Στις 20 Ιανουαρίου 1941 ο Πειραιάς βομβαρδίστηκε από τους Ιταλούς φασίστες, ενώ και από τις πρώτες κιόλας μέρες της Γερμανικής επίθεσης τον Απρίλιο του 1941 ο Πειραιάς γνώρισε και την αγριότητα των βομβαρδισμών των Γερμανών Ναζί. Σκοτώθηκε πολύς κόσμος και οι τραυματίες ήταν πολλοί. Βομβαρδίστηκαν οι Μικρασιατοπροσφυγικοί Συνοικισμοί, πολλά σπίτια γκρεμίστηκαν. Πανικός φυγής προς την Αθήνα εκδηλώθηκε, φυγής ασυγκράτητης, παρά το γεγονός ότι ο βασιλιάς και ο αρχιεπίσκοπος κατέβηκαν στον Πειραιά. Οικογένειες ολόκληρες με όσα υπάρχοντά τους μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους πήραν την άγουσα για την Αθήνα προς εύρεσιν ασφαλούς στέγης. 1.
Στις 27 Ιανουαρίου 1941 ανακοινώθηκε ότι παρελήφθη φορτίο καφέ. Οι θεριακλήδες έκαναν χαρά μεγάλη. Οι καφεπώλες δίνανε 50 δράμια σε κάθε πελάτη. Ο καφές, είδος δυσεύρετο έτσι κι αλλιώς, τις μέρες του Πολέμου 1940-1941 έλλειψε ακόμη περισσότερο· αποτέλεσμα η νοθεία του με το ρεβύθι πήρε ευρύτερη έκταση. Στον Συνοικισμό μας, με κάθε φορτίο καφέ, χαράς ευαγγέλια στον Μανώλη Μακρή και τον Ανανία, διότι ανάβαν οι φούρνοι και λειτουργούσαν οι μύλοι τους.
Στις 29 Ιανουαρίου 1941 πέθανε ο Ιωάννης Μεταξάς στο σπίτι του στην Κηφισιά. Δώδεκα γιατροί υπέγραφαν το ιατρικό ανακοινωθέν. Η σορός του μεταφέρθηκε στη Μητρόπολη των Αθηνών, όπου και πραγματοποιήθηκε λαϊκό προσκύνημα. Η κηδεία του έγινε στις 31 Ιανουαρίου 1941 με επισημότητα και μεγάλη λαϊκή συμμετοχή. Νέος πρωθυπουργός ορίσθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Β’ και ορκίσθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο της Τραπεζούντος, που είχε διαδεχθεί τον Μαδύτιο Χρυσόστομο Α’ όταν πέθανε το 1938, ο Αλέξανδρος Κοριζής, Διοικητής της Εθνικής Τραπέζης. 2. Υπουργοί παρέμειναν οι ίδιοι της τελευταίας κυβέρνησης Μεταξά. Από την ημερήσια διαταγή-μήνυμα του Αρχιστρατήγου Αλέξανδρου προς τους αξιωματικούς, υπαξιωματικούς, στρατιώτες και σμηνίτες, καταχωρώ εδώ την αρχή και το τέλος: “Με βαθυτάτην θλίψιν αναγγέλλω τον θάνατον του πρωθυπουργού της Ελλάδος Ιωάννου Μεταξά, συμβάντα την νύκτα της 28ης προς 29ην τρέχοντος, κατόπιν βραχείας ασθενείας. … συνεχίσατε μετά της αυτής σιδηράς θελήσεως και μετά των αυτών ακάμπτων προσπαθειών το ιστορικόν έργον της προασπίσεως της ελευθερίας και ακεραιότητος της φιλτάτης πατρίδος μας, το οποίον σας έχει ανατεθή. Η μόνη σκέψις, ήτις πρέπει να μας καθοδηγεί, είναι “όλα και όλοι για τον Πόλεμο μέχρι της τελικής νίκης” (βλ. Εφημ. Η Καθημερινή, Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 1941, σελ. 3). Το Κοινοτικό Συμβούλιο της Νέας Φιλαδέλφειας συνεδρίασε εκτάκτως την ημέρα του θανάτου του Ιωάννη Μεταξά και απεφάσισε 1) να υψωθεί μεσίστια η σημαία του Κοινοτικού Καταστήματος 2) να κηρυχθεί πένθος 40 ημερών και 3) τα γραφεία της Κοινότητας να τεθούν σε αργία την ημέρα της κηδείας.
