Ο βομβαρδισμός των Πατρών, της Κορίνθου και του γειτονικού της Νέας Φιλαδέλφειας Τατοΐου, την πρώτη κιόλας μέρα του Πολέμου 1940-1941, την 28η Οκτωβρίου 1940 δηλαδή, έκανε απτή, στους κατοίκους της πρωτεύουσας, και της Νέας Φιλαδέλφειας φυσικά, την ανάγκη της καταφυγής σε μέρος ασφαλές κατά το δυνατόν από την αρχή ως το τέλος του συναγερμού – στις σχετικές οδηγίες τις εκπορευθείσες από το Υπουργείο Διοικήσεως Πρωτευούσης σημειωνόταν: “… μόλις αρχίσουν οι σειρήνες το σύριγμα του συναγερμού με τον διακεκομένον συριγμόν, άπαντες οι κάτοικοι, οι μεν οικούντες εις οικίας δέον να καταφύγουν αμέσως εις τα καταφύγια των οικιών των ή αν δεν υπάρχουν τοιαύτα εις τα υπόγειά των, εν αναμονή της λήξεως του συναγερμού, ο οποίος δίδεται δια συνεχούς συριγμού. Οι ευρισκόμενοι εις τα οδούς κατά τον συναγερμόν δέον αμέσως να καταφύγουν εις το πρώτον υπόγειον που θα ευρεθή κατοικίας ή καταστήματος, ελλείψει δε τοιούτου εις το πρώτον ισόγειον, εις τρόπον ώστε να μην υπάρχη ουδείς εις τας οδούς”1.
Στον Συνοικισμό της Νέας Φιαδλέλφειας δεν υπήρχαν τότε πολυκατοικίες, οι οποίες διαθέτουν και υπόγειους χώρους ή και καταφύγια εκ κατασκευής. Υπήρχαν 549 διώροφα οικήματα και 1720 κατοικίες σε τετρακατοικίες και οκτακατοικίες, πολύ λίγα οικήματα ήταν μονόροφα με εν σειρά τις κατοικίες (λ.χ. στην οδό Τραπεζούντος, πίσω από το 2ο Δημοτικό Σχολείο, το Σχολείο το Μεγάλο)2. Υπόγεια υπήρχαν σε πολύ λίγα κτίρια της πόλης. Σε ισόγειες κατοικίες των διώροφων τετρακατοικιών και οκτακατοικιών της πόλης θα κατέφευγαν πρωτίστως οι κάτοικοι της Νέας Φιλαδέλφειας κατά τον συναγερμό για προφύλαξή τους.
Η απόφαση του διορισμένου από το Μεταξικό καθεστώς Κοινοτικού Συμβουλίου Νέας Φιλαδέλφειας που μετά την κήρυξη του Πολέμου πρωτοσυνήλθε στις 17 Νοεμβρίου 19403, να υποδειχθεί με φέιγ-βολάν (!) στους κατοίκους να κατασκευάσουν ή να διασκευάσουν καταφύγια για προστασία τους, πόση σχέση είχε με την πραγματικότητα;
Ο βομβαρδισμός, οι βομβαρδισμοί από τον εχθρό δεν επέβαλαν μόνο την καταφυγή σε σχετικά ασφαλείς χώρους για προστασία της ζωής, επέβαλαν και “την σβέσιν των φώτων και την κάλυψιν των παραθύρων, είτε δια χάρτου σκοτεινού χρώματος – κυανού ή μαύρου – ή δια κουβερτών και παραπετασμάτων σκοτεινού χρώματος καλώς εφαρμοζομένων επί των παραθύρων”, κατά τις οδηγίες του Υπουργείου Διοικήσεως Πρωτευούσης, το οποίο κράδαινε τον βαρύ πέλεκυ του στρατιωτικού νόμου σε όσους δεν έσβηναν τα φώτα των οικιών των “χρησιμοποιούντες εσωτερικώς λύχνους και κεριά”, ή των βιτρινών των καταστημάτων γενικώς4.
Όσοι και όσες γεννηθήκαμε τα χρόνια του Πολέμου 1940-1941, της Κατοχής 1941-1944 και λίγο μετά, ακούγαμε όταν ήμασταν παιδιά από τους γονείς μας, τους άλλους συγγενείς, τους γείτονες, σχετικά με την καταφυγή κατά τους συναγερμούς και την επιβληθείσα συσκότιση, προς ελαχιστοποίηση των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, αλλά και σε βλάβες και καταστροφές σε σπίτια, χώρους εργασίας, σχολεία, νοσοκομεία και άλλα δημόσια κτίρια, σε υποδομές και σε δίκτυα από ενδεχόμενο βομβαρδισμό από τις δυνάμεις του Φασισμού και του Ναζισμού κατά τον Πόλεμο του 1940-1941 ή τις Συμμαχικές δυνάμεις κατά τους Χρόνους της Κατοχής (1941-1944). Και τούτο διότι η Νέα Φιλαδέλφεια δεν αποτελούσε εξαίρεση στη λήψη των σχετικών μέτρων, πολύ περισσότερο που γειτόνευε με το Τατόι.
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
- Βλ. τη δημοσιογραφική απόδοση της εφημερίδας Η Καθημερινή, Τρίτη 29 Οκτωβρίου 1940, σελ. 3, όπου και η πλήρης ανακοίνωση του Υπουργείου Διοικήσεως Πρωτευούσης.
- Το αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό διαμάντι του Μικρασιατοπροσφυγικού Συνοικισμού της Νέας Φιλαδέλφειας το χρωστάμε στον νεαρό αρχιτέκτονα-πολεοδόμο Κώστα Σγούτα, γεννημένο στην Κωνσταντινούπολη και σπουδασμένο στο Παρίσι, στις ικανότητες του οποίου υποκλίθηκε ο πολύς Χένρυ Μοργκεντάου, Πρόεδρος της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (1922).
- Διορισμένος Πρόεδρος της Κοινότητας Νέας Φιλαδέλφειας ήταν τότε ο Άγγελος Αγγελίδης, παλαιός Βενιζελικός που είχε εκλεγεί στις Κοινοτικές Εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934, απολύθηκε με το Κίνημα του Μαρτίου 1935 και επαναδιορίστηκε Πρόεδρος από τη Μεταξική δικτατορία.
Το διορισμένο επίσης Κοινοτικό Συμβούλιο αποτελούσαν οι: Αθανασούλιας (Αντιπρόεδρος), Σκούταρης, Δημόπουλος, Βουτσάκης, Καρακώστας, Καπάδαης, Χριστοφορίδης, Κεσεμίδης, Πέτικας, Αισιόπουλος, Κυριακίδης, Ψαλλιδόπουλος και Σημηριώτης.
Το Κοινοτικό Κατάστημα εστεγάζετο τότε στην οδό Μυριοφύτου 3 (οικία Τζιώτη).
- Βλ. Εφημ. Η Καθημερινή, Τρίτη 29 Οκτωβρίου 1940, σελ. 3.
