(Πληροφορίες και γνώμη της Όλγας Βογιατζόγλου, όπως διατυπώθηκαν σε ημερίδα για την αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης μας διεξαχθείσα στις 15 Οκτωβρίου 2008 – 2.)
Όσα ακολουθούν έχει διατυπώσει η αρχαιολόγος Όλγα Βογιατζόγλου, στην ημερίδα για την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Νέας Φιλαδέλφειας (15 Οκτωβρίου 2008), και αναφέρονται στο τι πρέπει να γίνει όσον αφορά τα Εργοστάσια “Μπριτάννια” και “Τεγόπουλος”, τώρα που έχει σταματήσει η παραγωγική τους λειτουργία, αλλά και για το φυσικό τοπίο στο οποίο είναι ενταγμένα.
Όσα ακολουθούν είναι το δεύτερο μέρος του γραφτού με τον παραπάνω τίτλο. Το πρώτο μέρος αυτού του γραφτού, με πληροφορίες της Όλγας Βογιατζόγλου για τα Εργοστάσια “Μπριτάννια” και “Τεγόπουλος”, είδε το φως της δημοσιότητας, και πάλι εδώ,στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”:
“… Το “τέλος των γιγάντων” για την περιοχή μας είναι γεγονός αμετάκλητο. Η ανάδειξη όμως αυτής της βιομηχανικής κληρονομιάς … είναι καθήκον των Τοπικών Αρχόντων και απαίτηση της κοινωνίας για ιστορική αυτογνωσία.
Η αναγνώριση και διατήρηση αυτής της κληρονομιάς προσδιορίζει την ταυτότητα της πόλης, δίνει την δυνατότητα επανάχρησης των ιστορικών κελυφών …, ενώ η αξιοποίησή τους με τρόπους πρωτότυπους που διατηρούν την ιστορική μνήμη προσφέρει αναπτυξιακ(ή προοπτική). Το βιομηχανικό τοπίο, κομμάτι της πολιτιστικής μας παρακαταθήκης, που συνδέεται άμεσα και ζωντανά με την γενιά των γονιών και των παπππούδων μας …, καταρρακωμένο αλλά όχι νεκρό, απαιτεί άμεσες αποφάσεις και θαρραλέες προτάσεις.
Οι τραυματικές, θα έλεγα, εμπειρίες μου από την μια πλευρά πάνω στην ανάδειξη της βιομηχανικής κληρονομιάς της Νέας Ιωνίας, αλλά και από την άλλη τα φωτισμένα παραδείγματα άλλων Δήμων, με εξέχουσα περίπτωση τον Δήμο Βόλου, έχουν ατσαλώσει την πεποίθησή μου ότι κάθε προσπάθεια για την διάσωση και την ανάδειξη αυτής της κληρονομιάς πρέπει να ξεκινά από ευαισθητοποιημένες και τολμηρές Δημοτικές Αρχές, που … οφείλουν να κτίζουν το μέλλον της πόλης τους στηριγμένες στην ιστορικότητα που της προσδίδει το παρελθόν, με στόχο την αυτογνωσία και την ποιότητα ζωής των πολιτών τους. Να θυμούνται χωρίς άλλο τα λόγια του Γιώργου Σεφέρη “Όταν σβήνει κανείς ένα κομμάτι από το παρελθόν, σβήνει αντίστοιχα και ένα κομμάτι από το μέλλον…”
Ο Δήμος της Νέας Φιλαδέλφειας καλείται να αντιμετωπίσει την πρόκληση για την διατήρηση ή όχι των εναπομεινάντων βιομηχανικών κελυφών. Αναφέρομαι στα σωζόμενα κελύφη της “Μπριτάννια” και της “Βαμβακουργίας Φιλαδέλφειας” (“Τεγόπουλου”). Τα δύο Συγκροτήματα διαθέτουν τα κριτήρια εκείνα που … συνιστούν την μνημειακότητα ενός βιομηχανικού κτιρίου.
Το Συγκρότημα της “Βαμβακουργίας Φιλαδέλφειας” (του “Τεγόπουλου” δηλαδή) ανήκει μορφικά στο μοντέρνο κίνημα, που διήπε τον σχεδιασμό των Σχολικών Κτιρίων και των Εργοστασίων στις αρχές της δεκαετίας του ’30, και παρ’ όλη την μακροχρόνια εγκατάλειψή του διατηρείται σε καλή κατάσταση, διασώζοντας την υπέροχη καμινάδα του και τις εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας.
Το Συγκρότημα της “Μπριτάννια”, που τυπολογικά ανήκει στην κατηγορία του λεγόμενου “περίπλοκου” κτιρίου, λόγω της μέχρι πρόσφατα χρήσης του διατηρείται επίσης σε πολύ καλή κατάσταση, με την καμινάδα του να ζευγαρώνει με εκείνη της “Βαμβακουργίας Φιλαδέλφειας” (“Τεγόπουλου”), σηματοδότες και οι δυο ενός πλέον ιστορικού παρελθόντος.
Τα δύο αυτά Συγκροτήματα παρουσιάζουν συγκριτικά πλεονεκτήματα που δεν τα βρίσκει πλέον κανείς στην Αθήνα. Η τύχη τα διατήρησε σε ένα αλώβητο φυσικό περιβάλλον, δίπλα στον Ποδονίφτη, στο ίδιο εκείνο περιβάλλον που τα τοποθέτησε ο ανθρώπινος παράγοντας με στόχο την εκμετάλλευση του υγρού στοιχείου, του τόσο απαραίτητου στην Κλωστοϋφαντουργία. (Ανάλογά) τους βρίσκουμε στην Νάουσα και στην Έδεσσα.
Η οποιαδήποτε λοιπόν πρόταση για αναγνώριση, ανάδειξη και διατήρηση της βιομηχανικής κληρονομιάς της Νέας Φιλαδέλφειας δεν είναι δυνατόν να μην περιλαμβάνει και την ταυτόχρονη εξυγίανση και ανάδειξη του παρακείμενου ρέματος με την οργιώδη βλάστηση.
Θεωρώ … ότι αυτή την στιγμή ο Δήμος της Νέας Φιλαδέλφειας βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση και πρέπει να βάλει ένα μεγάλο στοίχημα. Να αναδείξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ιστορικό του παρελθόν μέσα στο ίδιο του το φυσικό περιβάλλον.
Η επιτυχία του εγχειρήματος να είστε σίγουροι ότι θα είναι εξασφαλισμένη και η παρακαταθήκη που θα αφήσετε για τις επερχόμενες γενιές αξίζει οποιεσδήποτε θυσίες χρειαστεί να γίνουν.
Η βούληση της Δημοτικής Αρχής νομίζω, αν κρίνω και από τους στόχους της σημερινής ημερίδας, ότι είναι δεδομένη, και από αυτή τη βάση θεωρώ ότι οι απαραίτητες ενέργειες θα προκύψουν με πολλή δουλειά και αγάπη για τον τόπο”.
Εγώ εδώ, στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, και επί του παρόντος, θα ήθελα μόνο να υπενθυμίσω ότι Δήμαρχος της πόλης, τότε που πραγματοποιήθηκε η ημερίδα για την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Νέας Φιλαδέλφειας, ήταν ο Σταύρος Κόντος.
Κώστας Π. Παντελόγλου
