Τα Μαθητικά Συσσίτια και τα Λαϊκά Συσσίτια του ΠΙΚΠΑ συνέχισαν τη λειτουργία τους με τη φροντίδα Επιτροπής υπό τον Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο – Τον Ιανουάριο του 1941, γίνηκε ένας Απολογισμός των Λαϊκών Συσσιτίων, που θεωρούνταν σημαντικός τομέας των μετόπισθεν. Στην οργάνωσή τους πολύ βοήθησαν καθηγήτριες, δασκάλες και ένα πλήθος κυριών διακρινομένων για την κοινωνική τους προσφορά.
Σημειώνει σχετικά ο Γιάννης Καιροφύλας στο βιβλίο του: “Έχουν εκδοθεί μηνιαία Δελτία Συσσιτίου και διανεμηθεί στις οικογένειες που έχουν ανάγκη … Μια φορά την εβδομάδα το Συσσίτιο περιλαμβάνει κρέας 75 δράμια [240 γραμ.] στη μερίδα. Τις άλλες μέρες όσπρια και ζυμαρικά. Οι ποσότητες είναι 75 δράμια [240 γραμ.] μακαρόνια, φασόλια σούπα, που περιέχει 40 δράμια [128 γραμ.] φασόλια, 10 δράμια [32 γραμ.] λάδι, 3 δράμια [9,6 γραμ.] τομάτα, 8-10 δράμια [25-32 γραμ.] κρεμμύδια, καρότα και σέλινο. Επίσης κάθε άτομο παίρνει και 60 δράμια [192 γραμ.] ψωμί” (σελ. 66-67).
Η αγωνίστρια δασκάλα της Νέας Φιλαδέλφειας Κατίνα Μαμέλη μνημονεύεται για τον ρόλο της στα Μαθητικά Συσσίτια και η Σοφία Καπέλλα επικεφαλής του “αυτοδιαλυθέντος” Οδηγισμού στη Νέα Φιλαδέλφεια επιφορτίσθηκε από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών την ίδρυσιν Εξωσχολικών Συσσιτίων για παιδιά ηλικίας μέχρι και 16 ετών.
Στην έκδοση 60 χρόνια Οδηγισμός στη Νέα Φιλαδέλφεια, που επιμελήθηκε η Μελίτα Διαμαντοπούλου-Αδάμ, και κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1996 σε 2.000 αντίτυπα από την Ομάδα Συνεργασίας Σ.Ε.Ο. Νέας Φιλαδέλφειας, έχουν σημειωθεί και τα ακόλουθα σχετικά: “1939 Αυτοδιάλυση του Προσκοπισμού-Οδηγισμού. Όμως Πρόσκοποι και Οδηγοί διατηρούν μυστικό σύνδεσμο μεταξύ τους και σχηματίζουν “παρέες”. Στη Νέα Φιλαδέλφεια, κατά τη διάρκεια του Πολέμου και της Κατοχής, τα περισσότερα από τα στελέχη κατατάσσονται στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και αναπτύσσουν μεγάλη κοινωνική δράση με αρχηγό τον Γιάννη Λίνα. Εξαιτίας της εκπαίδευσής τους ως “Σαμαρείτες”, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε επίπεδο Πρώτων Βοηθειών ή στα Συσσίτια, καθώς επίσης πλέκοντας ζεστές φανέλες για τους στρατιώτες ή όπου αλλού ήσαν οι υπηρεσίες τους απαραίτητες” (βλ. σελ. 24).
Αδιάκοπη υπήρξε η προσπάθεια των μετόπισθεν προς βοήθειαν των στρατιωτών που πολεμούσαν στο Μέτωπο. Γιαγιάδες, μανάδες, αδελφές, κάνουν νυχτέρια, δεν αφήνουν από τα χέρια τους τις βελόνες. Και πλέκουν φανέλες, κάλτσες, κασκόλ, γάντια – Για “κάλτσεν πάρτυ” κάνει λόγο η εφημερίδα Καθημερινή, ενώ ο Ροζέ Μιλλιέξ έγραψε στο Ημερολόγιο και Μαρτυρίες του Πολέμου και της Κατοχής, ότι στις 24 Ιανουαρίου 1941 είδε στο “Σινεάκ” συγκλονιστικές σκηνές της καθολικής Αντίστασης των Ελλήνων: Τα άρρωστα παιδιά της Βούλας, οι τυφλοί, ακόμα και οι τρελές με τα βασανισμένα πρόσωπά τους πλέκουν για τους στρατιώτες του Μετώπου.
