Ας μου επιτραπεί η παραλλαγή του “Γαίας ατίμωσις” του Δημήτρη Πικιώνη – έτσι αισθάνομαι και αυτή είναι η πραγματικότητα. Δεν κάνω λάθος…
Αμαθείς και ανιστόρητοι, φωλιασμένοι στους αρμούς της κεντρικής και τοπικής εξουσίας, αφού βίασαν τη φύση γύρω του, τον εκπληκτικό περίγυρό του, μ’ όλους τους τρόπους κατέστρεψαν και συνεχίζουν να καταστρέφουν ένα διαμάντι αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής συγκροτήσεως και κοινωνικής συμβιώσεως κατά κοινή λογική, που δημιουργήθηκε και άντεξε στις πιο δύσκολες συνθήκες, τον Συνοικισμό των Μικρασιατών Προσφύγων της Νέας Φιλαδέλφειας (και τον μικρότερο της Νέας Μαδύτου).
Διαβάστε τι δήλωσε στο εν Παρισίοις διεθνές συνέδριο κατοικίας ο διακεκριμένος μηχανικός Σπήλιος Αγαπητός του Πολυτεχνικού Συλλόγου το 1928, διαβάστε όσα είπε ο αρχιτέκτων-πολεοδόμος Προκόπης Βασιλειάδης υπεύθυνος στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων για την κατάρτιση του Ρυθμιστικού Σχεδίου των Αθηνών στο Ε’ Πανελλήνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων το 1966.
Πρόκειται για έργο του καλά καταρτισμένου και με περίσσεια κοινωνικής ευαισθησίας νεαρού αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Κώστα Σγούτα, στις ικανότητες του οποίου και το έργο του υποκλίθηκε ο πολύς Χένρυ Μοργκεντάου, Πρόεδρος της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων – διαβάστε το βιβλίο του Μοργκεντάου Η αποστολή μου στην Αθήνα 1922 το έπος της εγκατάστασης των προσφύγων (Εκδόσεις Τροχαλία 1994).
Έχω πολλές φορές γράψει για πλήγματα που έχει υποστεί και υφίσταται ο Συνοικισμός των Μικρασιατών Προσφύγων της Νέας Φιλαδέλφειας αλλά και κτίριά του – σ’ αυτό το σημείωμά μου θέλω να επικεντρώσω σε ό,τι συζητείται ανά τας ρύμας και τας οδούς της Ελλάδος (καθώς και της Ευρώπης και του κόσμου ολόκληρου ίσως).
Τι συνέβη στον χώρο του άλλοτε 2ου Δημοτικού Σχολείου ΝΦ, του Σχολείου του Μεγάλου όπως το λέγαμε σε αντίστιξη με το 1ο Δημοτικό, δηλαδή του Σπαθάρη – το Σχολείο το Μεγάλο λοιπόν με τα όλα του και ένα εκτεταμένο προαύλιο είναι έργο του σπουδαίου αρχιτέκτονα Νίκου Μητσάκη του κλίματος του Δημήτρη Πικιώνη. Περιλαμβάνονταν στα χιλιάδες σχολικά κτίρια που κατασκεύασε η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου τα χρόνια 1928-1932 με Υπουργό Παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου, και Γενικό Γραμματέα τον Καθηγητή Ιωάννη Κωνστανταράκη, από τους πρώτους κατοίκους του Συνοικισμού της Νέας Φιλαδέλφειας, στο πλαίσιο ενός προγράμματος που είχε συναντήσει την κατάφαση του Δημήτρη Γληνού και της Αριστερής Παράταξης των Δασκάλων που είχε επικεφαλής τον δάσκαλο Νίκο Πλουμπίδη. Όποιος ενδιαφέρεται θα μπορούσε να κατατοπισθεί γι’ αυτά από σχετική έκδοση του ΤΕΕ που κυκλοφόρησε με επιμέλεια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού το έτος 1938. Έχει κυκλοφορήσει και νεότερη έκδοση του ίδιου έργου.
Στην περίπτωση της Νέας Φιλαδέλφειας, κατασκευάστηκε το Δημοτικό Σχολείο, κατασκευάστηκε και το προβλεφθέν υπόστεγο, δεν κατασκευάστηκε ωστόσο αντιδιαμετρικά με το Δημοτικό Σχολείο το προβλεπόμενο Γυμνάσιο.
Εξοικονομήθηκαν τα πράγματα στην πορεία με τη στέγαση του Γυμνασίου ΝΦ στο κτίριο του Δημοτικού, που τις βραδινές ώρες φιλοξενούσε και τη Νυκτερινή Επαγγελματική Εμπορική Σχολή του Συνδέσμου “Κωνσταντινούπολις”. Ειρήσθω εν παρόδω ότι την καθαριότητα εξασφάλιζαν δύο ηλικιωμένες καθαρίστριες και την επιστασία του Σχολείου επιστάτης.
Μόλις στα 1966 ολοκληρώθηκε κτίριο για το Γυμνάσιο, όχι ωστόσο όπως προβλεπόταν. Και έκτοτε…
Δεν θα ήθελα να αναφερθώ περαιτέρω, παρά μόνο να σημειώσω πως όσο φορτώνεις ένα χώρο, σχολικό στην προκειμένη περίπτωση, με πρόσθετο πλήθος, θα αρχίσουν παρατράγουδα πάσης φύσεως, μάλιστα πολύ περισσότερο όταν στους αρμούς της εξουσίας κεντρικής και τοπικής φωλιάζουν αδιάφοροι αμαθείς και ανιστόρητοι υπηρετούνες πολιτικές σε βάρος των πολλών και αδύναμων που απομυζώνται παντοιοτρόπως, και φορολογικώς, χωρίς να εξυπηρετούνται ούτε οι στοιχειώδεις ανάγκες μιας αξιοπρεπούς κοινωνικής συμβιώσεως.
Οι ατιμωτικές σε βάρος της Νέας Φιλαδέλφειας πράξεις, των οποίων σημειωτέον γίνεται καθ’ υπερβολήν αξιοποίηση από τα κοράκια της “δημοσιογραφίας” και όχι μόνο, πρέπει να λάβουν τέλος – προς τούτο εκείνοι και εκείνες που νοιάζονται για το παρόν και το μέλλον αυτής της πόλης και των κατοίκων της και τιμούν την ιστορία της, ας καταθέσουν τον οβολό της προσπαθείας τους για την ανατροπή των δυσμενών εξελίξεων και την αντιστροφή τους, με όποιο τρόπο ταιριάζει στον καθένα και την καθεμιά.
ΥΓ. Το 2ο Δημοτικό Σχολείο ΝΦ υπάρχει από το 1932 και δεν πλημμύρισε ούτε κατά την πρωτοφανούς σφοδρότητος νεροποντή της 18ης Ιουλίου 1934, ούτε κατά τις μεγάλες πλημμύρες των ετών 1961, 1977, 1994. Πλημμύρισε εν έτει 2021 – γνώμη μου είναι πως η συζήτηση επί του θέματος δεν πρέπει να περιοριστεί στις κοινωνικοπολιτικές αιτίες των φαινομένων και κάποια στιγμή να αφεθεί να σβήσει το θέμα, χωρίς να ζητηθούν πειθαρχικές, ποινικές και αστικές ποινές για το συμβάν.
Κώστας Π. Παντελόγλου
