Όσα ακολουθούν απέσπασα από ένα γραφτό του Καθηγητή Γ.Π. Λάββα που δημοσιεύθηκε στα Αρχιτεκτονικά Θέματα του Ορέστη Δουμάνη (9/1975, σελ. 29) επί τω θανάτω του Louis Kahn· έχουν τη χρησιμότητά τους θαρρώ, πολύ περισσότερο που μια Φιλαδέλφεια φιλοξένησε τη διδασκαλία και τη δράση του:
“Με τον θάνατο του Louis Kahn έφυγε ένας ακόμη δημιουργός της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, που το έργο και οι ιδέες του υπήρξαν γόνιμος πόλος έλξεως για πολλούς αρχιτέκτονες. Στη δεκαετία 1960-1970 η Φιλαδέλφεια [των ΗΠΑ], όπου έδρασε και δίδαξε ο Εσθονός μετανάστης, έγινε κέντρο σπουδής και ακτινοβολίας για τη σημερινή γενιά των αρχιτεκτόνων, ενώ τα έργα του, διασκορπισμένα σε διάφορα μέρη του κόσμου (Αμερική, Βενετία, Πακιστάν, Ινδία, Ισραήλ κλπ.) φανερώνουν μια εσωτερική αναδίπλωση στο κίνημα της λεγόμενης μοντέρνας αρχιτεκτονικής. …
Το αρχιτεκτονικό έργο του Louis Kahn παρουσιάζει μεγάλη μορφολογική ποικιλία, βγαλμένη όμως από τη γραμματική και το συντακτικό της μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Έχει πρωτότυπες λύσεις …, νεοκλασική αυστηρότητα και καθαρότητα, και μια νέα σχέση με την αρχιτεκτονική του παρελθόντος (ελληνορωμαϊκή, αναγεννησιακή, ινδική κλπ.). Ωστόσο, το κύριο χαρακτηριστικό του Kahn είναι πως τόσο στα κτίσματα και τις μελέτες του, όσο και στη διδασκαλία και τα κείμενά του διαφαίνεται η προσπάθειά του να αναζητήσει το σταθερό σημείο της αρχιτεκτονικής, που είναι η επιστροφή από την επιφάνεια στο βάθος των προβλημάτων.
… Θυμάμαι μια διάλεξή του στη Ζυρίχη το 1969. Χωρίς χειρόγραφο, χωρίς “προετοιμασία”, μιλούσε επί ώρες για τη “σιωπή” το “φως”, τη “δημιουργία” και την “αρχιτεκτονική”. Τα νοήματα έβγαιναν δύσκολα, μέσα από ένα συρτό σχεδόν μονόλογο ενός μικρόσωμου ανθρώπου με παπιγιόν και χοντρά γυαλιά, που όλο έγραφε λέξεις στον πίνακα. Απέναντί του, το ακροατήριο σιωπηλό δεν καταλάβαινε ίσως όλες τις φράσεις, ένιωθε όμως το μήνυμά τους έντονα. Χωρίς οίστρο, χωρίς πάθος, αλλά με μια εσωτερική βεβαιότητα για τον στόχο της αρχιτεκτονικής, μιλούσε απλά και με τόνο συνομιλίας για την αναζήτηση της βαθύτερης ουσίας του χώρου, του κάθε χώρου για την κάθε αποστολή και χρήση…”.
Κώστας Π. Παντελόγλου
