(Πληροφορίες και γνώμη της Όλγας Βογιατζόγλου, όπως διατυπώθηκαν σε ημερίδα για την αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης μας διεξαχθείσα στις 15 Οκτωβρίου 2008 – 1.)
Με πρωτοβουλία του Δήμου της Νέας Φιλαδέλφειας πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2008 ημερίδα για την αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης μας. Μια των εισηγήσεων, της αρχαιολόγου Όλγας Βογιατζόγλου, αναφερόταν στην βιομηχανική κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής και φυσικά και της Νέας Φιλαδέλφειας. Από την εισήγηση αυτή αποσπώ όσα καταχωρώ αμέσως πιο κάτω, τα οποία αναφέρονται στην “Μπριτάννια” και στον “Τεγόπουλο” (Βαμβακουργία Φιλαδέλφειας):
“Η “Μπριτάννια” με την επωνυμία “Α.Ε. BRITANNIA Αγγλική Εριουργία εν Ελλάδι” ιδρύθηκε το 1931 από την εν Μάντσεστερ της Αγγλίας εδρεύουσα Εμπορική Εταιρία CROSLAND MOOR & SO LMD, τον Κ. Ναθαναήλ και την Εταιρεία “Γιαννούτσικος-Πετσιάβας”. Με αντικείμενο την κατασκευή μάλλινων υφασμάτων κασμηριών ξεκίνησε με κεφάλαιο κίνησης 16.000 λίρες. Ο ιδρυτής της Επιχείρησης Σολομών Ι. Αχλαδέφ διέθετε τα κατάλληλα φόντα με σπουδές στην Κρατική Αγγλική Υφαντουργική Σχολή.
Το Εργοστάσιο κτίσθηκε στις όχθες του Ποδονίφτη, στα όρια της Νέας Φιλαδέλφειας, και χρησιμοποιούσε κυρίως τα προσφυγικά χέρια. Από τους 300 εργάτες το 60% ήταν κορίτσια, τα οποία από την νεαρά τους φύση ήταν τα καταλληλότερα να διεξαγάγουν μια εργασία τόσο λεπτή και επίπονη όπως ήταν το κόψιμο των κόμπων κατά την ύφανση. Υφάντριες και μανταρίστριες στο Εργοστάσιο της “Μπριτάννια” είχαν αναπτυχθεί σε τέτοιο επίπεδο που ξεπερνούσε τα Αγγλικά στάνταρ.
Το Εργοστάσιο κτίσθηκε από τον εργολήπτη μηχανικό Ν. Γαβαλά, που τον συναντάμε και σε έργα Εργοστασίων της Νέας Ιωνίας, με την εποπτεία του Καθηγητή του (Εθνικού Μετσοβίου) Πολυτεχνείου Αχιλλέα Καρρά. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός του Υφαντουργείου (250 ιστοί), του Βαφείου, του Πλυντηρίου και του Φινιριστηρίου προερχόταν από Αγγλικούς οίκους.
Η “Μπριτάννια”, αφού επέδειξε μια τεράστια αντοχή στις καταθλιπτικές πιέσεις της Ελληνικής βιομηχανίας από τις ανεξέλεγκτες εισαγωγές, πρόσφατα και μέσα στο 2007 ανέστειλε την λειτουργία της.
Η “Βαμβακουργία της Φιλαδέλφειας” ξεκίνησε, με την επωνυμία “Α.Ε. Ελληνικά Κλωστήρια Υιών Τεγόπουλου”, το 1935. Τα χαρακτηριστικά του Στέργιου Τεγόπουλου, ηθικός, εργατικός, καλλιτεχνική φύση, με αυτοπεποίθηση στην πρόοδο, προϊδέαζαν για τα αποτελέσματα της νέας Επιχείρησης. Γεννημένος στα Τρίκαλα μεγάλωσε στο αρχαιότερο Υφαντήριο της Ελλάδος, του πατέρα του Ιωάννη Τεγόπουλου.
Ο Στέργιος Τεγόπουλος χωρίς να φεισθεί ουδεμίας δαπάνης ίδρυσε το “λαμπρόν αυτό Οικοδόμημα, αναμφισβητήτως το ανώτερον πάντων εν Ελλάδι εις την διαρρύθμισιν και ίσως το τελειότερον του Κόσμου δια την άνετον, την υπερπολυτελή διαβίωσιν του εργάτου”, σύμφωνα με πηγή της εποχής.
Με ιδρυτικό κεφάλαιο 17.000.000 δραχμές, ήδη από την ίδρυσή του απασχολούσε 350 εργάτες, εκ των οποίων το 80% ήταν γυναίκες του γύρω Συνοικισμού. Βιομηχανικό αντικείμενο της Επιχείρησης ήταν κλωστές και βαμβακονήματα, που επεξεργάζονταν με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα Γερμανικής προέλευσης, με ετήσια παραγωγή 120.000 πάκα. Τα παραγόμενα νήματα ήταν για αποκλειστική χρήση της Καλτσοποιίας, Πλεκτοποιίας και Υφαντουργίας εν γένει.
Η πολυτέλεια, η καθαριότητα, ο φωτισμός και ακόμη οι καλλιτεχνικοί κήποι που πλαισίωναν το Εργοστάσιο, εντυπωσίαζαν τον επισκέπτη. Το Εργοστάσιο ιδρυμένο εν μέσω της Μεταξικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, της οποίας ο Στέργιος Τεγόπουλος ήταν θαυμαστής, είναι το πρώτο που εφαρμόζει το οκτάωρο…
Η Επιχείρηση από το 1947 φέρεται με την επωνυμία “Βαμβακουργία Νέας Φιλαδέλφειας Α.Ε.” και στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο δεν εμφαίνονται οι Αδελφοί Τεγόπουλοι, αντίθετα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου συμπίπτουν με της γειτονικής “Μπριτάννια” στην οποία περιήλθε και το Εργοστάσιο μετά το 1957, που μάλλον σταμάτησε τη λειτουργία του. …”
Εδώ τελειώνουν οι πληροφορίες που προσεκόμισε, στην ημερίδα για την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Νέας Φιλαδέλφειας (15 Οκτωβρίου 2008), η αρχαιολόγος Όλγα Βογιατζόγλου για τα εργοστάσια της “Μπριτάννια” και του “Τεγόπουλου”.
Στο δεύτερο μέρος αυτού του γραφτού θα περιληφθούν όσα η αρχαιολόγος Όλγα Βογιατζόγλου διετύπωσε για το τι πρέπει να γίνει όσον αφορά τα Εργοστάσια “Μπριτάννια” και “Τεγόπουλος” τώρα που έχει σταματήσει η παραγωγική τους λειτουργία, αλλά και για το φυσικό τοπίο στο οποίο είναι ενταγμένα.
Κώστας Π. Παντελόγλου
