4-10 Δεκεμβρίου 1966 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το Α’ Οικονομικό Συνέδριο με θέμα “Τα άμεσα προβλήματα της ελληνικής οικονομικής αναπτύξεως”. Το Συνέδριο αυτό οργάνωσαν οι Σύνδεσμοι των Πτυχιούχων των Ανωτάτων Οικονομικών Σχολών και πήραν μέρος όλες οι τάσεις της οικονομικής σκέψης, από τις πιο ριζοσπαστικές μέχρι τις πιο συντηρητικές. Πραγματοποιήθηκε διάλογος επί επιστημονικής βάσεως και αντιπαράθεση φυσικά απόψεων· υπήρξε μεγάλη συμμετοχή, ενδιαφέρον και συζητήσεις μέχρι αργά το βράδυ. Το προεδρείο του Συνεδρίου απετέλεσαν 3 Πρυτάνεις και 7 Καθηγητές Ανωτάτων Σχολών, οι ομιλητές έφτασαν τους 38 (ανάμεσά τους και 8 Καθηγητές Ανωτάτων Σχολών), το θεματολόγιο των ομιλιών εξαιρετικό – θα γράψω για όλα αυτά συν τω χρόνω και φυσικά και για Συνέδρια άλλων ειδικοτήτων επιστημόνων που προηγήθηκαν ή και ακολούθησαν μέχρι την δικτατορία των συνταγματαρχών, γνωρίσματα όλα αυτά μιας νέας (και ελπιδοφόρας συμπληρώνω) πραγματικότητας, όπως έγραψε τότε ο συμπολίτης μας και φίλος μου Δρ πολιτικός μηχανικός Δημήτρης Μπαϊρακτάρης, Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας Μελετών Οικονομικής και Κοινωνικής Αναπτύξεως (ΕΜΟΚΑ) …
Όμως στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας” θα σταθώ στην παρέμβαση της παιδαγωγού της κοινωνικοπολιτικής πρωτοπορίας Ρόζας Ιμβριώτη στο Α’ Οικονομικό Συνέδριο το 1966 – η Ρόζα Ιμβριώτη συν τοις άλλοις μετείχε της Επιτροπής Παιδείας της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ), όπου επίσης μετείχαν και οι Φιλαδελφειώτισσες δασκάλες Κατίνα Μαμέλη και Βαλεντίνη Παντελόγλου (θεία μου, αδελφή του πατέρα μου Παντελή Παντελόγλου, και σύζυγος του διαλεκτού επιστήμονα και αγωνιστή κτηνιάτρου Μιχάλη Στυλιανόπουλου).
Η παρέμβαση της Ρόζας Ιμβριώτη στο Α’ Οικονομικό Συνέδριο το 1966, συνοψισθείσα από εμέ στον παραπάνω τίτλο, έχει ως ακολούθως:
“Στα λίγα λεπτά που μας δώσατε, τρία όλα κι όλα, επιτρέψατέ μου να πω τα προβλήματα που μου γεννήθηκαν.
… ξεχάστηκε ο ανθρώπινος παράγων.
… Βρισκόμαστε σήμερα σ’ ένα αποφασιστικό σταθμό της αέναα αναπτυσσόμενης ιστορικής πραγμάτωσης της ουσίας του ανθρώπου. Ο ανθρωπισμός παίρνει τώρα νέα μορφή. Η ελευθερία του ανθρώπου νέο νόημα. Τούτο είναι η αντικειμενική πραγματικότητα, που δεν μπορούμε ν’ αγνοούμε. Ποιο είναι το ιστορικό πλαίσιο που μέσα του κινούμεθα; Ο ελληνορωμαϊκός ουμανισμός έβλεπε το νόημα της ελευθερίας στην γνώση και την δύναμη. Ο ιουδαιοχριστιανικός ουμανισμός έβλεπε το νόημα της ελευθερίας σαν “δωρεά”, όπου η δύναμη κι η γνώση δινόταν άνωθεν. Στην εποχή μας με την υψηλή τεχνική και επιστημονική πρόοδο και με την νέα δύναμη που ανεβαίνει στο προσκήνιο της ιστορίας, η ελευθερία παίρνει νέο νόημα, είναι “η δημιουργία του ανθρώπου από τον ίδιο τον άνθρωπο”. Να βοηθήσουμε … να πραγματώσει ο άνθρωπος την ουσία του, την ελευθερία του με το διπλό νόημα: σαν δραστηριότητα για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της κοινωνίας ως δημιουργός, και σαν υψηλή δραστηριότητα που στον ελεύθερο χρόνο θα αυτομορφώνεται, θα πραγματώνει και καταξιώνει την ουσία του ανθρώπου…
Αυτό είναι το ύψιστο χρέος κι ο έσχατος σκοπός κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας και φυσικά και του οικονομικού τομέα. …
Είναι αντικειμενική αναγκαιότητα οι οικονομολόγοι να σχεδιάσουν επιστημονικά την οικονομική μορφή της Χώρας και με προοπτική την τελική μορφή του νέου ανθρώπου, όχι του κατακερματισμένου μέσα στην εργασία, αλλά του ολοκληρωμένου, όχι του ανθρώπου με το άγχος και την αλλοτρίωση, αλλά του δημιουργού και του πλάστη.
Το μέγα πρόβλημα που πρέπει να τεθεί είναι, πώς θα ετοιμάσουμε το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό και σε ποιότητα και σε ποσότητα. Χωρίς τον οικονομικό προγραμματισμό βαδίζει η παιδεία στα τυφλά, όπως και χωρίς το κατάλληλο σχολείο η οικονομική ανόρθωση του τόπου χτίζεται στην άμμο.
Έχουμε το ανθρώπινο δυναμικό για ένα τέτοιο έργο εθνικό και μαζί ανθρωπιστικό; Δεν είδα μέσα στο Συνέδριο, ως την στιγμή αυτή, τέτοια ανησυχία. Βέβαια είδα την φροντίδα, την μεγάλη φροντίδα, για τα υψηλότερα κέρδη για την κοινωνία με την μεγαλύτερη οικονομία χρόνου, όμως είναι απαραίτητο τούτη η φροντίδα να ενωθεί με την φροντίδα του παιδαγωγού να πλάσει άνθρωπο”.
Τελειώνει στο σημείο αυτό το πρώτο μέρος του γραφτού με το θέμα του τίτλου – και πάλι στον “Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας”, θα καταχωρήσω το δεύτερο μέρος.
Κώστας Π. Παντελόγλου
