαν την αποδοχή της Έκκλησης της Στοκχόλμης, αποδοχή που βρήκε τη θέση της στην πρώτη σελίδα (κορυφή δεξιά) στην εφημερίδα της “ορθόδοξης” αριστεράς “Ο Δημοκρατικός” την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου 1950 – ας διαβαστεί με προσοχή, διότι συνιστά ουσιώδες στοιχείο της προϊστορίας του Κινήματος της Ειρήνης, ενός Κινήματος που την αναγκαιότητά του κάνουν φανερή και στον καιρό μας οι φλόγες του πολέμου στη γειτονιά μας και οι καταρχήν συνέπειές του στις θάλασσες και τα νησιά της χώρας, καθώς και τις πλατείες και τους ελεύθερους χώρους της πρωτεύουσας (προσφυγοποίηση):
“Εμείς, οι εδώ υπογραφόμενοι Έλληνες διανοούμενοι και καλλιτέχνες διακηρύσσουμε ότι είμαστε σύμφωνοι με την Έκκληση που έστειλε από την Στοκχόλμη στις 19 Μαρτίου (1950) η Εκτελεστική Επιτροπή του Παγκόσμιου Συνεδρίου των Οπαδών της Ειρήνης.
Απαιτούμε την ολοκληρωτική απαγόρευση του ατομικού όπλου, που έχει σκοπό την τρομοκράτηση και την μαζική εξόντωση των ανθρώπων.
Απαιτούμε την εγκαθίδρυση αυστηρού διεθνούς ελέγχου για να εξασφαλίσει την εφαρμογή αυτού του απαγορευτικού μέτρου.
Πιστεύουμε ότι η Κυβέρνηση, που πρώτη θα χρησιμοποιήσει το ατομικό όπλο, θα έκανε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και θα έπρεπε να θεωρηθεί εγκληματίας πολέμου.
Καλούμε όλους τους ανθρώπους καλής θέλησης σ’ όλο τον κόσμο να υπογράψουν αυτή την Έκκληση”.
Απόστολος Μελαχρινός, ποιητής, γενικός γραμματεύς της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
Κοσμάς Πολίτης, μυθιστοριογράφος
Κώστας Βάρναλης, ποιητής
Ασημάκης Πανσέληνος, λογοτέχνης, Βουλευτής Λέσβου
Γιάνης Κορδάτος, ιστορικός συγγραφεύς
Α. Τάσσος, ζωγράφος-χαράκτης
Λέων Κουκούλας, θεατρικός κριτικός
Νικηφόρος Βρεττάκος, ποιητής
Παναγής Λεκατσάς, ιστορικός συγγραφεύς, λογοτέχνης
Νίκος Παππάς, ποιητής
Γεώργιος Βαλέτας, νεοελληνιστής
Μάρκος Αυγέρης, κριτικός
Ρίτα Μπούμη-Παππά, ποιήτρια
Αλέκος Αργυρίου, κριτικός
Γεώργιος Πολιτάρχης, διηγηματογράφος
Κώστας Κοτζιάς, θεατρικός συγγραφεύς
Γαλάτεια Καζαντζάκη, λογοτέχνις
Κώστας Κόντος, φιλόλογος
Σωτήρης Πατατζής, λογοτέχνης
Τάσος Βουρνάς, νεοελληνιστής
Ζήσης Σκάρος, διηγηματογράφος
Σταύρος Τσακίρης, διηγηματογράφος
Γεώργιος Γαβαλάς, ποιητής”.
Θα ήθελα τώρα να προσθέσω πως στο γεγονός αυτό, της αποδοχής δηλαδή της Έκκλησης της Στοκχόλμης από τους 23 παραπάνω εκπροσώπους του πνεύματος και της τέχνης, έχει αναφερθεί και το περιοδικό “Πολιτική-Οικονομική Έρευνα”, το δημιούργημα του εξαιρετικού Γιάννη Βιστάκη, στο τεύχος του Σεπτεμβρίου 1976.
Κώστας Π. Παντελόγλου