Γράφει γι’ αυτά ο Γιάννης Καιροφύλας στο βιβλίο του, όπου αναφέρεται και στα γραφόμενα του σοβαρού δημοσιογράφου Παύλου Παλαιολόγου, που ήταν ανταποκριτής της εφημερίδας Ελεύθερον Βήμα στο Μέτωπο – γραφόμενα στα οποία τονίζει “τη σημασία που έχει για το στράτευμα το μαχόμενο μέσα στο χιόνι, ο εφοδιασμός του με ό,τι χρειάζεται για να είναι λιγότερο αισθητό το δριμύ ψύχος: κονιάκ, σταφίδες, σύκα και προπάντων φανέλες, γάντια, κουβέρτες, μάλλινα είδη” και σημείωνε ότι “είναι ανάγκη να στέλνονται αδιάκοπα και σε μεγάλη ποσότητα στο Μέτωπο” – γραφόμενα που περιείχαν και την ακόλουθη έκκληση του Παύλου Παλαιολόγου που είχε μεγάλη απήχηση:
“Ελληνίδες, επιτρέψατέ μου να σας φωνάξω από εδώ επάνω: Συνεχίστε μέρα και νύχτα το πλέξιμό σας. Έλληνες, μην υπολογίζετε οικονομικάς θυσίας. Όσα και να δώσετε δεν είναι τίποτε εμπρός εις τας θυσίας των παιδιών μας, τα οποία πολεμούν τον εχθρόν, αντιμετωπίζοντα τας κακουχίας, το ψύχος και την λάσπην, τας χιόνας διά να προασπίσουν τα ιερά του Έθνους και να χαράσσουν τας λαμπροτέρας σελίδας της ιστορίας μας” (βλ. σελ. 48).
Και η Νέα Φιλαδέλφεια σ’ όλο αυτό δεν απουσιάζει. Στα σπίτια της, στον βιομηχανικό της περίγυρο, πράττουν σ’ αυτή την κατεύθυνση με την οποία συντονίσθηκε και το Κοινοτικό Συμβούλιο της πόλης που αποφάσισε την προμήθεια “εξακοσίων βελονών πλεξίματος καλτσών” για τους στρατευμένους και την αποστολή “296 ξυλίνων κυτίων κονιάκ” σε στρατευμένους δημότες.
Στις 13 Δεκεμβρίου 1940, όλοι, και οι Φιλαδελφειώτες φυσικά, διάβασαν στις εφημερίδες την είδηση: Η Τράπεζα της Ελλάδος κατέθεσε 5 εκατομμύρια δραχμές, όση ήταν και η αξία των αφιερωμάτων τα οποία η Ευαγγελίστρια της Τήνου πρόσφερε στον αγώνα και επανέφερε τα αφιερώματα στην Παναγία της Τήνου εκ μέρους του αγωνιζομένου Στρατεύματος. Επρόκειτο ιδίως εκείνες τις ώρες για πράξη ισχυρού συμβολισμού και διότι έφερε μια βαριά υπογραφή, εκείνη του Κυριάκου Βαρβαρέσου, που ήταν ο Διοκητής της Τράπεζας. Το Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας της Τήνου τον ευχαρίστησε και οι διοικούντες το αποφάσισαν να δωρίσουν στην Τράπεζα μια χρυσή εικόνα της Θεοτόκου για να τοποθετηθεί στην Αίθουσα Συνεδριάσεων του Δ.Σ. της Τράπεζας εις ανάμνησιν αυτής της δωρεάς (βλ. και Γιάννης Καιροφύλας, Η Αθήνα του ’40 και της Κατοχής, Εκδόσεις Φιλιππότη, β’ έκδοση 1989, σελ. 51-52).
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
