Καταχωρώ σήμερα το δεύτερο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου – το πρώτο μέρος το καταχώρησα και πάλι στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”:
“Η προσφορά της Μάνης στην δημιουργία του νεοελληνικού έθνους είναι μεγάλη. Η ιστορία της Μάνης δεν είναι μια ιστορία τοπικού ενδιαφέροντος. Είναι η ίδια η εθνική μας ιστορία των νεωτέρων χρόνων. Όσοι ασχολήθηκαν με την Μάνη εξάντλησαν το ενδιαφέρον τους κυρίως στην ιστορία-θρύλο της “άγνωστης” Μάνης. Έγραψαν για τα Κάστρα και τους Πύργους της. Έγραψαν για την βεντέττα και τα μοιρολόγια της. Αλλά δεν είδαν το κοινωνικό πρόσωπο της Μάνης. Δεν είδαν την συμμετοχή της στις κοσμογονικές διαδικασίες των νεωτέρων χρόνων. Δεν είδαν ακόμη ούτε την ιστορική συνέχεια της Μάνης από τους προϊστορικούς χρόνους ως τις μέρες μας.
Για όλα αυτά κάνει λόγο στο αξιόλογο βιβλίο του ο Δήμος Ν. Μέξης. Μας δίνει το κοινωνικό πρόσωπο της Μάνης σ’ όλο του το βάθος και το πλάτος. Νέες απόψεις και νέα συμπεράσματα για τους θεσμούς, για τα ιστορικά συμβάντα, για την διακίνηση των ιδεών, για τα πολιτιστικά και λαογραφικά στοιχεία, τα μνημεία τέχνης, και τους ανθρώπους της Μάνης από τα προϊστορικά χρόνια ως την εθνεγερσία του 1821.
Γενικά, το βιβλίο είναι μια συμβολή αξιώσεων στην προοδευτική ιστοριογραφία μας, καθώς φωτίζει το θέμα της Μάνης και των Μανιατών μέσα στην διαδρομή των αιώνων … και μας δίνει νέες διαστάσεις για όλες τις πλευρές του. Για τους πρώτους κατοίκους της Μάνης και την αρχαία ιστορία τους. Για τους ελευθερολάκωνες και τους ρωμαϊκούς χρόνους – Για τον εκχριστιανισμό της Μάνης και τον όσιο Νίκωνα τον Μετανοείτε. Για τους Μηλιγγούς – τους Σλάβους της έξω Μάνης. Για το όνομα και την εθνολογία της Μάνης. Για τα Κάστρα της – τα βυζαντινά, τα φράγκικα, τα τούρκικα. Για τις διεθνείς της σχέσεις με τους Βενετσάνους, τους Ισπανούς, τους Γάλλους, τους Ρώσους. Για τους Μπέηδες και το διοικητικό σύστημα. Για την κοινωνική οργάνωση και τις οικονομικές σχέσεις στους 17ο και 18ο αιώνα. Για τον ρόλο της στο Ανατολικό ζήτημα. Ιστορούνται ακόμη με νέα κριτήρια και νέες εκτιμήσεις τα χρόνια της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Η επανάσταση του 1770 και τα “Ορλωφικά”. Η εργασία τελειώνει με αναφορές πρωτότυπες στην βεντέττα, τους Πύργους, τα μοιρολόγια και τους δεσμούς της Μάνης με την Αναγέννηση και τον Νεοελληνικό διαφωτισμό.
Ακολουθεί η βιβλιογραφία ταξινομημένη κατά κατηγορίες θεμάτων και είδη τίτλων. Αριθμούνται 733 τίτλοι. Ουσιαστικά η βιβλιογραφία αποτελεί ιδιαίτερη αυτοτελή εργασία. Η συλλογή των τίτλων της προδίδει μεγάλο μόχθο”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