Το Πρακτορείο Ρώυτερ μετέδωσε το ακόλουθο εξ Αθηνών τηλεγράφημα του ιδιαίτερου απεσταλμένου του κ. Χένρυ Στοκς: “Η Ελλάς έχει βυθισθή εις θλίψιν καταπλαγείσα εκ της σχεδόν απιστεύτου ειδήσεως ότι ο ηγέτης όστις είχε καταστή εθνικός ήρως, απεχωρίσθη από αυτήν εις τοιαύτην κρίσιμον στιγμήν. Ο λαός κινείται αμίλητος ανά τας οδούς δεχόμενος τον ψυχρόν άνεμον υπό μολυβδόχρουν ουρανόν. Το πλήγμα ήτο τοσούτω βαρύ, καθόσον ο λαός μέχρι της στιγμής κατά την οποίαν αφυπνίσθη σήμερον την πρωίαν, ηγνόει απολύτως την σοβαρότηταν της ασθενείας του εθνικού του κυβερνήτου, ήτις εκράτει άγρυπνα καθ’ όλην την νύκτα τα μέλη της κυβερνήσεως, τα οποία παρακολουθούν τας διαφόρους φάσεις του αγώνος των ιατρών δια την σωτηρίαν της ζωής του πρωθυπουργού” (βλ. εφημερίδα Η Καθημερινή, Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 1941, σελ. 4). Ο δε υφυπουργός Πληροφοριών της Αγγλίας, ομιλών από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Λονδίνου είπε μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα: “Ο Μεταξάς ήτο βαθύς γνώστης της στρατιωτικής επιστήμης. Η Ελλάς όχι μόνο υπερασπίσθη τα σύνορά της, αλλά κατήνεγκε κατά της Ιταλίας το πρώτον από τα πολλά θανάσιμα πλήγματα τα οποία έλαβε αυτή. Ημείς οι εν Αγγλία μετά σεβασμού προσκλίνομεν προς την μνήμην του μεγάλου ανδρός (βλ. ό.π. σελ. 4).
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
- Όμως και στις 11 Ιανουαρίου 1944 γίνηκε ένας τρομερός βομβαρδισμός του Πειραιά, από τους Συμμάχους αυτή τη φορά, κατά τον οποίο επαναλήφθηκαν τα ίδια: Νεκροί, τραυματίες και ασταμάτητη φυγή προς την Αθήνα. Το θέμα “βομβόπληκτοι του Πειραιά” ταλάνισε επί δεκαετίες τον δημόσιο βίο της χώρας. Παιδιά ήμασταν και νέοι αργότερα ακούγαμε και διαβάζαμε γι’ αυτό – Σημειώνω πως “μέσα στο 1944 είχαν καταφύγει στην περιοχή της Κοινότητας [Νέας Φιλαδέλφειας] 240 άστεγοι του Πειραιά, των οποίων οι κατοικίες καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς. Τη στέγασή τους στην πόλη ανέλαβε και έφερε σε πέρας η Κοινοτική Αρχή, επιβαρυνθείσα με τη δαπάνη των 6.000.000 δραχμών. [βλ. Θεοφύλακτος Χατζηθεοδωρίδης (Διευθυντής Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας), “Μέριμνα και προστασία απόρων και ενδεών κατά την Κατοχή”, Τοπικό Magazino, έκδοση εφημερίδας Αναζήτηση, τεύχος 6, Σεπτέμβριος 1997, σελ. 22-23]
- Ο Αλέξανδρος Κοριζής είχε γεννηθεί στον Πόρο το 1885, ως Γενικός Επιθεωρητής της Εθνικής Τράπεζας ίδρυσε και οργάνωσε το υποκατάστημά της στη Σμύρνη στα 1919-1920, υπήρξε ο πρωτεργάτης της οργανώσεως και αναπτύξεως της αγροτικής πίστης, συνέβαλε στην εξάπλωση της συνεταιριστικής κινήσεως στην Ελλάδα όσο ελάχιστοι, ίδρυσε και οργάνωσε τον Αυτόνομο Σταφιδικό Οργανισμό. Ως υπουργός δε Εθνικής Προνοίας αναδιοργάνωσε τα υπάρχοντα νοσοκομεία και σανατόρια, ιδρύσας και νέα σε επαρχιακές πόλεις
